22 lipca 1930 roku zmarł Wacław Szymanowski, polski rzeźbiarz, autor pomnika Fryderyka Chopina w Łazienkach Królewskich.

Kształcił się w Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona w Warszawie. Następnie wyjechał do Paryża, by uczyć się pod okiem Cypriana Godebskiego. W stolicy Francji duży wpływ miała na niego twórczość Adama Mickiewicza. Początkowo poświęcił się głównie malarstwu – tworzył obrazy o tematyce wiejskiej, pejzaże i portrety. W rzeźbie i malarstwie zaczynał od symbolizmu, z biegiem lat osiągając perfekcję w tym gatunku.

W kręgu sztuki

Rodzina Szymanowskich bogata była w postaci kultury należące do kręgów artystycznych i inteligenckich. Celina Szymanowska była związana z Adamem Mickiewiczem, tata Wacława rzeźbiarza, również Wacław, był znanym dziennikarzem.

– Ojciec był przekonany, że istnieje podobna prawidłowość w różnych rodzajach sztuki: rzeźba, malarstwo, muzyka są ze sobą powiązane – podkreślał syn rzeźbiarza, Michał Szymanowski.

Dzieła

Do wybitnych (i zrealizowanych) monumentalnych dzieł artysty należy pomnik Artura Grottgera na Plantach w Krakowie. Z kolei w Warszawie w Parku im. Romualda Traugutta znajduje się rzeźba "Macierzyństwo".

Jednym z niezrealizowanych projektów artysty jest monumentalna kompozycja rzeźbiarska "Pochód na Wawel". – Ponad pięćdziesiąt historycznych figur w orszaku miało znaleźć się na wawelskich krużgankach – mówiła Elżbieta Elbanowska w 1981 roku.

Szymanowski był jednym z członków Komitetu Odbudowy Zamku na Wawelu. 9 listopada 1911 "Pochód na Wawel" został pokazany w Wiedniu. Autorska kompozycja rzeźbiarska składała się z 52 figur: królów Polski i innych zasłużonych dla kraju. Wkrótce dzieło miało stanąć na dziedzińcu Wawelu. Szymanowskiego wsparli m.in. Henryk Sienkiewicz i Jacek Malczewski. Niestety w 1928 roku ostatecznie odrzucono możliwość realizacji tego projektu.

Model "Pochodu na Wawel" oraz rzeźbę "Mickiewicz po improwizacji" z 1898 przechowuje dziś Muzeum Narodowe w Krakowie.

Chopin jak malowany

Symbolem twórczości Wacława Szymanowskiego jest jednak pomnik Fryderyka Chopina z warszawskich Łazienek. Syn Wacława, Michał, wspominał, że kult Chopina w jego rodzinie był zawsze obecny. Pomysł na pomnik był prosty, choć nie oczywisty i w niektórych kręgach kontrowersyjny – Chopin wsłuchujący się w szum drzew.

Projekt pomnika przygotowany w drewnie został zaprezentowany przez Szymanowskiego na wystawie w Wiedniu, gdzie oczarował oglądających. "To nie jest pomnik Chopina, to jest pomnik muzyki" – miał powiedzieć wybitny austriacki kompozytor i dyrygent Gustav Mahler.

Szymanowski bał się, że praca – podobnie jak "Pochód na Wawel" – nie zostanie dobrze przyjęta w kraju, dlatego zdecydował się zaprezentować ją dopiero, gdy na francuskich salonach spotkał się z wielkim uznaniem. Monument stanął w warszawskich Łazienkach Królewskich 14 listopada 1926. Niespełna 14 lat później został, jako pierwszy pomnik w Warszawie, wysadzony przez Niemców. Po wojnie, kiedy podjęto się próby jego odbudowania, kompletną kopię pomnika udało się znaleźć w gruzach domu Szymanowskiego na Mokotowie.

Artysta zmarł 22 lipca 1930 roku w Warszawie, został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w grobowcu rodzinnym własnego projektu.

mb

23 września 1939 roku rozgłośnia Warszawa II ucichła po tym, gdy Elektrownia Powiśle została ostrzelana przez niemiecką artylerię. Niedługo wcześniej radioodbiorcy mogli usłyszeć ostatnią nadaną audycję żywej muzyki. Na fortepianie zagrał Władysław Szpilman, który wykonał kompozycje Fryderyka Chopina.

