Kiedy w 1855 roku James Clerk Maxwell opracował teoretyczne podstawy fotografii barwnej, oczywiste stało się, że w niedługim czasie ludzie będą mogli oglądać kolorowe zdjęcia choćby w albumach, powielone w tysiącach egzemplarzy. Jak do tej pory kolorowe zdjęcia były w wielu wypadkach jednorazowe i wcale nie były kolorowe, tylko ręcznie pokolorowane. Tą techniką tworzono dzieła niepowtarzalne, a chodziło o to, by można je było powtarzać w wielu egzemplarzach, nawet po wielu latach.

Sposób otrzymywania barwnych fotografii na szklanych płytkach odkryli 17 grudnia 1903 roku bracia Louis i Auguste Lumière. Obaj pracowali w zakładzie fotograficznym swego ojca, Louis jako fizyk, a Auguste w roli kierownika.

Jednak wcześniej, bo w 1877 roku, Louis Ducos du Hauron wykonał pierwszą fotografię barwną – było to kolorowe zdjęcie francuskiego miasteczka Augen. Trudno się doszukiwać w pełni naturalnych barw na tej fotografii.

Znawcy tematu spierają się co do faktu kto pierwszy wykonał barwną fotografię. Uważa się, że był to Thomas Sutton, pracujący na zlecenie i pod kierunkiem Maxwella – w 1861 roku sfotografował wielokolorową wstążkę, a zdjęcie to powszechnie znane jest pod nazwą Tartan Ribbon.

Niezależnie od tego sporu, bracia Lumière, podążali za przewodnią myślą Maxwella. Uważał on, że do wykonania kolorowej fotografii wystarczy zastosować odpowiednie filtry optyczne – czerwone, zielone i niebieskie (RGB). W 1903 roku opracowali metodę autochromu, a w 1907 roku wdrożyli ją do produkcji przez rozpoczęcie produkcji płyt do fotografii barwnej wykonywanej tą metodą. Metoda autochromu opierała się na naświetlaniu szklanych kolorowych płyt światłoczułych.

Początkowo nie było możliwe uzyskanie barwnych odbitek na papierze. Do tworzenia tych światłoczułych płyt wykorzystywano mikroskopijne ziarenka skrobi ziemniaczanej, w trzech wymienionych wcześniej kolorach (RGB) i pokrywano nimi szklane płyty wraz z emulsją panchromatyczną, uczuloną na wszystkie barwy w zakresie światła widzialnego.

Barwny obraz powstawał podczas ekspozycji światła, które przenikało przez różnokolorowe ziarenka. Pozytyw był barwny w naturalnych kolorach. Wadą były długi, kilkusekundowy czas naświetlana tych płyt i koniczny statyw. Dodatkowo zdjęcia te charakteryzowała niska czułość i dość duża ziarnistość.

Bracia Lumière podążali w kierunku dalszych rozwiązań, poprawy jakości, wyeliminowania tych niedogodności i w 1931 roku zaprezentowali autochrom w postaci ciętej błony fotograficznej, a dwa lata później w formie znanej do dziś – w postaci filmu fotograficznego do aparatów małoobrazkowych.

W ciągu 77 lat od chwili, kiedy Joseph Nicephore Niepce wykonał pierwszą fotografię na świecie, niewiele zmieniło się w opracowaniu praktycznego procesu barwnego. Fotografie nadal były czarno-białe, a kolor wciąż pozostawał domeną malarzy.

Proces, który pozwalał na stworzenie barwnej fotografii francuscy bracia nazwali autochromem. Polegał on na tym, że specjalna szklana płytka pokryta była mikroskopijnymi ziarenkami skrobi ziemniaczanej, zabarwionej na trzy kolory: czerwony, zielony i niebieski. Potem na ten kolorowy filtr nakładano emulsję panchromatyczną do fotografii czarno-białej.

W trakcie ekspozycji światło przenikało przez różnokolorowe ziarenka skrobi, a po wywołaniu na pozytywie powstawał barwny obraz w naturalnych kolorach. Tysiące barwnych granulek nadawały zdjęciu wygląd impresjonistycznego obrazu.

