Secondo Pia był pierwszym człowiekiem, który otrzymał zgodę króla włoskiego i arcybiskupa Turynu na sfotografowanie słynnego Całunu. O północy 28 maja 1898 fotograf amator, w ciemni zaimprowizowanej w turyńskiej katedrze, zanurzył szklaną kliszę w wywoływaczu. Nie mógł uwierzyć w to, co zobaczył. A zobaczył twarz Chrystusa.

Historię Całunu Turyńskiego oraz wieloletnich badań, jakie nad nim prowadzono przedstawił Jan Nowak-Jeziorański na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w kwietniu 1980 roku.  

Historia Całunu

Całun Turyński jest uważany za jedną z największych relikwii chrześcijaństwa. Przechowywany najpierw w Jerozolimie, potem przez paręset lat w Bizancjum, wystawiony po raz pierwszy na widok publiczny we Francji w 1357 roku, ostatecznie w XVII wieku trafił do Włoch. Zdaniem wierzących właśnie w to płótno owinięty został Chrystus po swojej śmierci na krzyżu i w nim złożony do grobu.
Całun Turyński obecnie przechowywany jest w królewskiej kaplicy katedry w Turynie. Ma 4 m 36 cm długości i 1 m 10 cm szerokości. Na połowie podłużnej materii widać odbicie postaci nagiego mężczyzny, słusznego wzrostu, mocno zbudowanego. Na drugiej połowie odbicie tego samego człowieka z tyłu.
Na tle Całunu, który z upływem czasu przybrał barwę kości słoniowej, rysuje się twarz z sowimi oczyma, bez wyrazu, nieomal groteskowa. Postać pokrywają liczne plamy i ślady rozmaitego kształtu, ciemniejsze i bledsze, mniejsze i większe, koloru brązowawego, jaki po wielu latach przybierają plamy po krwi.

 Secondo Pia. odkrywca wizerunku Jezusa na Całunie Turyńskim (1898). Fot. Wikipedia/domena publiczna

 

Wstrząsające odkrycie Secondo Pii

28 maja 1898 Secondo Pia przystąpił do obróbki zdjęć wykonanych w turyńskiej katedrze. I doznał największego wstrząsu w swoim życiu. Zaczęło się przed nim wyłaniać oblicze Chrystusa, zupełnie inne niż to, które oglądał gołym okiem na całunie. Zamknięte oczy, rysy i najdrobniejsze szczegóły oddane niesłychanie realistycznie, jak na zdjęciu fotograficznym. Twarz pełna cierpienia i majestatu, jakiej włoski fotograf nie oglądał na płótnach największych mistrzów malarstwa. Secondo Pia zrozumiał w tym momencie, że wizerunek oglądany dotychczas na całunie jest negatywem, który w tajemniczy sposób powstał w ciemni skalnego grobu, do którego złożono ciało Jezusa. A teraz, po dziewiętnastu wiekach,  w jego ciemni fotograficznej, obraz ten wyłania się jako pozytyw i tak naprawdę ogląda zdjęcie ukrzyżowanego.

Konfabulacja i fałszerstwo?

To niezwykłe odkrycie nie przyniosło włoskiemu fotografowi szczęścia. Obiegło prasę całego świata jako sensacja stulecia i wywołało fale wątpliwości i podejrzeń. Pia oskarżony został o dokonanie retuszu i fałszerstwa. Bronić się nie mógł. Całun tylko przez 8 dni był wystawiony na widok publiczny i spoczął z powrotem w srebrnej skrzyni.

Sześć miesięcy później francuski ksiądz katolicki wystąpił z tezą, że wizerunek na całunie jest fałszerstwem i malowidłem typowym dla XIV w., kiedy to relikwie mnożyły się w sposób, który na pewno trudno byłoby nazwać cudem. Ale sprawa Całunu Turyńskiego i jego prawdziwości nie dawała ludziom spokoju. 4 lata później pracę nad płótnem rozpoczęła grupa uczonych na Sorbonie. W 1902 roku Yves Delage, prof. anatomii porównawczej, zdeklarowany ateista, znany z awersji do wszystkiego co miało posmak metafizyczny, wygłosił w auli uniwersyteckiej odczyt, który zakończył kategorycznym stwierdzeniem: "Proszę panów, człowiek utrwalony na całunie jest Chrystusem".

Reakcja świata nauki na rewelację francuskiego uczonego była zdecydowanie wroga. Uznano, że jego konkluzja dyskredytuje go jako uczonego.

