Wieńczysław Gliński był synem znanego aktora przedwojennego, Edwarda Szupelaka-Glińskiego, co miało zasadniczy wpływ na ukierunkowanie zainteresowań chłopca. Na scenie zadebiutował jeszcze jako dziecko u boku ojca w inscenizacji "Jasia i Małgosi" Braci Grimm. 

- Zaczynałem bardzo wcześnie, bo w wieku 11 lat w wileńskiej "Kukułce" - mówił Wieńczysław Gliński w audycji Hanny Liszewskiej w Polskim Radiu w 1986 roku. - A potem przenieśliśmy się do Warszawy, gdzie też dużo grałem u boku ojca - dodawał aktor.

Jeszcze za czasów wileńskich młody Gliński wystąpił m.in. w słynnej inscenizacji "Dziadów" w reżyserii Leona Schillera.

Lata wojenne

Gdy wybuchła wojna, Gliński miał 18 lat. Studiował w podziemnym Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej, a także występował w tajnych przedstawieniach.

- W czasie wojny graliśmy nielegalnie "Warszawiankę". Wszyscy, w mundurach podchorążych, jeździliśmy przez miasto od szkoły do szkoły z płaszczami tylko narzuconymi na mundury - mówił Wieńczysław Gliński w audycji Polskiego Radia. - Byłem też żołnierzem najpierw w podchorążówce, potem w AK. W czasie Powstania walczyłem na Ochocie, choć nie mieliśmy prawie broni i szybko nasz oddział szybko zlikwidowano. Potem byłem w obozach - wspominał aktor.

Przez pewien czas Gliński był więźniem obozu koncentracyjnego na Majdanku, a następnie w Sachsenhausen.

Lata powojenne

Po wojnie błyskawicznie powrócił do aktorstwa. Początkowo występował w Teatrze Miniatur Syrena w Łodzi. Jednak już po roku związał się z Teatrem Polskim w Warszawie za sprawą jego ówczesnego dyrektora, Arnolda Szyfmana. Gliński z przerwami związany był z tym teatrem w latach 1946-1983. W międzyczasie pracował także w Teatrze Komedii oraz w Teatrze Narodowym. O pracy w pierwszych latach powojennych aktor wypowiadał się następująco:

- Miałem okazję grać z wielkimi aktorami: Juliuszem Osterwą, Mieczysławą Ćwiklińską, Ludwikiem Solskim. Myślę, że na pewno przejąłem od nich to, że teatr poza tym, że był moim zawodem, zawsze był też dla mnie drugim domem - mówił Gliński w audycji Polskiego Radia.

Był uważany za aktora wszechstronnego. Z jednej strony dobrze radził sobie w rolach amantów, z drugiej sprawdzał się jako aktor charakterystyczny. Często występował też w przedstawieniach o bardzo różnorodnej tematyce i stylu.

- Bardzo lubię grać w komedii, którą uważam za gatunek trudny. Ale lubię zmienność ról: raz grać dramat, raz komedię, raz człowieka szlachetnego, a raz kogoś o gorszej posturze psychicznej - mówił Wieńczysław Gliński w audycji Polskiego Radia. - W ogóle najbardziej lubię grać w teatrze. Bezpośredni kontakt z widzem jest dla aktora najważniejszy. Natomiast film i telewizja dają możliwość uwiecznienia roli. To jest bardzo ważne, bo to po nas pozostaje - dodawał Gliński.

Kino

Aktor zadebiutował w kinie w 1955 roku tytułową rolą w filmie "Sprawa pilota Maresza" w reżyserii Leonarda Buczkowskiego. Potem posypały się kolejne propozycje. Rok później wystąpił w słynnym filmie Andrzeja Wajdy pod tytułem "Kanał", w którym wcielił się w porucznika "Zadrę".

- Moje doświadczenia wojenne były pewnego rodzaju ułatwieniem przy graniu w filmie "Kanał". Nie musiałem uciekać się do wyobraźni, żeby odnaleźć się w specyficznej, powstańczej rzeczywistości - powiedział Gliński w audycji Hanny Liszewskiej. 

Za rolę kapitana Grabińskiego w filmie "Orzeł" (1958) w kolejnym filmie Leonarda Buczkowskiego, razem z Bronisławem Pawlikiem i Aleksanderem Sewrukiem, otrzymał srebrny medal na pierwszym Festiwalu Filmowym w Moskwie.

