Stan wojenny został wprowadzony 13 grudnia 1981 roku. Tego dnia o 6 rano Polskie Radio (Telewizja Polska trochę później) nadało wystąpienie, w którym I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Wojciech Jaruzelski poinformował o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego i wprowadzeniu dekretem Rady Państwa stanu wojennego w całym kraju.

Na ulicach miast pojawiły się patrole milicji, wojsko i czołgi. Najważniejsze instytucje i zakłady pracy zostały zmilitaryzowane, wprowadzono godzinę policyjną (od 22.00 do 6.00), ograniczono możliwość poruszania się po kraju, zamknięto granice, zablokowano łączność telefoniczną, wprowadzono cenzurę korespondencji, zamknięto wszystkie gazety oprócz "Trybuny ludu" i "Żołnierza wolności". Zakazano działalności związków zawodowych, internowano działaczy Solidarności.

– Wróciłam z posiedzenia Regionu "Mazowsze". To było przed 12, już prawie kładłam się spać i nagle... Walenie do drzwi: "Proszę otwierać, bo wyważymy drzwi"! Drzazgi zaczęły lecieć... Do mnie jednej kobiety weszło ich czterech – wspomina Anna Urbanowicz, działaczka Solidarności w woj. skierniewickim. – "Decyzja nr 7/81 o internowaniu. Uznając, że pozostawanie na wolności obywatela Urbanowicz Anna Maria (...) w czasie stanu wojennego postanawia się internować – czyta podstawę internowania.

– Pozwozili nas z różnych miejsc. Cała Wilcza była zapchana, staliśmy gdzieś na schodach. Zobaczyłam, że stoi śp. Markuszewski: podeszłam do niego i powiedziałam "Stanę przy tobie". "Proszę bardzo, miejsc pod ścianą dla wszystkich wystarczy" odpowiedział – opowiada ze śmiechem Krystyna Lityńska. – Potem jechałyśmy razem w "suce" nad ranem: zaśnieżona Warszawa, SKOT-y jadące przez Warszawę, ZOMO... Takie obrazki, dosyć straszne... – wspomina.

***

Tytuł reportażu: Obywatelki, obywatele...
Autorka reportażu: Urszula Żółtowska-Tomaszewska
Data emisji: 13.12.2021
Godzina emisji: 18.41
pr

Poprzedziło ją rozrzucenie ulotek, informujących o czasie i paśmie nadawania. Inicjatywa była wyrazem sprzeciwu wobec rządów generała Wojciecha Jaruzelskiego i jego ekipy. Po wprowadzeniu stanu wojennego zdelegalizowany związek NSZZ "Solidarność" zaczął przełamywać monopol informacyjny władz PRL. Oprócz podziemnej prasy, literatury i ulotek, po kilku miesiącach pojawiło się właśnie radio. Stacja była jedyną w ówczesnych państwach socjalistycznych niezależną radiofonią.

Twórcami Radia "Solidarność" w Warszawie byli Zofia i zmarły w 2014 roku Zbigniew Romaszewscy. To oni przygotowali pierwszą audycję, we współpracy ze zmarłym w 2007 roku Januszem Klekowskim i Markiem Rasińskim. Została nadana na falach UKF z dachu budynku przy ulicy Grójeckiej. Trwała osiem i pół minuty. Program zaczynał się od pierwszych taktów popularnej piosenki "Siekiera, motyka", śpiewanej przez warszawiaków w czasie okupacji niemieckiej.

W kolejnych latach uruchomiono nadajniki Radia "Solidarność" również w innych miastach, w tym w Poznaniu.  Radio Solidarność aktywnie działało między innymi w Świdniku. Nadajniki Radia "Solidarność" uruchomiono też w kilkudziesięciu innych miastach, w tym we Wrocławiu, Toruniu, Gdańsku, Zakopanem i Puławach.

Radio działało mimo prób zagłuszania oraz intensywnych poszukiwań nadajników przez SB i milicję. Było to możliwe między innymi dzięki miniaturowym urządzeniom nadawczym Zazula, opracowanym przez zmarłego w 2016 roku wynalazcę i konstruktora Andrzeja Cieleckiego. Umieszczane w windach i w szybach wentylacyjnych były niewykrywalne dla bezpieki. 

W czasie stanu wojennego Radio Solidarność było dla społeczeństwa jednym z niewielu źródeł prawdziwych informacji na temat represji, podejmowanych protestów oraz reakcji zagranicy na sytuację w Polsce.

Ostatnią audycję warszawskiego Radia "Solidarność" nadano 22 czerwca 1989 roku.

IAR/PP