Dowiedz się więcej.

Fortepian gra w akompaniamencie bomb

23 września 1939 roku Władysław Szpilman dotarł do budynku radia, w którym przez około pół godziny zagrał na żywo w studiu muzycznym w budynku radia przy ulicy Zielnej 25. Jak sam wspominał, grał wśród huku wybuchających bomb i ledwo co słyszał dźwięki instrumentu.

– Artyleria bardzo mocno ostrzeliwała, wydawało mi się, że specjalnie, gmach radia. Byłem troszeczkę wystraszony. Olgierd Straszyński, który ustawiał mikrofony w studiu, chciał postawić fortepian bliżej okna, ja go prosiłem, żeby dalej. Mówił: "to nie ma żadnego znaczenia panie Władysławie. Jak pan wierzy, to niech się pan pomodli, bo jak rąbnie szrapnel, to i tak nic po nas nie zostanie". I zagrałem Chopina, pół godziny – wspominał po latach na antenie Polskiego Radia.

Posłuchaj i zobacz wspomnienia pianisty z ostatniego koncertu we wrześniu 1939 roku.

Zobacz wszystkie zachowane materiały Polskiego Radia z września 1939 roku.

sa

Fryderyk Chopin wykonał pożegnalny koncert e-moll w Teatrze Narodowym w Warszawie. Młody kompozytor i pianista niebawem wybierał się w podróż do Wiednia.

Ostatnie dni w ojczyźnie

Pożegnalny koncert Fryderyka Chopina zgromadził aż 700 widzów, którzy żywo reagowali na poczynania wirtuoza. Publiczność nagrodziła pianistę oklaskami przed rozpoczęciem gry, po każdym wykonanym solo oraz na zakończenie występu.

Zachwyt słuchaczy wzbudziła także aria Konstancji Gładkowskiej, prywatnie ukochanej Chopina. Para pożegnała się po występie w otulonym jesienną mgłą Parku Łazienkowskim.

Następnego dnia "Kurjer Warszawski" pisał, że "nader przyjemny był wczorajszy wieczór dla lubowników muzyki. Nowy koncert E. mol, skomponowany i wykonany pierwszy raz publicznie przez JP. Szopena, znawcy uważaią za iedno z szczytnych dzieł muzycznych".

Fryderyk Chopin niebawem miał wyruszyć w drogę. Miał świadomość, że być może opuszcza Polskę na zawsze. Wyjechał z Warszawy 2 listopada 1830 roku. Przyjaciele przygotowali mu na rogatkach Wolskich pożegnanie godne wirtuoza, którym był. Chór pod batutą Józefa Elsnera, niegdysiejszego nauczyciela Chopina, zaśpiewał mu wówczas słowa, które okazały się prorocze. "Choć wyjeżdżasz w obce kraje, serce twoje w nas zostaje".

– Wyjeżdżał do Wiednia zdobyć trochę doświadczenia, poobserwować życie muzyczne, a również z zamiarem udzielenia występów i wypromowania własnej osoby. W Wiedniu zaskoczyła go i wstrząsnęła nim informacja o wybuchu powstania w Warszawie – mówił dr Mariusz Wrona, autor książki "Fryderyk Chopin. Poeta fortepianu", w audycji Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego". – Gdy dostał się do Paryża zaistniała szansa powrotu do Polski, ale odmówił. Nie chciał zostać nadwornym pianistą carskim.

Ostatni koncert Fryderyka Chopina

Młody geniusz

Fryderyk Chopin zaczął grać na fortepianie już w wieku czterech lat. Z początku muzyki uczyła go matka, ale talent małego chłopca szybko przewyższył jej umiejętności. Sześcioletni Fryderyk rozpoczął lekcje u Wojciecha Żywnego, uznanego nauczyciela.

Ośmioletni Fryderyk potrafił już zagrać dość skomplikowane melodie, a nawet skomponować własne, proste utwory. Wciąż szkolił się pod czujnym okiem warszawskich pianistów. Najwybitniejszym mistrzem młodego Chopina był sławny kompozytor Józef Elsner.

Po warszawskich salonach prędko rozniosła się wieść o cudownym chłopcu. Mały Fryderyk zaczął być zapraszany do gry dla śmietanki towarzyskiej miasta. Bywał na Belwederze, gdzie umilał czas samemu wielkiemu księciu Konstantemu. Jego poważna kariera zaczęła się jednak w 1826 roku, kiedy rozpoczął naukę w Szkole Głównej Muzyki przy Uniwersytecie Warszawskim. Na studiach skomponował swoje pierwsze poważne utwory oraz zdobył szlify na zagranicznych koncertach.

