Historia

70 lat temu bezpieka aresztowała prymasa Stefana Wyszyńskiego

Ostatnia aktualizacja: 25.09.2023 05:50
25 września 1953 roku bezpieka osadziła prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego w małym klasztorze w Rywałdzie, niedaleko Lidzbarku. Klasztor został przebudowany na więzienie.
Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński (19011981)
Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński (1901–1981)Foto: PAP/CAF

Łazienka była niewielka, ale schludna. Łączyła się bezpośrednio z sypialnią, w której stało tylko łóżko, stolik nocny i krzesło - taką celę przygotowali ubecy dla aresztowanego kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Komuniści, z obawy przed masowymi pielgrzymkami, postanowili przenosić duchownego co kilka miesięcy w nowe miejsce, kardynał już 12 października znalazł się w Stoczku Warmińskim.

Wyszyński-1200x660.jpg
Prymas Stefan Wyszyński- zobacz serwis specjalny

"Gdy będę w więzieniu, a powiedzą Wam, że Prymas zdradził sprawy Boże - nie wierzcie. Gdyby mówili, że Prymas ma nieczyste ręce - nie wierzcie. Gdyby mówili, że Prymas stchórzył - nie wierzcie. Gdy będą mówili, że Prymas działa przeciwko Narodowi i własnej Ojczyźnie - nie wierzcie. Kocham Ojczyznę więcej niż własne serce i wszystko, co czynię dla Kościoła, czynię dla niej" - to słowa kardynała z 25 listopada 1953 r.

Kulisy aresztowania Prymasa Tysiąclecia ujawnił na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, zbiegły na Zachód wysoki funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, ppłk Józef Światło:

- Jak wszystkie decyzje w sprawie polityki kościelnej w Polsce, tak i ta decyzja zapadła w Moskwie. Bolesław Bierut i Franciszek Mazur odpowiedzialny w Biurze Politycznym za walkę z kościołem pojechali jeszcze za życia Stalina po instrukcje. W rozmowie Bierut nalegał na natychmiastowe aresztowanie kardynała, ale Stalin stwierdził, że czas jeszcze na to nie nadszedł - relacjonował Światło.


Posłuchaj
06:52 Miejsce odosobnienia kardynała - relacja J. Światły.mp3 Aresztowanie prymasa Polski - relacja ppłk. Józefa Światły z cyklu "Za kulisami bezpieki i partii" nadawanego przez Rozgłośnię Polską RWE (1954-1955)

Posłuchaj
08:02 Powody aresztowania kard. Wyszyńskiego-komentarz RWE.mp3 Powody aresztowania kard. Wyszyńskiego - komentarz Zbigniewa Błażyńskiego, autora cyklu "Mówi Józef Światło na antenie Rozgłośni Polskiej RWE

  

Prymas Polski został aresztowany po śmierci radzieckiego przywódcy. Operację przeprowadził XI Departament w MBP. Czuwał nad nią sam szef resortu Stanisław Radkiewicz. O miejscu pobytu kardynała wiedzieli tylko nieliczni dygnitarze partyjni. - Jest to taki pacjent, którego nie można trzymać dłużej w jednym miejscu, bo zaczęłyby się procesje i pielgrzymki - mówił wiceminister bezpieki, gen. Konrad Świetlik.

Cela Prymasa Stefana Wyszyńskiego

Klasztor w Rywałdzie został tak przygotowany, by pilnujący duchownego strażnicy mogli śledzić każdy jego ruch, wszędzie pozakładano podsłuchy. - Na lewym skrzydle korytarza dwie cele oraz łazienka przeznaczone były dla kardynała. Sąsiednią celę miał zająć ksiądz, a następną zakonnica. Oboje byli oczywiście agentami bezpieki – dzielił się swymi rewelacjami na antenie Rozgłośni Polskiej RWE Józef Światło. Nieliczni mieszkańcy Rywałdu zostali przesiedleni. Oprócz muru klasztor został otoczony ogrodzeniem z drutu kolczastego.

O polityce władz komunistycznych wobec Kościoła na początku lat 50. mówił prof. Wojciech Roszkowski w audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej" nadanej w Polskim Radiu w 1997 roku. W programie została przytoczona wypowiedź Józefa Cyrankiewicza.

- Rząd będzie z całą skrupulatnością strzegł wolności religii, praktyk religijnych, działalności charytatywnej, ale rząd nie dopuści, ażeby pod tą przykrywką odbywała się krecia robota mobilizowania i popierania elementów nieprzejednanie wrogich wobec państwa ludowego - stwierdził ówczesny premier.


Posłuchaj
08:49 Stosunki państwo - kościół w latach 50.- Dźwiękowy przewodnik.mp3 Stosunki państwo - kościół w latach 50. - audycja z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej", komentarz prof. Wojciecha Roszkowskiego.

 

Dlaczego doszło do aresztowania prymasa? - Kardynał Wyszyński stał się duchowym i moralnym przywódcą całego narodu polskiego - relacjonował ppłk Józef Światło. - Nieugięta postawa kardynała w obronie wiary katolickiej i społeczeństwa stanowiła nieprzezwyciężoną przeszkodę dla zamierzeń komunistów.

Władze PRL celu jednak nie osiągnęły. 28 października 1956 roku władze komunistyczne uwolniły prymasa Stefan Wyszyński. Prymas wrócił do Warszawy. Autorytet kardynała Stefana Wyszyńskiego wzrósł, w opinii społeczeństwa stał się męczennikiem za wiarę i kościół.


Czytaj także

Stalinowski proces biskupa Czesława Kaczmarka

Ostatnia aktualizacja: 14.09.2023 06:01
- Ci zdrajcy narodu polskiego, posłuszne narzędzia Watykanu i imperializmu amerykańskiego usiłują sprowadzić na Polskę pożogę nowej wojny i wyzyskać teren naszego kraju dla celów agresji przeciwko Związkowi Radzieckiemu - mówił oskarżyciel ppłk Mieczysław Widaj.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Prymas Stefan Wyszyński: ”z diabłem nie można się porozumiewać, ale z ludźmi tak"

Ostatnia aktualizacja: 14.04.2013 07:00
14 kwietnia 1950 roku prymas Polski podpisał w imieniu episkopatu porozumienie z władzami komunistycznymi PRL.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Siostry zakonne miały trafić do obozów pracy - taki był cel akcji "X-2"

Ostatnia aktualizacja: 03.08.2023 05:45
Cała akcja była ukrywana. Przygotowania do jej przeprowadzenia objęte były ścisłą tajemnicą. Nadano jej kryptonim "X-2".
rozwiń zwiń