Szykuje się kolejny komiks o Powstaniu Warszawskim i jednym z jego bohaterów - Eugeniuszu Ajewskim, ps. Kotwa. Oprócz bohaterskich walk powstańców i magicznego płaszcza, znajdziemy tam m.in. historię o białym Arabie i bezdomnych kotach.

W ubiegłym roku wygrali konkurs na komiks organizowany przez Muzeum Powstania Warszawskiego. „Ostatni koncert”, scenarzystki Moniki Powalisz i rysownika Tymka Jezierskiego, został na tyle doceniony, że duet komiksowy dostał zlecenie podążania w tym kierunku z urzędu dzielnicy Mokotów. „Nie chciałbym żeby było to oceniane jako pewnego rodzaju przejaw koniunkturalizmu, że zauważyliśmy pewną lukę i teraz będziemy seryjnie robić komiksy o powstaniu. Możliwe, że w przyszłym roku będziemy realizować projekt z nim związany, ale nie chcemy by ktoś uważał nas za specjalistów w tym temacie i że będziemy teraz kojarzeni jedynie z tą tematyką. Pod koniec roku zamierzamy wydać komiks zupełnie o czym innym.” – mówi Tymek Jezierski.

Postacią łączącą wszystkie zawarte w komiksie historie w „Płaszczu Ajewskiego”  jest Eugeniusz Ajewski, (konspiracyjne nazwisko Andrzej Morski), zastępca dowódcy kompani 0 - 2 „Witala” z pułku „baszta”, który toczył boje w okolicy ulicy Belwederskiej. W czasie II wojny światowej należał do Grupy Operacyjnej „Narew”, jego próby podjęcia studiów we Lwowie przerwało aresztowanie przez NKWD. Po powrocie do Warszawy przyłączył się do podziemia niepodległościowego i w ramach walki z wrogiem prowadził szeroko zakrojone akcje sabotażowe, wykolejał pociągi i zajmował się szkoleniem,  pracował jako robotnik budowlany i kontynuował edukację na tajnej Politechnice Warszawskiej. W czasie trwania Powstania walczył na Mokotowie w pułku „Baszta”, a po zakończeniu walk trafił do niewoli, z której udało mu się zbiec. Dalszą walkę kontynuował zaś w partyzantce. Po wojnie poświecił się harcerstwu i boksowi, będąc przez 45 lat sędzią bokserskim. Był jednym z orędowników powstania Muzeum Powstania Warszawskiego, członkiem Światowego Związku Żołnierzy AK, przewodniczącym Komisji Historycznej i autorem siedmiotomowej monografii „Mokotów walczy 44”.

„W Polsce wyczuwalne jest coraz większe zapotrzebowanie zarówno na komiks, jak i opowiadanie historii poprzez komiks – mówi Tymek Jezierski - Jednak duże wydawnictwa jak i starsze pokolenie podchodzą do tych trendów dość nieufnie. Jednak dzięki zeszłorocznemu konkursowi organizowanemu przez Muzeum Powstania Warszawskiego, taka forma przybliżania historii staje się coraz bliższa ludziom. Mnie osobiście cieszy fakt, że poruszono przy tym temat

Powstania Warszawskiego, które jest kopalnią pomysłów i inspiracji. Tam w ogóle jest wiele niesamowitych historii, które warto przybliżyć i nie tylko poprzez komiks.” Autorom komiksu zależało na tym by wszystkie historie połączone były tytułowym płaszczem, który okazuje się mieć magiczne właściwości i wielokrotnie ratuje Ajewskiego, który przed wybuchem Powstania zamówił go u żydowskiego krawca. "W odróżnieniu od komiksów o podobnej tematyce, ktore pojawiły się na rynku, nasza historia unika patosu, poprzez wprowadzenie zabawnych historii, koloru i stylu rysowania - momentami "prymitywistycznego", "dziecinnego" - dodaje rysownik - Monika zawsze stara sie wprowadzac do komiksu o tematyce historycznej elementy obyczajowe, przez co komiks staje się lżejszy i bardziej przystępny, pomimo że historia jest tragiczna." Takim przykładem jest postać Radzia, elegancika, którego styl blednie, gdy do piwnicy, w której czaruje panie, nagle wpada bomba. Oprócz tego w komiksie znajdziemy historię o białym Arabie, który pomagał powstańcom w przenoszeniu jedzenia i marszu ulicami Mokotowa kilkudziesięciu bezdomnych kotów.