Ponieważ naświetlanie płyt autochromowych trwało około 3 sekund bracia Lumiere fotografowali głównie krajobrazy, martwą naturę oraz statyczne grupy ludzi.

Auguste i Louis w następnych latach udoskonalili swoją metodę i w 1907 roku uruchomili produkcję płyt autochromowych. Technika autochromów szybko zyskała zwolenników. Wśród nich przeważali naukowcy, badacze przyrody, podróżnicy i majętni amatorzy fotografii.

"W Bronowicach", autochrom Tadeusza Rzący (ok. 1914). Fot.: wikipedia/dp

Autochrom święcił swój tryumf przez ponad 30 lat i można powiedzieć, że metoda ta była przodkiem slajdów, które zyskały popularność w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku.

Współtwórca kinematografu – Louis Lumiere nazwał autochrom największym wynalazkiem swojego życia. Jak twierdził, wymagał on najwięcej wysiłku intelektualnego i wyobraźni. Podczas kiedy wynalezienie kinematografu pozwoliło uchwycić ruch, autochrom pozwolił uchwycić kolor. Była to najpopularniejsza metoda fotograficznego przedstawiania życia w jego pełnym zakresie barw.

W Polsce jako pierwszy fotografię barwną zastosował Tadeusz Rząca. Podczas swojej podróży do Francji odwiedził on fabrykę braci Lumiere i tam poznał technikę autochromu. Wykonane przez niego barwne fotografie Krakowa znajdują się w Muzeum Historii Fotografii Miasta Krakowa.

PP/mk

19 sierpnia 1839 roku Francuz Louis Jacques Daguerre zademonstrował Akademii Francuskiej zdjęcie fotograficzne otrzymane metodą dagerotypii. Dzień ten uznaje się za datę narodzin fotografii.

Początki fotografii datuje się na 1826 rok, kiedy to Joseph Nicéphore Niépce odtworzył widok z okna swojej pracowni. Pierwsza na świecie fotografia przedstawia spadzisty dach stodoły i rozłożystą gruszę z gołębnikiem. Swoją technikę Niebs nazwał heliografią, czyli obrazem malowanym światłem słonecznym.

Jak głosi legenda Louis Jacques Daguerre dokonał odkrycia dzięki swojej żonie, która przez przypadek rozbiła słoik z chemikaliami umieszczony w szafie, gdzie była schowana płytka doświadczalna. Wtedy to opary rtęci wyostrzyły obraz.

- Dagerotypy to były obrazy fotograficzne pozytywowe. Od razu po naświetleniu w kamerze fotograficznej obrazu można było (po żmudnym procesie wywoływania) uzyskać obraz pozytywowy - mówił Lech Lechowicz.

Daguerre zaprezentował publicznie swój wynalazek 19 sierpnia 1839 roku. Na zorganizowany w Londynie pokaz przybyły tłumy ludzi i, jak pisała jedna z ówczesnych gazet, "radość zgromadzonych była tak wielka, iż można ją było porównać z euforią po zwycięskiej bitwie". Tylko malarze wpadli w panikę, zrozpaczony Paul Delaroche stwierdził: "w dniu dzisiejszym umarła sztuka malarstwa".

Rewolucja w fotografii

W samych początkach fotografii uwieczniano tylko to co się nie ruszało, bo ekspozycja konieczna do zrobienia zdjęcia była bardzo długa. Fotografowano widoki miast, martwe natury. Nicéphore Niépce naświetlał swoje fotografie godzinami. Dagerotypy wymagały krótszej ekspozycji, ale nadal to były całe minuty, później sekundy. Kiedy skrócono czas ekspozycji pojawiły się portrety.

- Od dagerotypii rozpoczęła się historia portretu. Wizerunki wykonane tą techniką stały się początkiem błyskawicznego sukcesu fotografii pierwszej połowy XIX wieku. Fotografia zaczęła docierać wszędzie tam, gdzie docierała cywilizacja europejska - mówił Lech Lechowicz.

