Skończył się czas literatury do słuchania, poezji mówionej i śpiewanej – w której niekonieczne były reguły gramatyczne – i bogactwo języków różnych narodów. Gutenberg przyczynił się do tego, że nazwisko autora stało się nierozłączne z jego dziełem.

Wkrótce po tym, gdy w początkach XV wieku pojawiły się w niektórych miastach Europy drukarnie, okazało się, że drukowanie może być sztuką, a książka przedmiotem handlu. Zaczęła się epoka czytelnictwa, która zmieniła oblicze kultury europejskiej.

Jan Gutenberg, złotnik i drukarz z Moguncji, był też wynalazcą aparatu do odlewania czcionek z wymiennych matryc oraz prasy drukarskiej.

Całe życie borykał się z finansowymi kłopotami. Proces o zwrot pożyczki wytoczył mu wspólnik. Gutenberg przegrał proces, a z nim drukarnię. Zmarł w biedzie i zapomnieniu 555 lat temu, 3 lutego 1468 roku. Miejsce pochówku do dziś nie jest znane.

Za datę wynalezienia druku (ruchomej czcionki) uznaje się rok 1450. Pierwszą księgą, jaką Gutenberg wydrukował, była Biblia (tzw. Biblia Gutenberga), 42-wierszowa, wydana w 1455. W Polsce w Pelplinie znajduje się jeden z 17. zachowanych egzemplarzy z tego wydania. Przez pierwsze 3-4 lata Gutenberg wydrukował ich około 180.

- Pelplińska Biblia jest unikatem, o czym świadczą trzy ślady – mówił Tadeusz Sarocki, dyrektor Wydawnictwa Diecezji Pelplińskiej Bernardinum a w audycji "600-lecie urodzin Jana Gutenberga" w Polskim Radiu.

Na 41. stronie odbił się ślad czcionki Gutenberga. Prawdopodobnie w czasie pracy zecerowi wypadła jedna część składu przeznaczonego do druku i odcisnęła się w innym miejscu. Dzięki czemu mogliśmy dokładnie ustalić, jaka była wielkość i kształt pierwszych czcionek.

Drugim znakiem podkreślającym unikatowość pelplińskiego egzemplarza jest XV-wieczna oprawa introligatora Henryka Kostera z Lubeki, sygnowana przez niego drobnym drukiem. 

Trzecim powodem są ręcznie dopisane przez iluminatorów komentarze na początku i na końcu Biblii.

Dla dzisiejszych możliwości technicznych tempo pracy w drukarni Gutenberga było bardzo powolne – wydrukowanie jednej strony zajmowało trzy dni. – Jeden dzień drukarz moczył papier, drugi drukował, a trzeci dzień suszył stronę, dopiero potem zadrukowane strony trafiały do oprawy, czasami nawet w ciągu 20 lat – wyjaśniał Tadeusz Sarocki.

Jednak był to nadzwyczajny wynalazek, biorąc pod uwagę, że średniowiecznemu mnichowi skrybie przepisanie odręczne jednej księgi zabierało czasami nawet połowę życia, a gotowy produkt trafiał tylko do najbogatszych – na dwory panujących.

Posłuchaj archiwalnej audycji Elżbiety Ratyńskiej pt. "W królestwie białych kruków. 600-lecie urodzin Jana Gutenberga".

im

Łukasiewicz przyszedł na świat 8 marca 1822 roku. Ku chemii pchnęła trudna sytuacja w domu.

- Na początku lat 30. Łukasiewicz uczył się w gimnazjum w Rzeszowie. Po śmierci ojca Łukasiewicz przerwał naukę w szkole i rozpoczął praktykę jako uczeń w jednej z aptek w Łańcucie - mówił prof. Andrzej Notkowski w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków".

We Lwowie czy Gorlicach?

W roku 1852 wraz z Janem Zehem otrzymał naftę oczyszczoną. - Była to pierwsza przeprowadzona metodami naukowymi destylacja ropy na świecie - wyjaśniał historyk.