Przed wyjazdem z ojczyzny, był uważany za nadzieję dla polskiej muzyki i kompozytora, który w przyszłości napisze operę narodową.

sa

- Bezpośrednio po upadku powstania listopadowego kraj opuściło ok. 9 tys. osób, które odrzuciły carską amnestię lub były z niej wyłączone. Obok członków rządu narodowego, posłów i oficerów na emigrację udała się również część szeregowych żołnierzy. Trzy czwarte emigrantów była pochodzenia szlacheckiego - mówił prof. Jarosław Czubaty w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska". 

Popowstaniowe represje "nocy paskiewiczowskiej" skłoniły do opuszczenia ojczyzny kolejne rzesze Polaków. Szacuje się, że do lat 60. XIX wieku kraj opuściło kolejne 20-40 tys. ludzi.

Od pielgrzymów do tułaczy

Większość emigrantów osiadła we Francji. Mniejsze skupiska znajdowały się w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i Belgii. Z biegiem czasu nieznaczna część emigrantów osiedliła się w Turcji (gdzie powstała polska miejscowość Adampol), Włoch (na czele armii Piemontu stanął gen. Wojciech Chrzanowski, wojskowy gubernator stolicy w czasie powstania), niektórzy udali się za ocean (jak Cyprian Kamil Norwid).

Początkowo polscy emigranci byli witani z otwartymi rękami przez społeczeństwa Europy Zachodniej upojone legendą romantycznych straceńców, którzy rzucili wyzwanie wschodniemu tyranowi.

- Po pewnym czasie zostali uznani za gości kłopotliwych. Nieufnie traktował ich rząd francuski, który obwiał się powiązań polskich emigrantów z tajnymi organizacjami spiskowymi w Europie. Otoczono ich nadzorem policyjnym i rozmieszczono na prowincji w tzw. "zakładach". Emigranci otrzymywali niewielkie zasiłki związane z posiadanym stopniem wojskowym lub stanowiskiem - dodawał historyk.

Z czasem początkowy optymizm związany z przeświadczeniem o tymczasowości wygnania i rychłym wybuchu nowego konfliktu europejskiego, który wraz z powstaniem przyniesie niepodległość, zastępowała apatia spowodowana brakiem nadziei, wegetacją w prowincjonalnych zakładach i trudną sytuacją materialną. Nie bez powodu Adam Mickiewicz już w 1862 roku w swoich "Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego" podnosił rodaków na duchu i przestrzegał ich przed brakiem wiary w powodzenie sprawy narodowej; przestrzegał, by nie uznawali się za "tułaczy" bez celu, a za "pielgrzymów" dążących do wolnej ojczyzny". 

Od demiurgów po królów bez korony

- Sytuację zaostrzały naturalne po klęsce spory polityczne między emigrantami dotyczące przeszłości – poszukiwania przyczyn klęski powstania. Wielą emigrację poróżniła też dyskusja na temat przyszłości, metod walki o niepodległość i ustroju przyszłej niepodległej Polski – wskazywał prof. Jarosław Czubaty.

Różnice zdań okazały się zbyt wielkie, by utworzyć jedną organizację, skupiającą emigrantów. Co naturalne, pejzaż polityczny emigracji odzwierciedlał (z nowymi elementami) podział sił politycznych w sejmie Królestwa Polskiego z czasów powstania. Próbę konsolidacji lewicy i centrum emigracyjnego podjął na samym początku wychodźstwa Joachim Lelewel – lider Towarzystwa Patriotycznego w czasach powstania. Jednak jego Komitet Narodowy Polski rozpadł się po roku funkcjonowania. Wyodrębniło się z niego Towarzystwo Demokratyczne Polskie. Partia głosiła odbudowę Polski w duchu republikańskim i demokratycznym.

