Historia

Serbia. Odkryto obsypane czerwonym barwnikiem szczątki sprzed blisko 5 tysięcy lat

Ostatnia aktualizacja: 18.02.2022 05:45
W dwóch kurhanach zlokalizowanych w autonomicznym okręgu Wojwodina w północnej części Republiki Serbii zespół archeologów odnalazł obsypane ochrą kości. Najprawdopodobniej należały one do mężczyzn, którzy prawie 5 tysięcy lat temu przybyli na te ziemie z terenu stepów południowej Rosji lub Ukrainy. 
Eksploracja kurhanu, w którym zostały odnalezione szczątki
Eksploracja kurhanu, w którym zostały odnalezione szczątki Foto: dr hab. Piotr Włodarczak

Niezwykłe znalezisko

Grobowce zostały odkryte w rejonie Šajkaška (okręg Wojwodina) nad dolną Cisą. Oba kopce miały średnicę 40 metrów i wysokość od 3 do 4 metrów. W każdym z nich znajdowały się dwie obszerne, drewniane komory grobowe. 

Kurhany prawdopodobnie zbudowano około 3 tysięcy lat p.n.e. Początkowo były dużo mniejsze, a dopiero po około 100 bądź 200 latach - przy wkopaniu drugiego pochówku - ich średnice i wysokości znacząco powiększono.



Prace archeologiczne przy jednym z odnalezionych grobów. Źródło: P. Włodarczak Prace archeologiczne przy jednym z odnalezionych grobów. Źródło: P. Włodarczak

- Odkryte przez nas groby nie były spektakularnie wyposażone, ale uwagę zwróciła czerwona barwa części kości. Było to spowodowane stosowaniem ochry do obsypywania, ewentualnie barwienia ciał zmarłych - powiedział Polskiej Agencji Prasowej dr hab. Piotr Włodarczak z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, który był jednym z kierujących wykopaliskami.

Jak podkreślił badacz, czerwona barwa była wówczas "świętym kolorem", często używanym w czasie rytuałów pogrzebowych.

Przybysze ze Wschodu

Uwagę naukowców zwrócił również wzrost zmarłych złożonych w kurhanach - mężczyźni mierzyli bowiem ponad 180 centymetrów. 

- Zarówno zastosowanie ochry, jak i ponadprzeciętny wzrost zmarłych (mężczyźni żyjący w tej części Europy na przełomie IV i III tysiąclecia osiągali z reguły około 1,6 metra) wskazują na to, że zmarli byli przybyszami. Rytuał ze stosowaniem ochry i umieszczaniem pojedynczych pochówków w dużych kopcach jest związany ze społecznościami zamieszkującymi wschodnioeuropejskie tereny stepowe - sprecyzował dr hab. Piotr Włodarczak.

Kurhan "Medisova humka". Źródło: P. Włodarczak
Kurhan "Medisova humka". Źródło: P. Włodarczak

Przypuszczenia naukowców potwierdziły badania. Udowodniły one, że mężczyźni, których szczątki odnaleziono w kurhanach, albo przywędrowali ze wschodu, albo byli bezpośrednimi potomkami przybyszów. Z kości pobrano też próbki do analiz izotopowych, które pozwoliły określić m.in. dietę zmarłych. 

- Nie było dla nas zaskoczeniem, że zmarli spożywali dużo mięsa, bo społeczności te trudniły się hodowlą - powiedział dr hab. Piotr Włodarczak.

Kultura grobów jamowych

Dr hab. Piotr Włodarczak wyjaśnił w rozmowie z Polską Agencją Prasową, że na przełomie IV i III tysiąclecia do Europy z południowych stepów Rosji i Ukrainy napłynęła koczownicza społeczność kultury grobów jamowych (nazwa rosyjska: kultura Jamnaja). 

- Zaczęły powstawać wówczas protopaństwowe ośrodki epoki brązu. Wyodrębniły się również elity, o czym świadczą na przykład wielkie kurhany, w których chowano pojedyncze osoby - dodał.

Archeolodzy przypuszczają, że w takich grobowcach chowano przede wszystkim liderów społeczności. Niektóre groby były bowiem bardzo bogato wyposażone - znajdowały się w nich m.in. liczne zdobione naczynia oraz broń. 

Nowa ludność napłynęła również na obszary współczesnej Polski. W III tysiącleciu p.n.e. archeolodzy odnotowali zmianę kulturową - zmieniły się rytuały pogrzebowe i sposób wykonywania naczyń ceramicznych. Dowody w postaci analiz genetycznych każą badaczom sądzić, że społeczność określana mianem kultury ceramiki sznurowej składała się również z potomków stepowych koczowników.

PAP/szz/jb

Czytaj także

Oman. Polscy archeolodzy odnaleźli grę planszową sprzed 4 tys. lat

Ostatnia aktualizacja: 07.01.2022 05:50
Kamienną plansza do gry ma zaznaczone pola i zagłębienia. Tego typu znaleziska są rzadkie. Kilka znanych jest z Doliny Indusu i z Mezopotamii - zauważają autorzy odkrycia, badacze z Uniwersytetu Warszawskiego. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bojowe rumaki pierwszych cywilizacji okazały się... osłami

Ostatnia aktualizacja: 19.01.2022 05:40
Badania DNA wykazały, że wierzchowce używane przez Sumerów to w rzeczywistości krzyżówki osła domowego z jego dzikim krewniakiem. Czyni to z nich najstarsze znane nauce hybrydy stworzone przez człowieka. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Chiny. Odkryto pochówki wojowników, którzy mogli zostać pogrzebani żywcem

Ostatnia aktualizacja: 21.01.2022 05:40
Na stanowisku archeologicznym położonym na terenie miasta Anyang w prowincji Henan (północno-wschodnie Chiny) badacze odnaleźli kilkanaście dołów grobowych sprzed trzech tysięcy lat. Znajdowały się w nich fragmenty rydwanów oraz szczątki zwierząt i ludzi, którzy - jak przypuszczają badacze - zostali pochowani żywcem. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Starożytni mieszkańcy Jerozolimy chorowali przez pasożyty - dowodzi badanie antycznej toalety

Ostatnia aktualizacja: 20.01.2023 05:40
Liczące 2700 lat szczątki jaj pasożytów jelitowych odkryto w szambie w ogrodzie luksusowej posiadłości odkrytej przy promenadzie Armon Hanatziv w Jerozolimie. Obecność pasożytów jelitowych świadczy o ze złych warunków higienicznych i sanitarnych, które prowadziły do choroby objawiających się m.in. bólami brzucha i biegunką, być może nawet niedożywieniem i opóźnieniami rozwojowymi u dzieci.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Turcja. Polski dyplomata odnalazł pozostałości starożytnego miasta poszukiwanego od dwóch stuleci

Ostatnia aktualizacja: 29.01.2022 07:00
Jedną z największych zagadek historycznej geografii Azji Mniejszej rozwiązał polski dyplomata. Odnalazł pozostałości Thebasy, starożytnego miasta na terenie dzisiejszej Anatolii. Poszukiwano go od dwóch stuleci.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Śmiertelność spowodowana dżumą nie była tak duża, jak do tej pory sądzono

Ostatnia aktualizacja: 11.02.2022 05:45
Międzynarodowy zespół naukowców ustalił, że choć dżuma miała niszczycielski wpływ na ludność wielu części Europy, istniały obszary, gdzie zaraza nie wystąpiła lub gdzie jej oddziaływanie było znikome. Do takich wniosków doszli m.in. dzięki badaniom... kopalnych zarodników i pyłków roślinnych.
rozwiń zwiń