30 marca 1853 roku w oknie wystawowym apteki Pod Złotą Gwiazdą we Lwowie zapłonęła pierwsza lampa naftowa. Niektórzy uważają, że wynalazek został upubliczniony najpierw w Gorlicach, a nie we Lwowie. - W latach 1853-1856 Łukasiewicz, jako stały mieszkaniec i prowizor aptekarski, w swojej aptece w Gorlicach destylował ropę naftową, konstruował lampy naftowe. W Gorlicach zatem, a nie we Lwowie zabłysła pierwsza lampa naftowa na świecie - słyszymy w audycji "Fakty i ciekawostki z życia Ignacego Łukasiewicza".

Znaczenie wynalazku uświadomić można sobie, gdy wspomni się, że od 31 lipca 1853 lampami naftowymi oświetlono szpital we Lwowie. Jeszcze tej samej nocy została przeprowadzona pierwsza nocna operacja przy tym oświetleniu. Jedna lampa dawała światło o sile równej temu, jakie zapewniało 10-15 świec.

Dobry pracodawca

W 1854 roku Łukasiewicz rozpoczął prace górnicze w Bóbrce. Dwa lata później rezolutny aptekarz-konstruktor założył pierwszą na świecie rafinerię w Ulaszowicach pod Jasłem. Część dochodów przekazywał na cele charytatywne i modernizację regionu. Przy swojej kopalni i rafinerii otworzył prototyp ubezpieczalni pracowniczej.

Społecznik i polityk

Twórca przemysłu naftowego nie ograniczał swojej działalności do spraw biznesowych. Był też społecznikiem. Już w młodości Łukasiewicz związał się z organizacjami niepodległościowymi. Jako dojrzały człowiek, pod koniec życia został wybrany do Sejmu Galicyjskiego.

- Dzięki działalności Łukasiewicza na forum parlamentarnym, Sejm Galicyjski przyznał pierwsze poważne dotacje państwowe na wiercenia poszukiwawcze w rejonie Gorlic i Grybowa oraz na opracowanie map geologicznych Galicji - wyjaśniał prof. Andrzej Notkowski.  

Wynalazek Łukasiewicza wyparła, opatentowana w 1879 roku, żarówka elektryczna Edisona. Jednak na prekursorskich dokonaniach Łukasiewicza opiera się niemal całkowicie historia rozwoju w XX wieku.

bm

28 lutego 1782 roku w Bierach na Śląsku Cieszyńskim urodził się Józef Bożek. Oprócz budowania maszyn parowych zasłynął także konstruowaniem protez kończyn.

Pomysłowy konstruktor

Jego pochodzenie jest sporne – obecnie uważa się go za polsko-czeskiego wynalazcę. Józef Bożek wychował się w polskiej rodzinie, ale Śląsk Cieszyński znajdował się wówczas w granicach monarchii habsburskiej i sąsiadował z Czechami. Bożek w młodym wieku opuścił rodzinne strony i większą część życia spędził w Pradze, w której też skonstruował wszystkie swoje wynalazki.

Po ukończeniu gimnazjum w Cieszynie wyjechał na studia do Brna, w którym uczył się matematyki. W 1805 roku przeniósł się do Pragi, w której objawił się jego talent konstruktorski. Rozpoczął pracę jako majster w warsztatach mechanicznych nowo utworzonej Politechniki w Pradze. Sprawdzianem umiejętności Bożka przed podjęciem pracy było skonstruowanie sekundowego zegara astronomicznego.

Najbardziej zasłynął z budowania maszyn parowych, ale oprócz tego był również autorem m.in. elewatora zbożowego, maszyny do przystrzygania sukna oraz automatycznego warsztatu tkackiego. Józef Bożek stworzył również pierwsze protezy, które stały się zbawieniem dla okaleczonych weteranów wojen napoleońskich.