- TDP okazała się najbardziej trwałym i najlepiej zorganizowanym stronnictwem. W akcie założycielskim stwierdzano, że przyczyną klęski był egoizm szlachty, która nie dopuściła do uwłaszczenia chłopów i tym samym zniechęciła ich do udziału w walce - wyjaśniał gość audycji. - Niepodległość odzyskać można tylko dzięki powstaniu z udziałem ludu, który pozyskać można nadając chłopom ziemię. Niepodległa Polska powinna być państwem, w którym panować będzie wolność i równość wszystkich obywateli. Działacze TDP starali się przede wszystkim utworzyć w kraju organizacje spiskowe przygotowujące wybuch powstania.

Jeszcze dalej szli przedstawiciele Gromad Ludu Polskiego, ze Stanisławem Worcellem na czele. Ci postulowali odrodzoną Polskę jako mistyczną komunę, w której wspólna praca i wspólna własność powstaną na fundamencie etyki ewangelicznej.

Na drugim biegunie znajdowało się konserwatywne ugrupowanie skupione wokół księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, nazywanego niekoronowanym królem Polski. Jego zwolennicy uważali, że Polska powinna zostać odbudowana jako liberalna monarchia parlamentarna, w której nastąpi zniesienie pańszczyzny i uwłaszczenie chłopów.

- Czartoryski, w odróżnieniu od innych liderów emigracji, uważał, że niepodległość zostanie osiągnięta nie wyłącznie dzięki narodowemu powstaniu, a jako wynik wielkiego konfliktu między europejskimi mocarstwami, w którym państwa zaborcze poniosą klęskę. W związku z tym prowadził ożywioną działalność dyplomatyczną w Anglii i Francji. Nieustannie przypominał o istnieniu sprawy polskiej, ofiarował działania wywiadowcze przeciwko Rosji. Agenci Czartoryskiego wspierali antyrosyjskie ruchy polityczne na Bałkanach, w Turcji, a nawet na Kaukazie i w Afganistanie - wymieniał prof. Jarosław Czubaty.

Wielka kultura

Znaczenie Wielkiej Emigracji nie ograniczało się tylko do działalności politycznej. Wobec zaborczych represji, likwidacji polskiego szkolnictwa wyższego i rusyfikacji, to "na paryskim bruku" narodziła się współczesna polska kultura.

Tuż przed wybuchem powstania kraj na zawsze opuścił Fryderyk Chopin. Adam Mickiewicz i Zygmunt Krasiński znaleźli się na emigracji jeszcze przed wybuchem powstania (Krasiński, syn generała-lojalisty, został wysłany za granicę przez ojca właśnie po to, by nie wdać się w konspirację), Słowacki trafił na nią jako emisariusz powstańczego rządu. Młodszy od nich Norwid opuścił kraj już w dobie "nocy paskiewiczowskiej".

bm

Sercem Polak

Przyszedł na świat na terenie Rosji, w Rostowie nad Donem, 25 grudnia 1886 (data na nagrobku) lub 22 stycznia 1887 roku. Ojciec był Rosjaninem (Żurawlew do końca życia nie wyzbył się rosyjskich naleciałości w mowie), matka Polką. To ona jako pierwsza dostrzegła w synu talent muzyczny i to pod jej okiem rozpoczął grę na pianinie już w wieku pięciu lat. 

- Pamiętam, że miałem osiem lat, jak pierwszy raz zagrałem Chopina. Grałem i płakałem. Ale później było gorzej. Pracować nad czymś, w czym się jest po szyję, i mieć świadomość, że tam jeszcze jest głębia nieskończona, to strasznie upokarzające, to godność własną obraża – mówił w jednym z ostatnich wywiadów dla Polskiego Radia udzielonym podczas 10. edycji Konkursu Chopinowskiego w 1980 roku. 

Paderewski go chwalił, a Michałowski uczynił artystą

Naukę kontynuował pod okiem Władysława Sayera-Waszkiewicza, profesora krakowskiego konserwatorium.

- Profesor wywiózł mnie do Moskwy i tam zaprezentował Ignacemu Paderewskiemu. Rzecz dziś dla mnie niezrozumiała, bo przerastało to wówczas moje możliwości, ale grałem wtedy Rondo capriccioso Mendelssona. Paderewski mówił, że mnie czeka wielka przyszłość – opowiadał Teresie Lessaer w audycji z cyklu "Spotkanie z solistą". 

Umierający Sayer-Waszkowicz polecił Żurawlewowi kontynuowanie nauki w Warszawie, pod okiem najwybitniejszych chopinistów. W 1907 roku rozpoczął naukę w Instytucie Muzycznym w Warszawie, w klasie Aleksandra Michałowskiego.