Porównanie wizerunku Jezusa na Całunie oraz monecie z czasów cesarza Justyniana z VIII wieku. Fot. Wikipedia/domena publiczna

Kolejne badania, nietypowe eksperymenty

Całun został wystawiony ponownie na widok publiczny w roku 1931. Wtedy dokonano 12 zdjęć i powiększeń, które wydobyły na jaw nowe szczegóły. Fotograf robił i wywoływał zdjęcia przy świadkach. Sporządzono notarialnie poświadczony protokół. Od tego czasu całun stał się przedmiotem badań całej rzeszy uczonych; katolików, protestantów, ateistów, archeologów, lekarzy, biologów, historyków a nawet kryminologów. Dokonywano różnych eksperymentów, łącznie z wieszaniem ludzi na pasach skórzanych na krzyżu, przebijano gwoździami amputowane ręce i nogi, przebijano bok i badano okoliczności, w jakich woda gromadzi się w płucach przed skonaniem i po śmierci.

Nauka o Całunie

W związku z szerokimi badaniami Całunu Turyńskiego, których celem jest potwierdzenie lub zaprzeczenie jego autentyczności powstała nawet odrębna nauka – syndonologia od słowa "sindon" czyli prześcieradło, użytego w greckim, najstarszym tłumaczeniu Ewangelii. I kongres syndonologów odbył się w Rzymie, w 1950 roku. Dziewiętnaście lat później eksperci ze specjalnej komisji powołanej przez arcybiskupa Turynu, Michele Pellegrino wykonali, jako pierwsi, kolorowe zdjęcia całunu. W 1973 roku kolejni badacze pobrali próbki 14 nici, wyciągając je z różnych miejsc tkaniny.

Chrystus w trójwymiarze

W latach 70. do badań nad Całunem Turyńskim włączyli się również eksperci ze Stanów Zjednoczonych, z FBI, Agencji Atomowej.

– Przyłączają się dwaj rzeczoznawcy z laboratorium Amerykańskiej Komisji Energii Atomowej i dwaj badacze przestrzeni kosmicznej: dr Jack Johnson i dr Eric Jumper – słyszymy w audycji. – Do badań użyto ultranowoczesnych mikroskopów, aparatów fotograficznych, instrumentów służących do wykrywania fałszerstw, kamer do fotografowania ciał niebieskich i komputerów. Dr Johnson przeżywa wstrząs podobny do tego, jakiego doznał pod koniec XIX w. Secondo Pia, gdy udaje mu się przy pomocy komputera odtworzyć trójwymiarowe oblicze Chrystusa.

Nowe fakty

Na temat Całunu powstają całe stosy literatury naukowej. Badacze, na podstawie przeprowadzonych analiz, ujawniają wiele nowych faktów dotyczących ukrzyżowania Jezusa. Część z nich zaczęła nawet nazywać Całun Turyński "Piątą Ewangelią".
Do jakich konkluzji doszli uczeni po tylu badaniach? - Nie znaleziono dowodów, aby Całun Turyński miał być fałszerstwem – słyszymy w audycji Jana Nowaka-Jeziorańskiego. - Przeciwnie, dotychczasowe badania wykazują zgodność, jakie tradycja i historia wiążą z całunem, czyli zgodność z tym, co przekazała nam Ewangelia i świadectwa dotyczące płótna na przestrzeni dwóch tysięcy lat.
Setki badań, diagnoz, ekspertyz - jak choćby powtarzane niezliczoną ilość razy próby odbicia ciała ludzkiego na płótnie - nie powiodły się. - Nie przyniosły rezultatów, choćby częściowo zbliżonych do obrazu takiego, jaki widzimy na Całunie Turyńskim - mówił autor programu.

Trudne pytania

Wciąż wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi. Co się działo z całunem, zanim został po raz pierwszy wystawiony na widok publiczny w roku 1357? Jakim sposobem lniane płótno mogło przetrwać w tak idealnym stanie ok. 2 tys. lat? Czy możliwe jest fałszerstwo przez owinięcie w płótno ciała ludzkiego, któremu zadano za życia lub po zgonie rany opisane w Ewangelii?
Czy doczekamy się badań, które doprowadzą do ostatecznej konkluzji, że postać na całunie przedstawia Chrystusa?