– Przyniosły mu prawdziwą sławę. W 1814 roku zrobił dla rosyjskiego oficera protezę ręki, która umożliwiała nawet pisanie. Nie wiadomo ile ich dokładnie wykonał, ale szacuje się, że około kilkuset. Jego protezy były wówczas najdoskonalsze w Europie, a może nawet i na świecie – powiedział mówił historyk techniki Piotr Zarzycki w audycji Doroty Truszczak z cyklu "Eureka extra".

Zafascynowany energią pary

Na przełomie 1814 i 1815 roku skonstruował swoją pierwszą maszynę parową, która mogła napędzać aż 25 różnych mechanizmów. Maszyna była pokazywana specjalistom, ale Bożek postanowił stworzyć coś, co zaznajomi szeroką publiczność z możliwościami wykorzystania energii pary wodnej.

– W pewnym momencie skoncentrował swoją karierę wynalazczą na silniku parowym. Bożek był chyba pierwszym Polakiem, który skonstruował parowo-mobil, czyli pojazd z silnikiem parowym. Jeździł po ulicach Pragi i wzbudzał olbrzymią sensację, był to trzeci tego typu pojazd na świecie – mówił Piotr Zarzycki w audycji z 2018 roku.

Dla Józefa Bożka to jednak wciąż było mało. Wynalazca próbował skonstruować jeszcze bardziej spektakularny pojazd. Bożek wpadł na pomysł zbudowania łodzi parowej, który udało mu się zrealizować w 1817 roku. Była to pierwsza tego typu konstrukcja na świecie.

– Żeby móc ją wykonać, zaciągnął pożyczkę. Zamiarem jego było, aby odpłatnie przewozić pasażerów. W dniu, kiedy miała nastąpić inauguracja, wybuchł pożar na łodzi. Niektórzy z historyków twierdzą, że został podpalony, ponieważ przewoźnicy prascy obawiali się, że takie monstrum wzbudzające olbrzymie zainteresowanie odbierze im chleb. Jednocześnie pieniądze ze sprzedanych biletów zostały skradzione. Był to olbrzymi cios dla Bożka, przez który oszalał i zniszczył wszystkie swoje wynalazki, a łącznie było ich 29 – opowiadał Piotr Zarzycki.

Józef Bożek zmarł przedwcześnie w biedzie i zapomnieniu 21 października 1835 roku w Pradze.

sa

Osobisty dar Marii Skłodowskiej-Curie

Funkcję tę pełnił zarówno przed wojną jak i po II wojnie światowej, aż do swojej śmierci w 1956 roku. Wspaniały lekarz, wspaniały naukowiec i niezłomny człowiek wsławił się ukrywaniem radu przed niemieckim okupantem, najpierw na działce letniskowej pod Warszawą, a po wybuchu powstania we własnym domu w Poroninie.

Franciszek Łukaszczyk urodził się w Zubsuche - od 1965 roku Ząb - około 1,5 kilometra na zachód od Poronina, nieopodal Zakopanego. Jego otoczenie rodzinne składało się z uznanych rodzin góralskich i ten słynny hart ducha dał o sobie znać w chwilach największej próby, kiedy trzeba było chronić dla Polski osobisty dar Marii Curie Skłodowskiej w postaci 1,033 grama radu. Wielka polska uczona była przekonana, że odkryty przez nią radioaktywny pierwiastek powinien uczynić Polskę jednym z czołowych ośrodków wykorzystania go w medycynie.

Andrzej Fedorowicz w "Polityce" (18.07.2017) opisuje tło słynnych zdarzeń: "Już w listopadzie 1921 r. noblistka napisała list do dobrego znajomego Ignacego Paderewskiego. Proponowała stworzenie w Warszawie Instytutu Radowego – placówki leczniczo-badawczej na wzór paryskiego Institut du Radium. (...) Obiecywała zdobycie radu i przeszkolenie personelu warszawskiego ośrodka".

Polska jednak, ledwo po odzyskaniu niepodległości, w kraju zrujnowanym wojnami, nie była w stanie zebrać odpowiednich środków na zakup radu. Zainicjowana publiczna zbiórka pozwoliła zebrać zaledwie 2 miliony złotych. Koszty powstania ośrodka wymagały także zakup ziemi i postawienie właściwych zabudowań medycznych. Szczęściem działkę przy ulicy Wawelskiej podarował Uniwersytet Warszawski.

