Historia

Dramatyczny pontyfikat papieża Piusa XII

Ostatnia aktualizacja: 02.03.2024 05:40
Jego pontyfikat przypadł na najdramatyczniejsze wydarzenia XX stulecia - faszyzm niemiecki, II wojnę światową, komunizm, zimną wojnę i powstanie broni masowej zagłady.
Papież Pius XII (1939 r.). fot.: PAPpicture-alliancedpa
Papież Pius XII (1939 r.). fot.: PAP/picture-alliance/dpa

2 marca 1939 roku włoski kardynał Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli został obrany papieżem i przyjął imię Pius XII. Jego pontyfikat trwał blisko 20 lat (1939–1958).

- Jak patrzę na dzieje Kościoła, to Pius XII na pewno należy do najciekawszych postaci XX stulecia – stwierdził historyk Kościoła ks. prof. Franciszek Stopniak z Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.


Posłuchaj
59:56 tajemnice watykanu w xx wieku___v2013000724_tr_0-0_10921722e546f673[00].mp3 Tajemnice Watykanu - audycja Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego". (PR, 2013)

 

Zarzuty wobec Piusa XII

Piusowi XII zarzuca się, że nie potępił oficjalnie prześladowania Żydów w czasie II wojny światowej, a jego dążenie do wzmocnienia pozycji Kościoła katolickiego sprawiły, że szedł na kompromisy z nazistami. Jego osoba budzi skrajne emocje. Jedni chcą go wynieść na ołtarze, inni uważają, że to byłby największy skandal w historii Kościoła ostatnich stu lat.

Wielu historyków określa go wręcz mianem "papieża Hitlera". Według dziennikarza Bernarda Lecomte’a (autora książki "Tajemnice Watykanu") zła sława Piusa XII jest wynikiem wypaczenia wizerunku, do jakiego doprowadziła sztuka Rolfa Hochhutha "Namiestnik" z 1963 roku. Utwór dowodzi, że u podstaw papieskiej obojętności wobec zagłady Żydów leżały jego nazistowskie sympatie. Sztuka będąca w dużej części fikcją literacką zmieniła radykalnie nastawienie do Piusa XII.

W Yad Vashem posadzono wiele drzew ku czci Piusa XII

Ostatnio jednak rośnie liczba historyków, którzy odpierają zarzuty stawiane Piusowi XII. Michael Hesemann odnalazł w tajnych archiwach Watykanu dokumenty świadczące o tym, że Pius XII przyczynił się do uratowania 80 tysięcy węgierskich Żydów, przekonując rząd w Budapeszcie, by odstąpił od ich deportacji. Dzięki papieżowi 12 tysięcy Żydów mieszkających w innych krajach Europy uzyskało wizy do Dominikany. Archiwalne dokumenty dostarczają wielu dowodów na sprzeciw Piusa XII wobec antysemityzmu.

Papież stworzył m.in. tajną organizację, która w czasie II wojny światowej pomagała Żydom. Ujawnił to ostatni żyjący członek tej siatki, włoski ksiądz Giancarlo Centioni. Tajna organizacja działająca pod nazwą "Raphael's Verein" (Stowarzyszenie św. Rafała) powstała w Niemczech jeszcze przed wybuchem wojny. Zajmowała się dostarczaniem rodzinom żydowskim pieniędzy i nowych paszportów.

- Na pewno niewiele osób wie, ile posadzono w Yad Vashem drzew ku czci Piusa XII. To są tysiące uratowanych ludzkich istnień. Papież może nie ocalił ich osobiście, ale nakazywał, pokazywał drogi, możliwości, którymi można się posługiwać – mówił ojciec Stanisław Tasiemski, wiceprezes Katolickiej Agencji Informacyjnej.

Proces beatyfikacyjny

Papież Pius XII zmarł 9 października 1958 roku w wieku 82 lat. W 1990 roku Jan Paweł II ogłosił Piusa XII Sługą Bożym i rozpoczął jego proces beatyfikacyjny. W 2007 roku wobec zdecydowanych protestów, w trosce o kontynuowanie dialogu z judaizmem zdecydowano o wstrzymaniu procesu beatyfikacyjnego.


Posłuchaj
02:37 Śmierć Piusa XII, wybór Jana XXIII.mp3 Śmierć Piusa XII, wybór Jana XXIII - fragm. cyklu "Kawalkada czasu" emitowanego na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w 1958 roku

 

W dwa lata później Benedykt XVI podpisał dekret o heroiczności cnót Piusa XII, przybliżając tym samym jego beatyfikację. Watykan od lat odpiera zarzuty środowisk żydowskich o rzekomym milczeniu papieża, argumentując, że jego czarna legenda to między innymi rezultat propagandy ówczesnego ZSRR.

mk/im

Czytaj także

Konstantyn I Wielki. "Wszyscy jesteśmy jego spadkobiercami"

Ostatnia aktualizacja: 27.02.2024 05:30
Postać Konstantyna I Wielkiego kojarzona jest przede wszystkim z przyznaniem wyznawcom Jezusa Chrystusa wolności wyznania. Dzięki niemu ustały prześladowania, a specjalny edykt proklamował swobodę wyznawania tej religii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Paweł I – 33 dni niezwykłego pontyfikatu

Ostatnia aktualizacja: 28.09.2023 05:35
45 lat temu, 28 września 1978 roku, po 33 dniach pontyfikatu zmarł papież Jan Paweł I. Po jego śmierci pojawiły się różne teorie spiskowe, sugerujące otrucie papieża. Przypuszczano, że mogli tego dokonać zarządzający finansami Watykanu hierarchowie Banku Watykańskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Leon XIII. Jego "Rerum novarum" była sensacją

Ostatnia aktualizacja: 20.02.2024 05:45
- Mogliśmy sobie odpuścić stulecie cierpień związanych z realnym socjalizmem, gdybyśmy posłuchali Leona XIII – podkreślała prof. Aniela Dylus na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Polak papieżem. "Nie wybrano go na złość ZSRR"

Ostatnia aktualizacja: 16.10.2023 05:55
- Kardynałowie nie chcieli wyborem Karola Wojtyły na papieża zagrozić Związkowi Radzieckiemu. To są późniejsze interpretacje - oceniał Jacek Moskwa, wieloletni korespondent Polskiego Radia z Watykanu. Dziś mija 45 lat od wyboru Polaka na biskupa Rzymu. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Galileusz jest niewinny! Rehabilitacja astronoma

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2023 05:45
31 października 1992 roku Watykan przedstawił oficjalne stanowisko w tzw. sprawie Galileusza, astronoma skazanego przez trybunał inkwizycyjny w 1633 roku. Jan Paweł II uznał, że Kościół popełnił błąd, potępiając włoskiego uczonego.
rozwiń zwiń