Posłuchaj, jakiej odpowiedzi udziela Jan Nowak-Jeziorański w swej audycji pt. "Tajemnice Całunu Turyńskiego".

bs

Obaj misjonarze mieli olbrzymie zdolności językowe. Urodzili się w społeczeństwie dwujęzycznym, gdzie od urodzenia mieli do czynienia z greckim oraz słowiańskim. Cyryl otrzymał staranne wykształcenie w najlepszych uczelniach imperium niemieckiego.

Po zakończeniu edukacji Metody rozpoczął karierę świeckiego urzędnika, został nawet zarządcą prowincji, jednak około 840 roku usunął się do klasztoru. Jego młodszy brat ukończył studia w Bizancjum i otrzymał święcenia kapłańskie, później pełnił zaszczytne obowiązki bibliotekarza w kościele św. Zofii w Konstantynopolu, był sekretarzem patriarchy, wykładał w akademii cesarskiej, gdzie zasłynął erudycją i mądrością, tak że współcześni nadali mu zaszczytny przydomek Filozofa. W późniejszym czasie, wykonując już misje dyplomatyczne dla cesarza niemieckiego, mieli okazję poznać arabski, hebrajski. Te talenty lingwistyczne otworzyły im drogę do chrystianizacji "dzikich terenów Europy".
W IX w. książę morawski Rościsław wystosował do cesarza bizantyjskiego Michała prośbę, by przysłał mu zamiast niemieckich duchownych misjonarzy, którzy potrafiliby szerzyć chrześcijaństwo w języku zrozumiałym dla mieszkańców tych ziem. Bracia, słynący już wówczas jako kaznodzieje, znali język Słowian macedońskich. Cesarz Niemiecki zlecił im wykonanie tej misji. Cyryl i Metody przybywają na Morawy w 863 roku i zaczynają prowadzić działalność misjonarską. Jednak tu pojawia się pierwsza trudność. Cyryl, choć znał język słowiański, zdawał sobie sprawę, że trzeba było stworzyć pismo, w którym można byłoby zapisać język Słowian.
- Chrześcijaństwo jest religią księgi, w niej wszystko musi być zapisane oraz odczytane dla wiernych, tam nie można swobodnie powtarzać tekstów liturgicznych. Tą potrzebę Cyryl zrozumiał i opracował alfabet tzw. głagolicę, w którym starał się oddać te dziwne dla ucha greckiego dźwięki słowiańskie i zaczyna przekładać w tym języku pierwsze teksty chrześcijańskie. Potem tłumaczenie dziejów apostolskich, litanii oraz obrządków chrześcijańskich kontynuował jego starszy brat Metody - wyjaśnia prof. Przemysław Urbańczyk z Instytutu Etnologii i Archeologii PAN.
Po trzech latach Cyryl i Metody pojechali do Rzymu na zaproszenie papieża. W Wenecji wzięli udział w dyspucie, odpierając zarzuty, że liturgię można sprawować tylko w trzech językach - po hebrajsku, grecku i  łacinie. Cesarz Hadrian II zatwierdził słowiańskie księgi liturgiczne i polecił udzielić święceń towarzyszącym Cyrylowi i Metodemu uczniom. W Rzymie zmarł Cyryl. Przed śmiercią złożył śluby zakonne.
Po śmierci brata Metody został konsekrowany na biskupa starożytnej diecezji Panonii, ale jego działalność została przerwana z powodu konfliktu z klerem niemieckim, który chciał umocnić swe wpływy na terenach słowiańskich. Wskutek ich knowań Metodego wtrącono do więzienia, skąd został uwolniony po dwóch latach, dopiero po osobistej interwencji papieża Jana VIII. Moraw Świętopełk, nowy przywódca Moraw, sprzeciwił się stosowaniu liturgii słowiańskiej oraz zakwestionował prawowierność biskupa. Metody ponownie pojechał do Rzymu. Papież potwierdził wszystkie przywileje dla liturgii w języku słowiańskim bullą Industriae tuae. Po tym wszystkich Metody wrócił na tereny misyjne, gdzie do końca życia pracował nad przekładami Pisma Świętego. Po jego śmierci dzieło Braci Sołuńskich, bo tak również nazywano Cyryla i Metodego, które zostało wyparte z Księstwa Wielkomorawskiego, przejęli Bułgarzy, Serbowie i Chorwaci.
Dzieło Cyryla i Metodego odegrało niezwykle ważną rolę w kulturze Słowian, zapoczątkowało rozwój języka i piśmiennictwa. Działalność misjonarzy była kontynuowana przez ich uczniów.