Wybór Franciszka Łuszczyka

Odpowiedzialna za zbiórkę funduszy starsza siostra Marii Skłodowskiej, lekarka Bronisława Dłuska, miała także prawo wyboru szefa oddziału klinicznego powstającego ośrodka. Jej wybór padł na 31-letniego lekarza Franciszka Łukaszczyka, który po swoich studiach medycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim odbywał także staż w Paryżu u samej Marii Curie Skłodowskiej. Jak bardzo trafny był to wybór pokazały dopiero przyszłe wydarzenia historyczne i całkowite poświęcenie doktora. Dość powiedzieć, że jego walka o ukrycie i zachowanie radu przed gestapo, bez odpowiednich zabezpieczeń, doprowadziły do śmiertelnej choroby - białaczki.

Zdobycie radu dla polskiego instytutu było prawie niemożliwe z uwagi na jego cenę. Jak pisze Fedorowicz - "Cena była kosmiczna. Za gram trzeba było zapłacić 100 tys. dol. (równowartość obecnych 20 mln)". Polska noblistka musiała odbyć podróż do Ameryki w 1921 roku wspomagając publiczną zbiórkę dla paryskiego instytutu.

"Osiem lat później powtórzyła podróż, by zdobyć rad dla Warszawy. Efektem była faktura od UMHK na kwotę 51 600 dol. za 833,33 mg radu. Koncern nie tylko obniżył cenę specjalnie dla niej, ale też – w podziękowaniu za wieloletnią współpracę – dołożył gratis prawie 200 mg pierwiastka. W 1932 r. z okazji otwarcia Instytutu Radowego w Warszawie Skłodowska-Curie mogła przekazać 1,033 g radu w postaci 166 ładunków do naświetlań komórek nowotworowych na ręce dyr. Łukaszczyka. Wartość prezentu, oznaczonego symbolem RMS (Rad Marii Skłodowskiej), wynosiła pół miliona ówczesnych złotych". (UMHK - Union Miniere du Haut Katanga - belgijskie przedsiębiorstwo posiadające kopalnię uranu w Kongu)

Cenny depozyt

Dar naszej noblistki był więc przeogromny i nie dziwi fakt, że warszawski Instytut Radowy został nazwany jej imieniem. Doktor Łukaszczyk okazał się być chyba najwłaściwszą osobą do kierowania tym Instytutem, dbając o cenny depozyt leczniczy, dbając o bezpieczeństwo personelu, ale przede wszystkim wypracowując nowe metody leczenia i rozwijając badania nad uzdrawiającymi właściwościami radiolecznictwa. Dość powiedzieć, że z jego zdaniem liczyli się także okupanci, pozwalając na ponowne otworzenie Instytutu pod nazwą Miejski Szpital Przeciwrakowy.

Zaraz po wybuchu wojny doktor wywiózł cały zdeponowany w instytucie zapas radu - 1,886 g (w okresie działania Instytutu pozyskał on kolejne cenne ładunki radu oprócz tych podarowanych przez polską noblistkę). Przewożąc rad przez Wisłę, co trwało ponad dobę, zakopał zabezpieczony radioaktywny ładunek na podwarszawskiej działce konsultanta instytutu Dionizego Zuberiera. Niemcy oczywiście chcieli zarekwirować cały posiadany rad, jednak doktor Łukaszczyk wyperswadował im to, strasząc skutkami napromieniowania... na niemieckich urzędników to podziałało.

Dużą część radu Łukaszczyk okrywał w specjalnych skrytkach w Instytucie. Gestapo dość często przesłuchiwało go na okoliczność zniknięcia większości ładunków. Jednak nie zdecydowali się uwięzić doktora. Po wybuchu powstania warszawskiego Niemcy zlikwidowali szpital, a obłożnie chorych wymordowali... reszta chorych i personel byli ewakuowani. Łukaszczyk przekupując niemieckiego lekarza wydobył ukryty rad i wywiózł go do swojego domu w Poroninie. Opisywana historia jest kapitalnym tematem filmowego thrillera, pełnego zwrotów akcji i heroicznych postaw.