Posłuchaj o pionierach fotografii i o tym jak na przestrzeni lat rozwijała się ta dziedzina.

mk

Angielski inżynier kolejowy, konstruktor i wynalazca George Stephenson zmarł w wieku 67 lat, 12 sierpnia 1848 roku w Chesterfield w Anglii.
Marzenie życia – zbudować parowóz
Jego ojciec był palaczem maszyny parowej. Wraz z siedmiorgiem rodzeństwa od najmłodszych lat musiał pomagać rodzicom. W wieku ośmiu lat zarabiał przy wypasie bydła.
"Młody chłopiec nie myślał jednak o krowach. Marzyły mu się maszyny i kopalnie, budował fantastyczne machiny z piasku. Jego marzeniem było pójście w ślady ojca i praca przy takiej samej maszynie co on. Nic dziwnego, że ojciec postarał się o umieszczenie małego Georga w kopalni ” – pisał biograf Stephensona.
Początkowo wybierał z węgla niepalne domieszki, później był poganiaczem koni i wreszcie pomocnikiem palacza. Jednak przekonał się, że same dobre chęci nie wystarczą, aby zostać dobrym mechanikiem. Brakowało mu podstawowej wiedzy.
W wieku 18 lat postanowił rozpocząć naukę, a ponieważ książki i zeszyty były drogie, nauczył się szewstwa i dorabiał naprawiając po nocach buty znajomym. Czytał wszystko co wpadło mu w ręce, najbardziej pociągała go fizyka i mechanika.
Po założeniu rodziny dorabiał też jako zegarmistrz i krawiec damski. Po śmierci ojca Stephenson powrócił do pracy w kopalni. Szybko zdobył sobie opinię najzręczniejszego mechanika.
W dalszym ciągu uczył się bardzo dużo, zgłębiał literaturę fachową. Wszystko po to, aby zrealizować największe marzenie życia – zbudować parowóz.
Pierwsza na świecie linia kolejowa
Transport w ówczesnej Anglii był główną bolączką właścicieli kopalń. Koszty przewozu z Darligton, centralnego zagłębia górniczego do portowego miasta Stockton były tak wysokie, że eksploatacja węgla dawała minimalny dochód, zaledwie pokrywający koszty wydobycia. W 1818 roku przemysłowcy węglowi założyli towarzystwo budowy drogi szynowej łączącej te dwa miasta. Kierownictwo budowy oraz opracowanie projektu zaproponowano Stephensonowi.
Zainteresowania jego wybiegały jednak daleko poza sprawę budowy drogi. Dotyczyły przede wszystkim zagadnień związanych z "żelaznymi końmi” – jak wówczas nazywano lokomotywy. Już w roku 1814 stosował on w kopalni Dunham lokomotywę do transportu węgla.
"Początkowo sformułowałem zasadę ścisłego związku miedzy torem a lokomotywą, zaprojektowałem takie szyny, które bez żadnego ryzyka mogły wytrzymać dynamiczne uderzenia kół lokomotywy. Przekonałem dyrekcję o korzyściach zastosowania moich pomysłów i uzyskałem zgodę na eksperymentalne wprowadzenie lokomotywy jako siły pociągowej, ale ta rewelacyjna nowość techniczna wymagała jeszcze zgody parlamentu. Uzyskałem ją w roku 1823” – wspominał George Stephenson.

Parowóz "Locomotion"
Dwa lata później, 27 października 1825 roku, w obecności licznie zgromadzonej publiczności nastąpiło oficjalne otwarcie pierwszej na świecie linii kolejowej. Zbudowany przez Stephensona parowóz ciągnął 34 wagony, w tym 22 z 450 pasażerami i 12 z węglem, przejechał 15 kilometrowy odcinek Darlington–Stockton w 65 minut. Cały pociąg ważył 90 ton.
Późniejszym sukcesem Stephensona była budowa kolei na linii Liverpool-Manchester.
Wynalazki Anglika budziły wiele kontrowersji wśród współczesnych. Budowie kolei parowej sprzeciwiały się przede wszystkim towarzystwa żeglugowe i transportowe. Kampania antykolejowa, prowadzona zarówno w prasie, jak i na terenie Izby Gmin, używała argumentów, które dzisiaj wydają nam się zabawne. Twierdzono, że przestraszone krowy przestaną jeść trawę i dawać mleko, kury nie będą znosić jaj, a dym z lokomotyw potruje ptaki. Technicy przewidywali, że każdy silniejszy wiatr uniemożliwi jazdę. Ekonomiści przewidywali ogólny kryzys gospodarczy, gdyż brak koni spowoduje nadmiar słomy i siana.
W 1840 Stephenson rozszerzył sieć angielskich kolei żelaznych. W czerwcu 1844 roku połączony został Londyn z Newcastle. Majątek Stephensona rósł bardzo szybko, wkrótce stał się właścicielem kopalń, pieców wapiennych i innych przedsiębiorstw.
Angielski konstruktor na krótko przed śmiercią podczas jednego z publicznych zebrań powiedział: "Dość widziałem, aby żyć nadzieją, że wysiłki moje nie pozostały bez dobroczynnego wpływu, że nie żyłem i nie pracowałem na próżno”. Zmarł 12 sierpnia 1848 roku w Chesterfield w Anglii.
mk