Na przestrzeni lat Wieńczysław Gliński wystąpił w ponad stu rolach w filmach, serialach i Teatrach Telewizji. Należy jednak dodać, że możliwość grania w filmach nieprzerwanie przez kilkadziesiąt lat łączyła się z pewną uległością aktora wobec obowiązującej władzy. Na przykład w 1981 roku opowiedział się przeciw bojkotowi radia i telewizji ogłoszonemu przez aktorów protestujących przeciwko wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego.

Ostatnie role

Gliński występował do późnych lat. W 2008 roku aktor po raz ostatni pojawił się na ekranach: srebrnym, w serialu "Glina" w reżyserii Władysława Pasikowskiego i kinowym w filmie fabularnym "Jeszcze nie wieczór" w reżyserii Jacka Bławuta, w którym zagrał samego siebie. Ten szczególny obraz opowiada bowiem o wiekowych mieszkańcach Domu Aktora w Skolimowie, którzy za namową nowo przybyłego pensjonariusza postanawiają wystawić "Fausta" Goethego w ośrodku karnym. Mieszkańcy najsłynniejszego domu starców w Polsce grają więc niejako samych siebie, a film jest debiutem fabularnym reżysera, który przez lata był wybijającym się dokumentalistą, czemu należy zawdzięczać specyficzną konwencję filmu znajdującego się na styku filmu fabularnego z dokumentalnym.

Teatr Polskiego Radia

Wieńczysław Gliński stworzył również wiele kreacji w Teatrze Polskiego Radia, co szczególnie sobie cenił:

- Bardzo lubię współpracę z radiem. To jakiś specjalny, intymny sposób porozumiewania się z ludźmi – mówił aktor w audycji Hanny Liszewskiej w Polskim Radiu.

az

"Mocium panie" 

Jedną z najpopularniejszych kreacji Dzwonkowskiego była rola Dyndalskiego - służącego cześnika Macieja Raptusiewicza - w "Zemście" w reżyserii Jana Świderskiego z 1972 roku. Spektakl powstał na podstawie komedii Aleksandra Fredry, a został zrealizowany przez Teatr Telewizji.

Dzwonkowski świetnie oddał charakterystyczne dla swojego bohatera gesty, miny - jego Dyndalski jest flegmatyczny, często chodzi z otwartymi ustami, przez co sprawia wrażenie niezbyt inteligentnego. Podczas sceny z zupą, gdy sługa naśladuje zachowanie swojego pana, Dyndalski Dzwonkowskiego oblizuje się, poprawia wąsy i w przekomiczny sposób kopiuje zachowanie Raptusiewicza granego przez Jana Świderskiego. Talent Dzwonkowskiego zachwyca również w słynnej scenie z listem - w trakcie wykonywania zadania służący myli się, stawia kleksy, bawi się piórem, a jego mimika to aktorski majstersztyk.

Aktor jeszcze wielokrotnie pojawiał się w Teatrze Telewizji. Grał chociażby w spektaklu "Szczygli zaułek" (1963), "Chłopcy" (1966), "Śmierć na gruszy" (1967) oraz w "Tryptyku szkockim" (1972). 

Początek kariery

Aleksander Dzwonkowski urodził się 15 lutego 1907 roku w Petersburgu. Ukończył szkołę średnią, a następnie kursy wokalno-dramatyczne. Zadebiutował w 1931 roku w spektaklu "Nadzieja" wystawianym na deskach Teatru Miejskiego w Grodnie. 

Na antenie Polskiego Radia przyznał, że przed wojną trudno było zdobyć posadę w teatrze. Aktorzy musieli sami sobie zapewnić stroje do przedstawień, a przez to, że nie zawsze otrzymywali zapłatę za swoją pracę, mieli problemy z wynajęciem mieszkania. Aby przeżyć i utrzymać się na rynku, przyjmowali propozycje ról w różnych miastach. Wiązało się to z ciągłym podróżowaniem po kraju. 

- Miałem spakowaną walizeczkę, a w niej szczoteczkę do zębów, ręcznik, mydło, i czekałem, kto mnie zatrudni. Jechałem, bo zależało mi na tym, żeby grać, a nie siedzieć. I jak mnie dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie, Arnold Szyfman, nie chciał zatrudnić, bo byłem za młody, to pojechałem na prowincję. Tam grałem, śpiewałem i tańczyłem. Co tydzień miałem nową premierę – opowiadał Aleksander Dzwonkowski.

I tak w latach 1932-1936 aktor występował w sztukach komediowych w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy. Następnie pracował w Teatrze Miejskim w Wilnie. Natomiast od 1938 roku do początku II wojny światowej grał w Teatrze Polskim w Poznaniu.

