Nad projektem pracują historycy z muzeum wraz z rysownikiem, twórcą nominowanej do Oskara "Katedry" Tomaszem Bagińskim. Kilkuminutowy film zostanie stworzony za pomocą grafiki komputerowej jednak na podstawie zdjęć archiwalnych zniszczonej Warszawy. Jak przekonuje szef działu historycznego Muzeum Powstania Warszawskiego - Piotr Śliwowski - jeżeli ktoś widział zdjęcia ruin Warszawy teraz zobaczy z lotu ptaka zniszczone całe miasto .

Jak zapewniają historycy z muzeum to nie będzie wirtualny świat, to będzie autentyczny obraz miasta stworzony na podstawie zachowanych zdjęć i map. Odtworzony zostanie kolor cegieł, tynków ulic, kształt i wielkość kamienic. Film poprowadzi widza trasą jaką w 1945 roku latały samoloty Liberator, które niosły pomoc dla walczącego miasta. Piotr Śliwowski podkreśla, że widz będzie oglądał miasto z wysokości około 30 metrów.

Muzeum Powstania Warszawskiego tworząc film, chce najmłodszemu pokoleniu pokazać jak wyglądało miasto po upadku powstania. Jak podkreśla dyrektor muzeum Jan Ołdakowski, za pomocą czarno-białych zdjęć nie zawsze udaje się pokazać gigantyczne zniszczenia.

Koszt całego przedsięwzięcia to około miliona złotych. Premiera filmu za rok w sierpniu 2010 roku.

IAR/Poźniak/MagM

WARSZAWA WALCZY

Od godziny 7.00 do wieczora blisko 400 niemieckich bombowców zrzucało bomby na stolicę. Warszawiacy nazwali ten dzień – czarnym poniedziałkiem.

W ostatnich tygodniach sierpnia atmosfera w stolicy jest równie gorąca, jak temperatura. Ludzie chcą wierzyć, że będzie pokój, choć wojna wisi na włosku. W mieście panuje gorączkowa atmosfera, trwają ćwiczenia obrony przeciwlotniczej, przygotowywane są worki z piaskiem i woda. 24 sierpnia Polskie Radio emituje odezwę prezydenta Stefana Starzyńskiego, który apeluje o zachowanie spokoju, ale jednocześnie mówi o obowiązku przygotowania się na wypadek zagrożenia państwa. Władze miasta apelują o zgłaszanie się do kopania rowów przeciwlotniczych. Nazajutrz zgłasza się dwa tysiące Warszawiaków, a w następnym tygodniu już ponad 20 tysięcy ochotników kopie rowy w 230 punktach miasta.

A więc wojna…

Już 1 września o świcie na Warszawę spadają niemieckie bomby, są pierwsi ranni i zabici. Naloty trwać będą przez cały miesiąc, ale Warszawa dzięki swym mieszkańcom jest dobrze przygotowana do obrony. Polskie Radio nadaje komunikaty o nalotach.

 8 września niemieckie radio podaje komunikat o wkroczeniu do Warszawy. Mołotow składa gratulacje niemieckiemu ambasadorowi: „Otrzymałem wasz komunikat o wejściu wojsk niemieckich do Warszawy. Proszę przyjąć moje gratulacje i pozdrowienia dla rządu Rzeszy Niemieckiej”.

 Radość sowieckiego sojusznika Hitlera jest jednak przedwczesna. Niemieckie czołgi docierają na przedmieścia Woli i Ochoty, ale napotykają opór i muszą się wycofać. Obroną stolicy dowodzi gen. Walerian Czuma, a od 9 września gen. Juliusz Rómmel, który staje na czele armii „Warszawa”. Cywilnym komisarzem obrony stolicy zostaje prezydent Stefan Starzyński, którego przemówienia radiowe do mieszkańców Warszawy podtrzymują wolę oporu.

Zamek płonie

17 września sowieci dokonują agresji na Polskę. Nad Bzurą Niemcy ostatecznie rozbijają Armię „Poznań” i „Pomorze”. Warszawa trwa, mimo iż jest to jeden z najcięższych dni obrony. Na miasto spada pięć tysięcy pocisków, nie ustają naloty bombowe. Ludzie giną na ulicach i w kościołach podczas niedzielnych nabożeństw. Bomby spadają na katedrę św. Jana i Zamek Królewski.

 Rozkaz o ostrzale artyleryjskim zamku wydał osobiście Hitler, chcąc w ten sposób zmusić Warszawę do kapitulacji. W przemówieniu radiowym prezydent Starzyński mówi: „Te ruiny i zgliszcza Warszawy uprawniają mnie dzisiaj, abym w imieniu tej ludności zwrócił się do rządów wielkiej Brytanii i Francji z zapytaniem – kiedy udzielą takiej pomocy Polsce, która pozwoli na odsunięcie czy przeciwdziałanie tym barbarzyńskim metodom, jakie są do nas stosowane”. 

Czarny poniedziałek

25 września 1939 roku Warszawa przeżyła niespotykany w historii świata nalot bombowy. Od godziny 7.00 do wieczora blisko 400 niemieckich bombowców zrzucało bomby na stolicę. Warszawiacy nazwali ten dzień – czarnym poniedziałkiem.