Audycję prowadziła Katarzyna Kobylecka.

(pk/ag)

- Rozpoczęliśmy już Rok Jubileuszowy 1050-lecia Chrztu Polski. To wydarzenie nas dotyczy z wielu powodów. Rocznica w praktyce nie tylko świadczy o naszych korzeniach, ale i o naszej teraźniejszości. Kto tego kręgosłupa nie jest świadom, ten potem ma duże trudności z samookreśleniem się i jednocześnie też ulega rozchwianiu. Dlatego ważne jest wspomnienie tego, jaki wpływ ma Chrzest Polski na naszą historię, na nasze życie religijne, na kulturę materialną i na kulturę duchową naszego narodu - powiedział abp Gądecki.

Dodał, że bardzo istotne wydarzenie, jakie będzie miało miejsce w Polsce w 2016 r., to Światowe Dni Młodzieży w Krakowie. - To unikatowe wydarzenie, które gromadzi młodzież z całego świata razem z następcą św. Piotra. Jak wiemy, te spotkania młodzieży powstały z inicjatywy św. Jana Pawła II i taki szeroki oddźwięk znalazły właśnie wśród młodzieży. Staramy się wspierać tę inicjatywę jak to tylko możliwe. Nie tylko ten swoisty Tydzień Misyjny, poprzedzający Światowe Dni Młodzieży w diecezjach, ale także samą organizację uroczystości w Krakowie - zaznaczył przewodniczący Episkopatu Polski.

Zdaniem arcybiskupa Gądeckiego ważnym wezwaniem jest też Rok Miłosierdzia, ogłoszony przez Ojca Świętego Franciszka. Dodał, że "jest wezwaniem nie tylko do praktykowania uczynków miłosierdzia względem duszy i ciała, ale także do przebaczenia. Jest ono konieczne. Każdy chrześcijanin jest wezwany do okazywania miłosierdzia drugiemu człowiekowi".

2015 w Kościele

Poproszony o podsumowanie najważniejszych wydarzeń w Kościele w 2015 r., abp Gądecki wskazał na synod o małżeństwie i rodzinie, Rok Życia Konsekrowanego, Rok Miłosierdzia, encyklikę "Laudato si", beatyfikację polskich franciszkanów w Peru.

- Synod o małżeństwie i rodzinie był głębszym wniknięciem w naturę tej podstawowej komórki życia społecznego oraz wsparciem dla tych wszystkich, którzy przygotowują się do małżeństwa. Podkreślono też potrzebę towarzyszenia małżeństwom i rodzinom po ślubie - powiedział abp Gądecki.

Rok Życia Konsekrowanego - jak zaznaczył przewodniczący Episkopatu Polski - zwrócił uwagę na tę formę życia kościelnego, która jest oparta o trzy śluby: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. - Życie zakonne przygotowuje ludzi do życia w pełni naśladującego Chrystusa. Ma ono stanowić jakiś ideał życia chrześcijańskiego, który w Kościele powinien być obecny i widzialny - dodał.

W ocenie abp. Gądeckiego, ważnym dokumentem papieża Franciszka była w ub. roku encyklika "Laudato Si", która została napisana w trosce o wspólny dom, jakim jest nasze środowisko.

- Ponadto beatyfikacja polskich franciszkanów w Peru była ogromnym bogactwem wnoszonym w tym roku do Kościoła katolickiego w Polsce. To nie są tylko męczennicy Peru, ale także męczennicy polscy – franciszkanie, którzy właśnie 5 grudnia byli beatyfikowani: o. Zbigniew Strzałkowski i o. Michał Tomaszek - przypomniał abp Gądecki.

Zapytany, czego życzyłby Polsce i Polakom w nowym roku, abp Gądecki odpowiedział: "W 2016 roku, w którym świętujemy 1050. rocznicę Chrztu Polski, życzę umocnienia w wierze. Jezus Chrystus niech uczy nas, jak zło dobrem zwyciężać, byśmy naprawiali świat nie przy pomocy zła, ale tylko dobra. Życzę także okazywania miłosierdzia drugiemu człowiekowi (...)".

PAP, to

15 sierpnia to w polskiej tradycji podwójne święto państwowe i kościelne. Święto Wojska Polskiego i Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Gdy brygady ziem wileńskich wyruszały bronić Warszawy przed bolszewikami, przysięgały przed obrazem Matki Bożej Ostrobramskiej najbardziej rozpoznawalnej ikony kresów, że powrócą do wolnego Wilna. Wtedy spoglądała na nich jeszcze niekoronowana Matka Ostrobramska, 7 lat później metropolita warszawski kard. Aleksander Kakowski, ukoronował oblicze Maryi.