Dzwonkowski walczył w kampanii wrześniowej z 1939 roku, a w czasie niemieckiej okupacji pracował jako kelner w Warszawie. Do aktorstwa powrócił dopiero na początku 1945 roku, gdy dostał angaż w Teatrze Miejskim w Częstochowie.

Czasy powojenne

Po wojnie Dzwonkowski grał na deskach Teatru Polskiego w Warszawie. Za rolę Podkolesina w "Ożenku" aktor otrzymał nawet w 1952 roku Odznakę Nagrody Państwowej II stopnia, przyznawaną za osiągnięcia w dziedzinie techniki, sztuki i nauki.

W latach 1954-1959 i 1960-1964 był częścią trupy aktorskiej w warszawskim Teatrze Domu Wojska Polskiego (obecnie jest to Teatr Dramatyczny). W 1964 roku natomiast związał się z Teatrem Narodowym, gdzie występował przez kolejne dwanaście lat. Dzwonkowski swoją ostatnią rolę zagrał jednak w Teatrze na Woli - 29 października 1976 roku wcielił się w postać Zjubina w spektaklu "Protokół pewnego zebrania".

Kino i dubbing

Aktor występował także w filmach. Karierę na dużym ekranie rozpoczął po wojnie. Zagrał wówczas niewielką rolę w "Skarbie" Leonarda Boczkowskiego z 1948 roku. W sumie wystąpił w ponad dwudziestu produkcjach. Do najważniejszych należą: "Kapelusz pana Anatola" Jana Rybkowskiego z 1957 roku, "Zezowate szczęście" Andrzeja Munka z 1960 roku oraz "Ziemia Obiecana" Andrzeja Wajdy z 1974 roku.

Co ciekawe aktor zajmował się również polskim dubbingiem. I tak użyczył swojego głosu Puchaczowi, jednemu z bohaterów filmu animowanego "Bambi", Mr. Smee z "Piotrusia Pana" oraz Bobrowi z "Zakochanego Kundla".

Dzwonkowski był także związany z Polskim Radiem. Można było go usłyszeć m.in. w "Matysiakach", gdzie wcielił się w postać krawca Kazimierza Rączki.

jb

Barbara Kwiatkowska (znana też jako Barbara Lass i Barbara Kwiatkowska-Lass) zmarła 6 marca 1995 roku.

Wojna, lalki i taniec

Przyszła na świat w rodzinie chłopskiej, prowadzącej przed II wojną światową własne gospodarstwo w jednej z mazowieckich wsi. Pierwsze lata jej życia były wyjątkowo trudne – Niemcy odebrali jej rodzinie majątek, a ich samych wywieźli do obozu przejściowego zlokalizowanego na terenie Rzeszy. 

Po wojnie rodzinie udało się wrócić do Polski i odzyskać dobytek. Przyszła aktorka nie była jednak stworzona do życia na wsi. Od dziecka wolała tańczyć i szyć, niż zajmować się gospodarstwem. 

- U mnie w rodzinie były cztery dziewczyny. I moja matka lubiła lalki, to znaczy lubiła je nam kupować. Po wojnie przysyłano zabawki z Ameryki, ale dlatego, że miałam młodszą siostrę, to oczywiście te lalki były dla niej. I ja, z braku laku, sama je sobie szyłam. I tak się zaczęło moje robienie lalek – wspominała swoją młodość Barbara Kwiatkowska-Lass na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

Dostrzegłszy talent córki, rodzice Kwiatkowskiej zgodzili się, aby dziewczynka dołączyła do Zespołu Pieśni i Tańca "Skolimów". Po rozpadzie grupy artystka uczyła się w warszawskiej szkole baletowej.

To właśnie taniec sprawił, że Kwiatkowska zdobyła główną rolę w filmie Tadeusza Chmielewskiego "Ewa chce spać" (1957) – została wypatrzona przez pracowników reżysera, gdy kręciła sceny taneczne do krótkometrażowego filmu "Epizod" Bronisława Broka. Według innych wersji aktorka dostała angaż w produkcji, ponieważ wygrała konkurs organizowany przez tygodnik "Film". 