Instytut Radowy po wojnie

Po wojnie słynny dyrektor Instytutu Radowego walczył o reaktywację ośrodka, która nastąpiła w 1947 roku, a sam Łukaszczyk ponownie został jego dyrektorem. W uznaniu prac naukowych w 1951 roku został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1953 profesorem nadzwyczajnym. Chory na białaczkę, czego powodem były opisywane działania wojenne i ukrywanie radu, zmarł w maju 1956 roku. Dwukrotnie był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, a także Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

PP

Elektroniczny Numeryczny Integrator

Maszynę tę nazwano UNIVAC I, co było częściowym skrótem od angielskiego Universal Automatic Computer. Konstruktorami tej maszyny byli dwaj amerykańscy inżynierowie John Wckert i John Mauchly. Komputer ten, całkowicie nieporęczny regał, został wyprodukowany w niedużej liczbie egzemplarzy, a jego wolumin sprzedaży osiągnął ledwie 40 jednostek.

Historia tych dwu inżynierów, a zarazem profesorów na Uniwersytecie Pensylwanii, pokazuje wiele wcześniejszych lat pracy nad maszyną elektroniczną. Pierwszym prototypem takiej maszyny był ich o kilka lat wcześniejszy ENIAC, co oznaczało skrót od angielskiego Electronic Numerical Integrator And Computer czyli Elektroniczny Numeryczny Integrator i Komputer. Uważa się, że była to pierwsza tego typu maszyna na świecie... oficjalnie, bo w porównywalnym czasie i w utajnionych warunkach pracowano nad podobnymi maszynami w Wielkiej Brytanii oraz w Niemczech. Dość powiedzieć, że osiągnięcie amerykańskie zaprezentowano i komercyjnie uznano jego pierwszeństwo.

Wybory prezydenckie w USA w 1952 roku

Co niezwykle ciekawe, ten pierwszy UNIVAC został zakupiony i wykorzystany przez amerykańskie biuro spisowe U.S. Census Bureau. Biuro to wykorzystało tę maszynę choćby w wyborach prezydenckich 1952 roku, a wyniki jego prognozy, wskazującej Dwighta Eisenhowera jako zwycięzcy w wyścigu do fotela prezydenta okazały się "szokujące technologicznie", bo pojawiły się jeszcze przed zamknięciem lokali wyborczych. Oprócz tego wykorzystania, komputer został zakupiony i zainstalowany przede wszystkim w instytucjach państwowych, wojskowych i naukowych takich jak: U.S. Air Force w Pentagonie, U.S. Army Map Service, New York University, do użytku przez Atomic Energy Commission, U.S. Navy, General Electric czy U.S. Air Force.

Najszybsza maszyna biznesowa

Technicznie, komputer ten charakteryzował się pod względem pracy z nim "użyciem klawiatury operatora i konsoli do pisania dla prostego lub ograniczonego wejścia i taśmy magnetycznej dla wszystkich innych wejść i wyjść. Wydruki były rejestrowane na taśmie, a następnie drukowane przez oddzielną drukarkę taśmową". (źr. Britannica)

Powszechnie uważało się tę maszynę liczącą za komputer "do komercyjnego przetwarzania danych, mający zastąpić ówczesne maszyny księgowe do kart perforowanych. Potrafił odczytać 7200 cyfr dziesiętnych na sekundę (nie używał liczb binarnych), co czyni go zdecydowanie najszybszą maszyną biznesową, jaka została dotąd zbudowana. Wykorzystanie rtęciowych linii opóźniających Eckerta znacznie zmniejszyło liczbę potrzebnych lamp próżniowych (do 5000), umożliwiając w ten sposób procesorowi głównemu zajęcie „zaledwie” 14,5 na 7,5 na 9 stóp (około 4,4 na 2,3 na 2,7 metra) przestrzeni. Była to prawdziwa maszyna biznesowa, sygnalizująca zbieżność akademickich badań obliczeniowych z trendem automatyzacji biura z końca XIX i początku XX wieku. Jako taki zapoczątkował erę "Wielkiego Żelaza" – dużego, masowo produkowanego sprzętu komputerowego". (źr. Britannica)

