Historia

Ignacy Mościcki. Prezydent sanacji

Ostatnia aktualizacja: 01.12.2023 05:50
155 lat temu, 1 grudnia 1867 roku, urodził się Ignacy Mościcki, działacz niepodległościowy, chemik technolog, profesor Politechniki Lwowskiej, autor ponad 60 prac i patentów oraz prezydent RP w latach 1926-1939.
Ignacy Mościcki
Ignacy MościckiFoto: NAC

Rezygnacja Piłsudskiego

1 czerwca 1926 roku Zgromadzenie Narodowe wybrało Ignacego Mościckiego na Prezydenta RP. Miał być człowiekiem zasłużonym dla sprawy polskiej, ale nie na niwie politycznej. Najlepiej, żeby był uczonym lub artystą – takie wymagania stawiano przyszłemu kandydatowi na prezydenta w 1926 roku. Dzień wcześniej doszło do wyborów prezydenckich, w których wygrał Józef Piłsudski. Ale marszałek nie przyjął powierzonego mu urzędu. Uznał, że konstytucja marcowa daje głowie państwa zbyt małe uprawnienia, a wybór jest jedynie legalizacją dokonanego przez niego majowego przewrotu politycznego. Nazajutrz przeprowadzono więc ponowne wybory prezydenckie, w których, zgodnie z wolą Piłsudskiego, prezydentem został Ignacy Mościcki.

Marszałek potrzebował człowieka, który nadawałby się na symbol, ale byłby bez cienia realnej władzy. Według historyka, profesora Pawła Wieczorkiewicza Mościcki był wielkiej miary uczonym, dobrym organizatorem przemysłu, ale nie miał żadnego doświadczenia w polityce.


Posłuchaj
05:04 historia polski moscicki.mp3 Wybór Ignacego Mościckiego na prezydenta - komentarz historyka, prof. Pawła Wieczorkiewicza.

 

Profesor chemii prezydentem

Nowo wybrany prezydent RP urodził się 1 grudnia 1867 roku w Mierzanowie koło Ciechanowa. Podczas studiów na kierunku chemii na politechnice w Rydze działał w polskich organizacjach socjalistycznych. W 1892 roku wyemigrował do Londynu, gdzie uczestniczył w pracach Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich. Tam w 1896 roku zetknął się z Piłsudskim.

W 1897 przeniósł się do Szwajcarii, gdzie na Uniwersytecie we Fryburgu otrzymał stanowisko profesora chemii. W 1912 objął Katedrę Chemii Fizycznej i Elektrochemii Technicznej Politechniki Lwowskiej. Podczas I wojny światowej współpracował z Polską Organizacją Wojskową. Po odzyskaniu niepodległości zajął się pracą naukową. Od 1922 roku był dyrektorem naczelnym Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie.

Druga kadencja

W 1933 roku Ignacy Mościcki został powtórnie wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na drugą kadencję. Do śmierci marszałka prezydent pełnił przede wszystkim funkcje reprezentacyjne i honorowe, a ośrodkiem decyzyjnym w państwie pozostawała marszałek Józef Piłsudski.

- Jako prezydent był zawsze wierny swoim wcześniejszym pasjom. Pozostał uczonym, który interesuje się sprawami nauki. Ale był też praktykiem, co go popychało do zajmowania się życiem gospodarczym. Był opiekunem różnych przedsięwzięć w tej dziedzinie - mówi historyk, profesor Andrzej Hojnowski.


Posłuchaj
09:10 moscicki 3142_3089_0.mp3 Ignacy Mościcki - prezydent II RP w latach 1926-1939. Audycja Wacława Zbyszewskiego, dziennikarza Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

 

Po śmierci marszałka w 1935 roku jego wpływy na sprawy państwa znacznie się zwiększyły. Oczekiwano, że Mościcki, jak sugerował Piłsudski, przekaże stanowisko Waleremu Sławkowi. Tak się jednak nie stało, prezydent stworzył wokół siebie obóz polityczny, w którym pierwszoplanową rolę odgrywał wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski.


Posłuchaj
14:50 moscicki sylwetka.mp3 Sylwetka Ignacego Mościckiego - komentarz historyka, prof. Andrzeja Chojnowskiego.

 

Emigracja

Po wybuchu II wojny światowej i sowieckiej agresji, 17 września 1939, wspólnie z rządem oraz Naczelnym Wodzem, prezydent Mościcki znalazł się w Rumunii, gdzie został internowany. 30 września zrezygnował z urzędu, który przekazał Władysławowi Raczkiewiczowi. W końcu 1939 roku wyjechał do Szwajcarii, gdzie mieszkał do śmierci.

Zmarł 2 października 1946 roku w Versoix, niedaleko Genewy. W 1993 roku jego szczątki sprowadzono do Polski i złożono w krypcie bazyliki św. Jana w warszawie. Symboliczny grób Ignacego Mościckiego znajduje się w alei zasłużonych na warszawskich Powązkach.

Więcej nagrań na temat Ignacego Mościckiego w serwisie - Radia Wolności >>>

mk

Czytaj także

Rząd Jędrzeja Moraczewskiego. Pierwszy gabinet Polski niepodległej

Ostatnia aktualizacja: 17.11.2023 05:50
– Rząd Moraczewskiego wziął na siebie największy trud tworzenia życia politycznego i gospodarczego Polski i zapłacił za to cenę, bo nie wszystkim ta wizja się podobała – oceniał prof. Rafał Habielski na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimiera Iłłakowiczówna. Poetka i sekretarka Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 16.02.2024 05:40
16 lutego 1983 roku zmarła Kazimiera Iłłakowiczówna. Była nie tylko oryginalną poetką, ale także sekretarką Józefa Piłsudskiego. Karierę urzędniczki postrzegała w kategoriach służby Polsce. Posługiwała się biegle sześcioma językami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Sosnkowski. Mówiono o nim "szef Komendanta"

Ostatnia aktualizacja: 11.10.2023 05:40
54 lata temu, 11 października 1969 roku, zmarł Kazimierz Sosnkowski, szef sztabu I Brygady Legionów, generał, który po śmierci gen. Władysława Sikorskiego został Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wszyscy ludzie Komendanta. Piłsudski zarządzał państwem poprzez nieformalny krąg władzy

Ostatnia aktualizacja: 11.11.2023 05:54
Wraz z zakończeniem I wojny światowej domknął się proces powstawania fenomenu, który zaważył na losach II Rzeczpospolitej. W czasie, gdy Piłsudski obejmował władzę w niepodległej Polsce, niemal ukształtowane było już środowisko ludzi, dla których stanowił on niepodważalny autorytet. Dla nich był Komendantem.
rozwiń zwiń