„Ja sam się dowiaduję wielu rzeczy podczas tej pracy i mam poczucie, że dzięki tym komiksom wielu ludzi może się dowiedzieć nieznanych sobie historii, które poszerzą ich wiedzę o wydarzeniach mających w tym okresie miejsce. Mam dzięki temu satysfakcję, że coś ważnego ludziom przybliżam, w szczególności młodemu pokoleniu, do którego są one przede wszystkim skierowane” – twierdzi zdolny rysownik. Można mieć tylko nadzieję, że komiks, który ma się we wrześniu pojawić w szkołach, skutecznie zachęci do poszerzania wiedzy o losach powstańców.

Petar Petrović

Od 1 sierpnia u zbiegu Krakowskiego Przedmieścia i ul. Miodowej będzie można oglądać plenerową wystawę  „Miasto Feniksa - War*Saw Eyerything" wpisującą się oficjalnie w obchody 64. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.


Wystawę tworzy 28 fotomontaży w których fotografie z Powstania Warszawskiego zostały zestawione ze współczesnymi zdjęciami tych samych miejsc.
Na co dzień nie pamiętamy zazwyczaj o tym, że Warszawa przed wojną i po wojnie to zupełnie inne pod względem architektonicznym miasto. Wielu nie wierzyło, że zniszczone niemal doszczętnie, na skutek działań wojennych,  budynki i ulice uda się kiedykolwiek odbudować. Po 64 latach Warszawa odrodziła się niczym Feniks z popiołów. „Poprzez tę wystawę chcemy uświadomić warszawiakom, zarówno tym z urodzenia, jak i mieszkającym tu od niedawna, że brutalne przerwanie ciągłości społecznego i architektonicznego rozwoju miasta nie ujęło nic z jej charakteru. Wręcz przeciwnie, wojenna i powojenna historia stolicy ukształtowała jej obecnego ducha i zapisała kolejne dumne karty w jej dziejach” - wyjaśnia Piotr Margas, współorganizator wystawy.

POSłUCHAJ Historia jest aż za bardzo obecna w każdym miejscu Warszawy, mówi Piotr Margas (708,29 KB)

W dość ciekawych okolicznościach narodził się pomysł na zorganizowanie ekspozycji. Jak wspomina Piotr Margas: pewnego dnia jadąc tramwajem usłyszałem jak dwie kobiety krytykują Warszawę za to, że jest odbudowana i nie ma w niej tej naturalnej tkanki. „Co to za Starówka postawiona w latach pięćdziesiątych”- brzmiała jedna z opinii. Ta rozmowa zainspirowała mnie do tego, by pokazać, że nie budynki i cegły tworzą to miasto.

Bazę dla fotomontaży stanowiły fotografie z Powstania Warszawskiego, które zostały połączone ze współczesnymi zdjęciami tych samych miejsc. Zabieg jest celowy i dobrze przemyślany. Żyjemy w czasach kiedy do ludzi najłatwiej dociera to, co widzą. Nawet najlepszy tekst na wystawie nie przemawia dziś tak, jak obraz. W kontekście tej wystawy widz nie musi nic sobie wyobrażać.

POSłUCHAJ Mieliśmy ogromną swobodę twórczą, ale nie chcieliśmy wzbudzać kontrowersji (487,47 KB)

Prezentowane fotografie

Każde ze zdjęć zostało wzbogacone o opis. Elementami ubogacającymi są też fragmenty
tekstów – poezji, reportażu, wspomnień – które są ściśle związane z danym miejscem.
I tak np. zatrzymując się przy fotomontażu „Panorama Śródmieścia” będzie można przypomnieć sobie tekst Artura Bartelsa „Warszawa”. Przy fotografii „Dworzec Główny przy Alejach Jerozolimskich” będzie można powrócić do tekstu Fisza „Dworzec” a przy „Ulica Bracka przy ul. Widok” wiersz Jerzego Pietrkiewicza „Warsaw Concerto”.
 