- Jak przyjechałem do Warszawy i zobaczyłem jak tu grają, ręce mi opadły. Pracowałem po 9 godzin dziennie, żeby dopędzić do poziomu – wspominał w audycji z 1971 roku. - Michałowski nie dbał o to, czy ćwiczona jest technika. Interesowała go strona artystyczna. To uważam za jego największą zasługę. On budził artystę, budził niepokój, budził niezadowolenie z samego siebie i dążenie do ideału, o którym się marzyło.

Konkurs Chopinowski - zobacz serwis specjalny

Pokora wobec geniusza

Takim ideałem był dla niego właśnie Chopin ("Geniusza jest w stanie zrozumieć inny geniusz, albo... podświadomość. Chopin zaczyna się tam, gdzie kończy się praca umysłu i przygotowanie techniczne" mówił). Być może właśnie z szacunku i pokory przed wielkim kompozytorem, Żurawlew na swój debiutancki koncert w Filharmonii Warszawskiej w 1910 roku zdecydował się zagrać Koncert Fortepianowy Es-dur Ferenca Liszta.

Doskonalił kunszt podczas licznych występów, zarówno w charakterze solisty, jak i w duecie z Józefem Śmidowiczem. W 1913 roku objął klasę fortepianu w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Karierę muzyczną i pedagogiczną na krótko przerwała mu I wojna światowa. Bo choć powołano go do carskiej armii, to nie od dziś wiadomo, że nic tak nie poprawia morale jak muzyka, dlatego pozwolono Żurawlewowi koncertować, a już w 1916 roku założyć szkołę muzyczną w Mińsku Litewskim.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powrócił do Warszawy, gdzie zaczął wykładać w Wyższej Szkole Muzycznej im. Fryderyka Chopina przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym.

Chcieli wyrzucić Chopina z programu nauczania

W 1922 roku założył szkołę muzyczną w Białymstoku. Jak przyznawał, to właśnie wtedy narodziła się w nim myśl o zorganizowaniu konkursu w całości poświęconego muzyce Chopina.

- Wracałem z Białegostoku pociągiem. Pełno było młodzieży. Usłyszałem ich rozmowy: "Chopin to jest zło", "roztkliwia duszę ludzką", "to jest sentymentalizm, którego nie da się pogodzić z dzisiejszym światem", "trzeba go wycofać z programu konserwatorium". "No ładne rzeczy, jak temu zapobiec" pomyślałem. Pomyślałem, że skoro szaloną popularnością cieszą się wszelkiego rodzaju zawody sportowe, to może właściwą formą będzie konkurs – mówił w "Spotkaniu z solistą". 

Przyjaciół poznaje się w biedzie

Od pomysłu do realizacji była jednak jeszcze długa droga. Z przekonaniem Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego do idei konkursu nie było problemu. Gorzej było z pozyskaniem funduszy na organizację imprezy i sponsorowanie nagród. Resort kultury rozkładał ręce – zniszczona I wojną światową i walką o granice Rzeczpospolita nie była państwem zamożnym. Sceptyczny okazał się też prezydent Stanisław Wojciechowski.

- Przyszedł zamach majowy, a z nim Józef Piłsudski z Ignacym Mościckim. Prezydent Mościcki zaprosił mnie do siebie. Przychodzę do niego i on łaskawie daje swój protektorat (patronat), przy czym zaczął dużo mówić o chemii itd. (śmiech). Zaraz ożywił się resort kultury, ale pieniędzy nadal nie było. Uratował mnie mój przyjaciel, dyrektor Polskiego Monopolu Zapałczanego, który dał mi gwarancję w wysokości 15 tys. zł na organizację konkursu – podkreślał ojciec Konkursu Chopinowskiego. 

Tym przyjacielem był Henryk Rewkiewicz, niezwykle zamożny człowiek, który patronował nie tylko muzyce fortepianowej, ale też szachom. Rawkiewicz użyczył na potrzeby konkursu nie tylko wymaganej sumy, ale też własnego domu. To tam przygotowywali się do występów pierwsi uczestnicy wydarzenia. Żurawlew nazywał dyrektora monopolu zapałczanego przyjacielem nie bez kozery. Mężczyzna okazał się wiernym druhem  w najczarniejszej godzinie – przygarnął Żurawlewa pod swój dach w czasie niemieckiej okupacji.  Podczas tegorocznej edycji konkursu po raz pierwszy zostanie wręczona nagroda jego imienia. Otrzyma ją reprezentant Polski, Białorusi, Izraela, Litwy, Ukrainy bądź Rosji.

