Historia

Jan Parandowski: najwięcej zawdzięczamy starożytnej Grecji

Ostatnia aktualizacja: 11.05.2023 05:55
- Nic już nie zmieni faktu, że antyk grecko-rzymski płynie w naszej kulturze bez przerwy, nasza kultura z niego wyszła i w nim szuka nieustannie swych wzorów i inspiracji – mówił Jan Parandowski w Polskim Radiu.
Pisarz Jan Parandowski, zdjęcie z 1963 roku.
Pisarz Jan Parandowski, zdjęcie z 1963 roku.Foto: PAP/Edmund Uchymiak

11 maja 1895 roku urodził się Jan Parandowski prozaik, eseista, tłumacz, znawca kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Z jego książek pokolenia Polaków czerpały wiedzę o antyku. 

Starożytny Rzym nauczycielem Europy

- Sztuka, nauka, filozofia mają najwięcej do zawdzięczenia starożytnej Grecji. To, co tam stworzono, oddziaływało przez wieki na myśl i sztukę europejską i również dziś oddziaływa. To samo dotyczy prawa, którego Rzym uczył całą Europę i starożytnych ideałów, które wciąż są aktualne - mówił Jan Parandowski w wywiadzie udzielonym Polskiemu Radiu w 1963 roku.


Posłuchaj
03:01 Irena Parandowska o mężu.mp3 Dbałam o ciszę w domu, żeby mąż mógł pisać. To była moja misja - wspomnienia Ireny Parandowskiej w w archiwalnym wywiadzie dla Polskiego Radia z 1976 roku.

 

Ten wybitny miłośnik, znawca, popularyzator i tłumacz kultury i literatury świata antycznego urodził się 11 maja 1895 roku we Lwowie. I tam studiował filozofię, filologię klasyczną, archeologię, historię sztuki, literaturę polską. W 1929 roku przeniósł się do Warszawy. Za książkę "Dysk olimpijski" otrzymał brązowy medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury w czasie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku, a w 1937 także Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury za wybitną twórczość literacką.

W czasie Powstania Warszawskiego stracił w płomieniach swoje archiwum literackie i całą niewydaną twórczość. W 1964 roku otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia i w tym samym roku był sygnatariuszem "Listu 34", podpisanego przez uczonych i pisarzy w obronie wolności słowa i przekazanych władzom PRL. W 1975 roku Jan Parandowski został uhonorowany za całokształt twórczości przez Rozgłośnię Polską Radia Wolna Europa.

Spokrewnieni z Rzymem i Grecją

- Religia grecka jest zagadką już na zawsze. Poznajemy mity, ale nie możemy zrozumieć, jak Grek odczuwał swoich bogów, jak z nimi współżył w codzienności. Na gruncie stałym stajemy dopiero w momencie, gdy filozofowie zaczynają mówić o bogach w kategoriach alegorii i symbolu. Ale hipotezy naszych uczonych o sensie i znaczeniu mitów są właściwie fantazją – mówił Jan Parandowski w Polskim Radiu.

- Gdy mówimy starożytność, mamy na myśli zarówno Grecję, jak i Rzym, a są to przecież dwa odrębne światy. Każdy z nich działa inaczej na naszą wyobraźnię. Każda epoka w historii spokrewniała się albo z jednym, albo z drugim. Raz Rzym był ideałem, raz Grecja - wyjaśniał Jan Parandowski.


Posłuchaj
16:32 jan parandowski - Biografie niezwykłe 1.mp3 Miłośnik antyku Jan Parandowski - audycja Teresy Kalińskiej z cyklu "Biografie niezwykłe". (PR, 2000)

 

Ten pisarz trwa, nie przemija

- Byłem mu bliski ze względu na zainteresowania, ale różnimy się tym, że Jan wolał bardziej Rzym, ja wolę Ateny - mówił w Polskim Radiu Zygmunt Kubiak, pisarz, eseista, tłumacz, propagator kultury antycznej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego w 105. rocznicę urodzin Jana Parandowskiego.

Posłuchaj audycji z cyklu "Biografie niezwykłe" i dowiedz się, jakie książki Jana Parandowskiego prof. Kubiak cenił najbardziej.

Czytaj także

Wojna trojańska – fakty i mity

Ostatnia aktualizacja: 24.04.2023 05:45
Niektórzy współcześni archeologowie podważają prawdziwość przekazu Homera i istnienie Troi. Inni twierdzą, że posiadają dowody na istnienie pałaców Agamemnona i Nestora, a Odyseusza i Priama uznają za postacie historyczne. Starożytne wazy pokazują wojnę, którą można uznać za trojańską, ale nie jest pewne, czy przekazują mit, czy opowieść historyczną.
rozwiń zwiń