Przy każdym fotomontażu zostały też umieszczone oryginalne zdjęcia, z których powstał.
Zdjęcia archiwalne pochodzą ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Muzeum Narodowego w Warszawie.

POSłUCHAJ O najciekawszych fotomontażach opowiada Piotr Margas (725,43 KB)

Powojenna dokumentacja zniszczeń. Nowy Świat w kierunku Al. Jerozolimskich. Po lewej wschodnia pierzeja kamienic, po prawej w głębi gmach Banku Gospodarstwa Krajowego. Zdjęcie z drugiej połowy stycznia 1945 roku. Zniszczenia wojenne na Nowym Świecie udało się usunąć w październiku 1949 roku.

Powojenna dokumentacja zniszczeń. Pl. Trzech Krzyży, ujęcie w kierunku Al. Jerozolimskich. Na pierwszym planie pozostałości kościoła św. Aleksandra, dalej od prawej kamienice: na rogu Książęcej i Nowego Światu 2, Nowy Świat 4 i pozostałości kolejnych do Al. Jerozolimskich. Zdjęcie z zimy 1945 roku. XIX-wieczny kościół św. Aleksandra był świadkiem jednego z głośniejszych wydarzeń w okupowanej Warszawie. Na ślubie żołnierza AK pojawił się prawie cały jego oddział. Na skutek donosu 90 osób zostało aresztowanych zaraz po wyjściu z kościoła. Pana młodego rozstrzelano, panna młoda trafiła do Oświęcimia.

Powojenna dokumentacja zniszczeń. Ruiny kamienic po stronie Dekerta przy Rynku Starego Miasta, ujęcie z ul. Jezuickiej w kierunku północnym. Fotografia wykonana 19-21 stycznia 1945 roku.Dziś trudno uwierzyć, że podczas II wojny światowej na Starówce zniszczeniu uległo 90% zabudowy. Symbolicznie mówi się, że wojnę przetrwały dwa budynki przy ulicy Krzywe Koło. Odbudowa Starego Miasta to wynik niezwykłej determinacji wielu ludzi i wysiłku całego narodu.

Powojenna dokumentacja zniszczeń, zdjęcie wykonane między 19-21 stycznia 1945 roku. Pozostałości Dworca Głównego.Budowa Dworca Głównego rozpoczęła się w 1932 roku i, niestety, nigdy nie została doprowadzona do końca. Był to wówczas projekt bardzo nowoczesny. W 1938 roku w częściowo skończonym budynku zaczęto odprawiać pasażerów, ale tuż przed rozpoczęciem wojny część dworca spłonęła w przypadkowym pożarze, a we wrześniu 1939 roku zbombardowali go Niemcy. Najpierw wyremontowany przez Niemców podczas wojny został wysadzony przez nich po upadku Powstania. Na przestrzeni lat pomiędzy ulicami: Marszałkowską, Al. Jerozolimskimi i Emilii Plater stały aż trzy dworce: Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, Główny, a obecnie - Warszawa Śródmieście.

Fotografia z Powstania Warszawskiego. Krakowskie Przedmieście, ujęcie w kierunku ul. Kopernika od strony wejścia do kościoła św. Krzyża. Na pierwszym planie figura Chrystusa, za nią pałac Staszica. Po lewej kamienica nr 6 i 4, w głębi fronton szpitala dziecięcego przy Kopernika 43. Zdjęcie zrobione około 25 sierpnia 1944.

Wystawę będzie można oglądać na Krakowskim Przedmieściu 64, przy skrzyżowaniu z ul. Miodową, od 1 do 31 sierpnia, przez całą dobę. Miejsce nie jest przypadkowe.
Ten fragment Traktu Królewskiego najczęściej odwiedzają turyści ( wszystkie plansze są dwujęzyczne). Ten szlak spacerowy bardzo często wybierają też sami warszawiacy.


Magdalena Zaliwska

Fotomontaże do prezentacji zostały udostępnione przez autorów pracowni graficznej „Oneshot Design”.