I Konkurs Chopinowski. Skromny debiut wyjątkowego święta muzyki klasycznej

Chopina każdy gra inaczej

Pierwszy Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina odbył się w dniach 23-30 stycznia 1927 roku w Sali Koncertowej Filharmonii Warszawskiej. Wydarzenie miało charakter międzynarodowy - wzięli w nim udział przedstawiciele nie tylko Rzeczpospolitej, lecz także ZSRR, Łotwy, Holandii, Szwajcarii, Węgier, Belgii i Austrii.

- Pierwszy i drugi konkurs to był zbiór takich "nacjonalistycznych" obrazków. Węgier na pikantnie, z papryką. Niemiec, tak jak oni to potrafią, jak rozczulanie nad biednym wróbelkiem. Francuz – czuje się selenowość (księżycowość), powierzchowną, błyskotliwą. Włosi – ogromna jaskrawość kolorystyki, krzykliwy patos. Rosjanie, Polacy, Słowianie mieli rys północny, najbliższy tej tęsknocie chopinowskiej. Ale z każdego można coś wyciągnąć, bo każdy chce zachować jakieś własne "ja". I to jest ciekawe. Teraz gra się po chopinowsku, co naturalne: eksperymentując z formą, dochodzi się do najlepszej – mówił w jednym z ostatnich wywiadów dla Polskiego Radia.  

Grono laureatów i organizatorów II edycji Konkursu Chopinowskiego. Prof. Żurawlew stoi w drugim rzędzie (6. od lewej) obok zdobywcy drugiej nagrody, niewidomego Imre Ungara z Węgier (5. z lewej). Fot.: NAC

Po wojnie uczestniczył w odrodzeniu wydarzenia. Pierwszy Konkurs Chopinowski po wojnie (a czwarty w ogóle) miał miejsce w 1949 roku. Kolejny w 1955 roku i od tego czasu edycje następowały po sobie w pięcioletnich odstępach, aż do roku 2020, kiedy – z uwagi na pandemię – konkurs trzeba było przesunąć na rok  2021. Żurawlew był członkiem jury konkursowego do siódmej odsłony wydarzenia. Dosłownie do końca życia związany był z Konkursem Chopinowskim – zmarł 3 października 1980, w trakcie trwania 10. edycji imprezy.

- Dla mnie Chopin to jest wszystko, od początku, aż do końca - mówił w Polskim Radiu. 

Bartłomiej Makowski 

W 1945 roku odbyło się uroczyste wmurowanie urny z sercem kompozytora w filar kościoła św. Krzyża w Warszawie. Wcześniej, w 1944 roku podczas Powstania Warszawskiego, ewakuowano ją ze świątyni do Milanówka.

Historyczna chwila

W zrujnowanej, zniszczonej Warszawie moment powrotu urny z sercem Chopina w dawne miejsce miał wymiar symboliczny. Na trasę przejazdu wyległy tysiące mieszkańców stolicy. Wydarzenie było transmitowane przez Polskie Radio.

- Jesteśmy na starej rogatce wolskiej, w miejscu, gdzie w roku 1831 grono przyjaciół żegnało kompozytora opuszczającego kraj ojczysty na zawsze - komentował reporter Polskiego Radia. - Przed chwilą, w aucie udekorowanym czerwienią i bielą, w powodzi kwiatów przybyła z Żelazowej Woli urna z sercem wielkiego artysty.

Ostatnia wola artysty

Fryderyk Chopin zmarł 17 października 1849 roku. W chwili śmierci towarzyszyła mu siostra Ludwika. To ona zajęła się likwidacją paryskiego mieszkania kompozytora. Ona też, zgodnie z ostatnią wolą, przewiozła serce brata z Paryża do Warszawy w styczniu 1850 r. Słój z sercem trzymała początkowo w domu na Podwalu. Później, urnę umieszczono w kościele św. Krzyża.

Usytuowany w sąsiedztwie Pałacu Czapskich/Krasińskich, był parafialnym kościołem rodziny artysty. To w nim zostały ochrzczone dwie siostry Fryderyka: Izabela i Emilia.