Piękna, niewinna i utalentowana

Tadeusz Chmielewski w 2008 roku w rozmowie z Piotrem Śmiałowskim dla tygodnika "Kino" tak wspominał pracę z Kwiatkowską na planie filmu: "Była niebywale piękna i w naturalny sposób niewinna, co od razu budowało ciekawy kontrast z bandziorami, którzy mieli pojawić się obok niej na ekranie. Miała przy tym – jak się szybko okazało – talent aktorski. Chwytała w lot, o co chodzi w każdej scenie. Raz tylko o mało nie przyprawiła mnie o zawał serca, gdy w czasie pracy nad sceną w internacie z udziałem Stanisława Milskiego, któremu zaczyna kipieć zupa, tak niefortunnie przesunęła garnek, że spowodowała mały wybuch kuchenki. Ale nikomu nic się na szczęście nie stało".

- Film "Ewa chce spać" to pogodna, beztroska krotochwila. […] Bardzo, bardzo udany obraz, zresztą pokazywany sporo też za granicą – mówił dziennikarz Juliusz Slaski podczas rozmowy z Janem Tyszkiewiczem z 1981 roku w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

Produkcja przedstawia zabawne perypetie tytułowej Ewy (Barbara Kwiatkowska), która dzień przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego przyjeżdża do internatu. Stamtąd zostaje wyrzucona przez woźnego (Stanisław Milski) – musi więc sobie znaleźć inne miejsce do spania. W znalezieniu noclegu pomaga jej młody policjant Piotr (Stanisław Mikulski).

Obraz – będący debiutem reżyserskim Tomasza Chmielewskiego – został pozytywnie przyjęty przez krytyków. Co najważniejsze podczas kręcenia produkcji Kwiatkowska poznała Romana Polańskiego – swojego przyszłego męża. Para pobrała się 9 września 1959 roku.

- To dla nich obojga było pierwsze małżeństwo. Wtedy także zdobyła sobie uznanie za granicą. Występowała, jako jedyna chyba polska aktorka filmowa tego okresu, w filmach francuskich i włoskich, które miały duże powodzenie – mówił na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa dziennikarz Juliusz Slaski. 

Po wyjeździe z kraju aktorka zmieniła nazwisko na "Lass" - jej zagraniczni fani, ale też współpracownicy mieli problemy z poprawnym wymówieniem nazwiska "Kwiatkowska".

W 1959 roku artystka zagrała główną rolę we francuskim "Tysięcznym oknie" Roberta Ménégoza u boku Jean-Louisa Trintignanta. Rok później wystąpiła w filmie "Co za radość żyć" René Clémenta wraz z Alainem Delonem. W 1960 roku pojawiła się także w "Zezowatym szczęściu" Andrzej Munka.

Zmarnowana szansa

W 1962 roku Kwiatkowska-Lass rozwiodła się z Romanem Polańskim.

- Po rozejściu się z Polańskim wyszła za znanego aktora zachodnioniemieckiego Karlheinza Böhma, syna jednego z wielkich dyrygentów świata […]. Aktor największą popularność zdobył w młodych latach jako partner Romy Schneider w cyklu filmów "Sissi" […]. Odegrał on tam rolę młodego cesarza Franciszka Józefa – tłumaczył dziennikarz Juliusz Slaski w audycji Jana Tyszkiewicza "Żyję w sobie".

Para doczekała się córki Kathariny. To właśnie przez zaborczość i chorobliwą zazdrość męża Kwiatkowska zaniedbała swoją karierę aktorską - kiedyś podobno zadzwonił do agentki Kwiatkowskiej i polecił jej nie wysyłać do żony żadnych nowych ofert filmowych. Dlatego w ciągu trwającego niespełna dwadzieścia lat małżeństwa, artystka wystąpiła tylko w dziesięciu produkcjach – w tym w 1967 roku w "Jowicie" Janusza Morgensterna.

W 1980 roku Kwiatkowska rozwiodła się z drugim mężem i związała się z muzykiem jazzowym Leszkiem Żądło. Dalej grała – pojawiła się między innymi w 1984 roku w "Sinobrodym" Krzysztofa Zanussiego. Karierę zakończyła w 1991 roku – jej ostatnim filmem była "Moskwa - Pietuszki" Wieniedikta Wasiljewicza Jerofiejewa w reżyserii Jensa Carla Ehlersa.

Aktorka zmarła 6 marca 1995 roku. Została pochowana na Cmentarzu Rakowieckim w Krakowie.

jb

Podczas pisania artykułu korzystałam z wywiadu Piotra Śmiałowskiego z reżyserem Tadeuszem Chmielewskim pt. "Musiałem udawać wariata", który ukazał się w trzecim numerze miesięcznika "Kina" w 2008 roku.