Na Warszawę spada prawie 630 ton bomb burzących i zapalających. Samoloty nadlatują falami zrzucając bomby zapalające i burzące. W mieście wybucha około 200 pożarów. Niemieccy piloci nie oszczędzają publicznych budynków. Bomby spadają na szpitale oznaczone Czerwonymi Krzyżami. W Szpitalu św. Ducha jest 700 rannych, z których większość umiera. Płonie Nowy Świat, Marszałkowska, Królewska, Chmielna i wiele innych ulic. Gaszenie pożarów utrudnia brak wody i ostrzeliwanie ludności cywilnej z samolotów. Włoski korespondent wojenny pisał: „lotnictwo obrzucało bombami i ostrzeliwało z karabinów maszynowych barykady na ulicach. Zdarzyło się po raz pierwszy w historii wojen, że samoloty walczyły z barykadami.”

W „lany poniedziałek” jak z przekąsem mówili Warszawiacy zginęło około 10 tysięcy mieszkańców, a 35 tysięcy zostało rannych. W czasie całej kampanii wrześniowej zginęło w Warszawie ok. 6 tysięcy żołnierzy, 16 tysięcy zostało rannych Straty wśród ludności cywilnej wyniosły około 25 tysięcy.

Zapraszamy do wysłuchania rozmowy Justyna Oboładze z prof. Tomaszem Szarotą, który opowiada o bombardowaniu Warszawy.

ZOBACZ UNIKALNE MATERIAŁY FILMOTEKI NARODOWEJ

Rękopisy wspomnień i dokumenty m.in. z okresu Powstania oraz listy i modlitwy napisane w komunistycznym więzieniu odnaleziono w archiwum domowym prezydenta powstańczej stolicy Marcelego Porowskiego. Archiwalia są obecnie przygotowywane do udostępnienia.

"Po odczycie, jaki wygłosiłem z okazji opracowanej niedawno biografii Marcelego Porowskiego, zgłosiła się do mnie jego synowa Jadwiga i poinformowała, że jest w posiadaniu archiwum Porowskiego. To ważne odkrycie archiwalne, które wzbogaca naszą wiedzę nie tylko o okupacyjnej Warszawie, ale także o działaniach na rzecz samorządu terytorialnego, którego współtwórcą był właśnie Marceli Porowski" - powiedział biograf Porowskiego, Marian Marek Drozdowski.

Marceli Porowski urodził się w 1894 roku Woli Bystrzyckiej (pow. łukowski). Uczęszczał do gimnazjum w Białej Podlaskiej i Suwałkach, w 1918 roku ukończył Wydział Ekonomiczny Politechniki Petersburskiej. W latach 1919 - 29 był naczelnikiem Wydziału Finansów Komunalnych w Departamencie Samorządu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

"Już wówczas pisał teksty dotyczące kwestii samorządowych i problem ten był mu bliski przez cały okres II Rzeczpospolitej. Po przewrocie majowym został dyrektorem Związku Miast Polskich i tutaj w 1934 roku spotkał się z prezydentem stolicy Stefanem Starzyńskim. I wówczas rozpoczęła się wielka przyjaźń tych dwóch wybitnych warszawiaków. We wrześniu 1939 roku Starzyński mianował go delegatem na dzielnice południowe stolicy, a po klęsce kampanii wrześniowej Porowski pracował w strukturach miasta" - relacjonował Drozdowski.

Warszawa podczas Powstanie. źr. wikipedia

Od 1941 do 1944 roku Marceli Porowski był Delegatem Rządu m.st. Warszawy. Funkcję prezydenta miasta przejął 5 sierpnia 1944 roku i pełnił ją przez cały okres Powstania Warszawskiego. Był odpowiedzialny za finanse, opiekę społeczną i zdrowotną, komunikację oraz ze reprezentowanie Warszawy w kontaktach ze stolicami alianckimi.

Po wojnie zaangażował się w proces odbudowy kraju, pracował w Ministerstwie Administracji Publicznej oraz w Ministerstwie Gospodarki Komunalnej. W 1951 roku został aresztowany, a w 1953 roku skazany na karę śmierci, zamienioną następnie na dożywocie. Objęty amnestią z 1956 roku został zrehabilitowany w rok później, nigdy jednak nie powrócił do pełni zdrowia i zmarł w 1963 roku.

"Odnalezione archiwum zawiera dokumenty jego aktywności zawodowej i obywatelskiej, rękopis wspomnień dotyczących głównie okresu okupacji i Powstania. Część z nich napisano odręcznie, część na maszynie. Archiwum zawiera także wyrok śmierci sądu PRL z adnotacją, że był współpracownikiem okupanta, jego korespondencję więzienną, modlitwy z celi śmierci, a także teksty pisane już po zwolnieniu z więzienia dotyczące głównie konieczności odbudowy samorządu terytorialnego" - opowiadał Drozdowski.

Warszawa walczy. źr. wikipedia.

Jak dodał, został powołany zespół, który opracuje i wyda archiwum Porowskiego. Następnie ma ono zostać przekazane Archiwum Państwowemu m.st. Warszawy, gdzie będzie się z nim można zapoznawać lub wykorzystywać w działalność naukowej i publicystycznej. "Opracowywanie polega na uporządkowaniu dokumentów według chronologii i odcyfrowaniu nieczytelnych rękopisów. Sądzę, że w tym roku dokumenty zostaną już przekazane do Archiwum m.st. Warszawy. Większość warszawiaków nie potrafi odpowiedzieć, kto był prezydentem powstańczej stolicy, dlatego tak ważne jest przypomnienie postaci Porowskiego" - podsumował Drozdowski.

(PAP)