Kino "Pionier" w Szczecinie oficjalnie działa od 26 września 1909 r. Na pierwszą projekcję zaprosił widzów Albert Pietzke. Maleńkie kino powstało w kamienicy na rogu Falkenwalderstrasse (dziś al. Wojska Polskiego) i nosiło nazwę Helios. O historii najstarszego, nieprzerwanie działającego kina na świecie opowiadała słuchaczom Małgorzata Frymus z Polskiego Radia Szczecin. Odwiedziła placówkę z okazji 95. rocznicy powstania.
- Tego dnia wyświetlanych było 6 filmów, niestety w Polsce dziś ich nie ma – mówił Jerzy Miśkiewicz, obecny współwłaściciel ”Pioniera”. - Kino działało bez przerwy do czasów wojennych. Wznowiło działalność 23 grudnia 1945 r.  już jako kino ”Odra”.
Kino z tradycjami
Pierwszym filmem, który obejrzeli tego dnia widzowie był ”Iwan Groźny” w reżyserii Siergieja Eisensteina.
Z dokumentów, do których dotarł Jerzy Miśkiewicz, wynika, że historia kina ”Pionier” jest jeszcze dłuższa i sięga de facto roku 1907. Twórcą kina i jego pierwszym właścicielem był bowiem Otto Blauert. To on powołał do życia ”Heliosa”, ale interes szedł marnie i Blauert postanowił kino sprzedać.  
- Dawno, dawno temu projekcje odbywały się w ten sposób, że na środku sali stał projektor, a obok niego stał facet, który kręcił korbą i w ten sposób taśma się przesuwała – opowiadał Jerzy Miśkiewicz w rozmowie z Małgorzatą Framus. – My wróciliśmy do tych korzeni. Projektor jest na środku sali, co prawda nie ma faceta, który kręci korbą, ale terkot projektora został.

Szczecin, 27.09.2009. Wnętrze kina Pionier, najstarszego, nieprzerwanie działającego w jednym miejscu kina na świecie. 100. rocznica powstania placówki.

Pod nowym szyldem
Kino wielokrotnie zmieniało nazwę. Do końca II wojny światowej znane było jako "Weltkinotheater". W 1945 r. obiekt otrzymał nazwę "Odra", pięć lat później władza ludowa doszła do wniosku, że kino stanie się placówką dla młodzieży, a ponieważ w tamtych latach szukano wzorców u naszego bratniego sojusznika za wschodnią granicą, zdecydowano, że ”Odra” zamieni się w "Pioniera".
I pod tą nazwą kino działa do dziś. - Naszą chlubą jest salka na dole – mówił Jerzy Miśkiewicz. - Prowizoryczna nazwa ”Kiniarnia”. Chcieliśmy wrócić do korzeni kina, stąd projektor, który jest widoczny i ten charakterystyczny terkot przewijanej taśmy.
O kinie ”Pionier” kręcili filmy Amerykanie, Niemcy, była ekipa francuska i angielska. W 2010 r. swój film o Szczecinie i najstarszym kinie świata pokazał też Marcin Korneluk. - Trzeba wyjechać z tego miasta, żeby docenić to, co się ma – powiedział w rozmowie z Małgorzatą Frymus. – ”Pionier” nie istnieje bez Szczecina. Tu  można poczuć czym było kino na początku wieku.