Wszyscy potrafimy sięgnąć pamięcią do dawnych kronik filmowych, w których pokazywano te wielkie osiągnięcia myśli ludzkiej. Pamiętamy pierwsze anonse o komputerach, które z wielkością obecnych osobistych jednostek nie miały niczego wspólnego. W tamtych czasach jednak były to prawdziwe sukcesy naukowców, dzięki którym możemy dzisiaj posługiwać się urządzeniami znacznie szybszymi i sprawniejszymi, a posiadającymi niesamowicie zminiaturyzowaną formę. By tak się stało, musiał być najpierw wymyślony pierwszy komputer i dzisiaj obchodzimy kolejną rocznicę jego prezentacji.

PP

W roku 1826 francuski nauczyciel Joseph Nicéphore Niépceo odtworzył (na metalowej płytce) widok z okna jego pracowni, który przedstawiał kawałek dachu stodoły, rozłożystą gruszę i gołębnik. Obraz ten został uznany za pierwszą na świecie fotografię. 13 lat później Louis Jacques Daguerre, który również był zainteresowany zagadnieniem utrwalenia obrazów z camery obscury, zaprezentował obraz zarejestrowany na metalowej płytce. Wynalazek ten nazwano dagerotypią, od nazwiska twórcy.

Początki fotografii

- Do tej dwójki Francuzów należy dodać jeszcze Anglika Williama Foxa Talbota, który w tym samym roku zaprezentował metodę zwaną talbotypią (od nazwiska) albo kalotypią (tzn. "piękny obraz"), która różniła się jednak od metody Daguerre’a zarówno wykorzystywanym procesem chemicznym, jak i podłożem (talbotypia wykonywana była na papierze, dagerotypia na metalowej płytce - przyp. red.) oraz wyrazem otrzymywanych odbitek - mówił w Dwójce Lech Lechowicz, wykładowca w PWSTTviT w Łodzi oraz ASP w Poznaniu, zajmujący się teorią i historią fotografii. Gość audycji wyjaśniał, że talbotypia, technika negatywowo-pozytywowa, była bliższa temu, co robiono z fotografią współcześnie, do czasu rozpowszechnienia się fotografii cyfrowej. Z tym, że negatyw odbijał się nie na taśmie filmowej, a na cienkim papierze nasyconym materiałem światłoczułym.

Do Polski te techniczne nowinki dotarły dość szybko. Jadwiga Ichnatowiczowa w katalogu "Fotografia polska do 1914 roku" pisała, że już w październiku 1839 roku zorganizowano w Warszawie pierwszą ekspozycję fotograficzną, na której prezentowano dagerotypy przywiezione z Paryża oraz wykonane przez fizyka warszawskiego Jędrzeja Radwańskiego. Potem fotografowanie stopniowo upowszechniało się. 

Pierwsze barwne fotografie

Rewolucją było wprowadzenie fotografii barwnej. Do 1855 roku i często później "kolorowe zdjęcia" były w wielu wypadkach jednorazowe i wcale nie były kolorowe, tylko ręcznie pokolorowane. Tą techniką tworzono dzieła niepowtarzalne, a chodziło o to, by można je było powtarzać w wielu egzemplarzach, nawet po wielu latach. Dopiero w 1855 roku James Clerk Maxwell opracował teoretyczne podstawy fotografii barwnej. 

W 1877 roku, Louis Ducos du Hauron wykonał pierwszą fotografię barwną. Było to kolorowe zdjęcie francuskiego miasteczka Augen. Trudno się doszukiwać w pełni naturalnych barw na tej fotografii.