Koronacja Maryi w 1927 r. była wielkim wydarzeniem w Wilnie. O znaczeniu tego gestu, a także symbolice Madonny Hetmanki, Obrończyni i Patronki rycerzy, której kult żyje wśród chrześcijan i prawosławnych od lat, opowiedział o. Cyprian Moric, bernardyn, dr. historii sztuk i wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. - Dziś nie rozumiemy do końca tego gestu koronacji Matki Bożej. Przede wszystkim jest to wydarzenie liturgiczne i teologiczne zakorzenione w odległej tradycji starożytności i Biblii. Św. Piotr w jednym ze swoim listów nazywa chrześcijan królewskim kapłaństwem. Pierwsi chrześcijanie zakładali zaś na głowy męczenników korony laurowe – tłumaczył zakonnik.

Jak przypomniał Maciej Orłowski, aktu koronacji Matki Bożej Ostrobramskiej dokonano na podstawie dekretu wydanego przez papieża Piusa XI. - Uroczystości koronacyjne odbyły się 2 lipca w święto nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, na placu przed Katedrą Wileńską, gdzie przeniesiono obraz w uroczystej procesji – przypomniał prowadzący audycję.

Obraz wyjęto z ołtarza w kaplicy i umieszczono w specjalnym feretronie. Była to wielka uroczystość religijna i państwowa, wzięło w niej udział ponad 150 tys. wiernych. Obecni byli także przedstawiciele najwyższych władz państwowych z marszałkiem Józefem Piłsudskim i prezydentem Ignacym Mościckim na czele.

Dr Aleksandra Niemczykowa, zwróciła uwagę na początku XV w. Wilno zostało otoczone murem i jedna z bram prowadząca do Miednik, stała się miejscem przyszłego umieszczenia obrazu Matki Boskiej. – Wizerunek Matki Bożej Miłosierdzia, został namalowany na desce dębowej, zaś od połowy XVII w zaczyna się już mówić o cudach za jej przyczyną – powiedziała gość audycji.

Zanim kult Matki Bożej Ostrobramskiej rozlał się na cały świat rozpowszechnił się na kresach.

Jak zauważył prof. Janusz Odziemkowski, dla ówczesnych Polaków, Wilno to była część Rzeczypospolitej. Wielu tamtejszych mieszkańców również o korzeniach i nazwiskach litewskich, myślało o tym regionie jako całości należącej do Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To był ostatni czas, kiedy nie rozróżniano jeszcze ludzi na Polaków i Litwinów – powiedział gość audycji.

- Wilno to wspaniały kompleks zabytkowy. Imponująca liczba barokowych kościołów, ruiny dawnego zamku książęcego i wiele urokliwych miejsc. Każdemu kojarzy się z Ostrą Bramą. Zanim się tam dotrze, warto przejść przez tajemniczą bramę, potem kolejną i odnaleźć opuszczone mury kościoła ojców bazylianów z celą Konrada, potem kościół św. Barbary – tłumaczył przewodnik Jarosław Zawadzki.

Dziś świętujemy 90. rocznicę koronacji Królowej Polski i wielkiej księżnej litewskiej. Jednak jak zaznaczył o. Krzysztof Ołdakowski, Ostra Brama przyciąga rzesze pielgrzymów i turystów bez względu na porę dnia. - Ostra Brama była najbardziej uczęszczanym przez katolików i prawosławnych ośrodkiem pielgrzymkowym. W XVIII i XIX w przybywali tu licznie wierni z terytorium: Litwy, Łotwy, Białorusi i północnej Polski. Potem te tradycje jeszcze bardziej się ożywiły.  Kolejne pokolenia modliły się tu o wyzwolenie spod okupacji niemieckiej i sowieckiej i oddawały pod opiekę Matki Bożej – powiedział o. Krzysztof Ołdakowski korespondujący z Wilna.

Na audycję „Familijna Jedynka" w Pierwszym Programie Polskiego Radia zapraszają: Mariola i Maciej Orłowscy.

Tytuł audycji: „Familijna Jedynka"

Prowadzili: Mariola i Maciej Orłowscy

Data emisji: 15.08.2017 r.

Godzina emisji: 06.00