Znawcy tematu spierają się co do faktu kto pierwszy wykonał barwną fotografię. Uważa się, że był to Thomas Sutton, pracujący na zlecenie i pod kierunkiem Maxwella. W 1861 roku sfotografował wielokolorową wstążkę, a zdjęcie to powszechnie znane jest pod nazwą "Tartan Ribbon". Maxwell uważał, że do wykonania kolorowej fotografii wystarczy zastosować odpowiednie filtry optyczne – czerwone, zielone i niebieskie (RGB). Tak też zostało wykonane zdjęcie wstążki.

Za myślą Maxwella poszli bracia Lumière i w 1903 roku opracowali metodę autochromu, a w 1907 roku rozpoczęli produkcję płyt do fotografii barwnej wykonywanej tą metodą. Metoda autochromu opierała się na naświetlaniu szklanych kolorowych płyt światłoczułych.

Początkowo nie było możliwe uzyskanie barwnych odbitek na papierze. Do tworzenia tych światłoczułych płyt wykorzystywano mikroskopijne ziarenka skrobi ziemniaczanej, w trzech wymienionych wcześniej kolorach (RGB) i pokrywano nimi szklane płyty wraz z emulsją panchromatyczną, uczuloną na wszystkie barwy w zakresie światła widzialnego. Ponieważ naświetlanie płyt autochromowych trwało około 3 sekund, bracia Lumière fotografowali głównie krajobrazy, martwą naturę oraz statyczne grupy ludzi.

Autochromy braci Lumière i fotografie Eastman Kodak

Bracia Lumière podążali w kierunku dalszych rozwiązań, poprawy jakości i w 1931 roku zaprezentowali autochrom w postaci ciętej błony fotograficznej, a dwa lata później w formie znanej do dziś – w postaci filmu fotograficznego do aparatów małoobrazkowych.

Ale patent na aparat fotograficzny oparty na technologii błony zwojowej uzyskał 4 września 1888 roku słynny amerykański przedsiębiorca George Eastman, choć wynalazcą samej błony był ktoś inny. Składany przez jego firmę model aparatu "Kodak Nr 1" kosztował 25 dolarów, co odpowiadało miesięcznej pensji robotnika. Oprócz stworzenia standardu fotografii małoobrazkowej przedsiębiorstwo było też pionierem w fotografii kolorowej, wprowadzając jako pierwsze w roku 1935 film kolorowy Kodachrome oraz standard automatycznego wywoływania filmów, znany jako proces C-41, który obecnie stosują praktycznie wszyscy wytwórcy kolorowych negatywów fotograficznych na świecie.

Plac Piłsudskiego w Warszawie, ul. Ossolińskich 8 w 1939 roku tuż przed II wojną światową. Widoczne są polskie flagi. Ta fotografia nie została pokolorowana. Jest to oryginalna klatka filmowa Eastman Kodak  Źr. Wikipedia/DP

Zaś autochrom braci Lumière święcił swój tryumf przez ponad 30 lat i można powiedzieć, że metoda ta była przodkiem slajdów, które zyskały popularność w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku.

Louis Lumière nazwał autochrom największym wynalazkiem swojego życia. Jak twierdził, wymagał on najwięcej wysiłku intelektualnego i wyobraźni. Podczas kiedy wynalezienie kinematografu pozwoliło uchwycić ruch, autochrom pozwolił uchwycić kolor. Była to najpopularniejsza metoda fotograficznego przedstawiania życia w jego pełnym zakresie barw.

W Polsce jako pierwszy fotografię barwną zastosował Tadeusz Rząca. Podczas swojej podróży do Francji odwiedził on fabrykę braci Lumière i tam poznał technikę autochromu. Wykonane przez niego barwne fotografie Krakowa znajdują się w Muzeum Historii Fotografii Miasta Krakowa.

Rynek Główny w Krakowie. Tadeusz Rząca, autochrom z 1912, oryginał jest w zbiorach Muzeum Fotografii w Krakowie. Ta fotografia nie została pokolorowana Źr. Wikipedia/DW

ag