Historia

Uroczystości ku czci Sousy Mendesa, wojennego wybawcy Tuwima i Słonimskiego

Ostatnia aktualizacja: 18.06.2021 05:50
W Portugalii upamiętniono Aristidesa de Sousy Mendesa, który w trakcie II wojny światowej był portugalskim konsulem we francuskim Bordeaux. W 1940 roku wystawił kilkadziesiąt tysięcy wiz do neutralnej Portugalii osobom uciekającym przed Niemcami, w tym Julianowi Tuwimowi i Antoniemu Słonimskiemu.
Grafika przedstawiająca konsula Aristidesa de Sousę Mendesa na tle Bordeaux z początku XX wieku
Grafika przedstawiająca konsula Aristidesa de Sousę Mendesa na tle Bordeaux z początku XX wiekuFoto: Wikimedia Commons/domena publiczna

Uroczystości odbyły się 17 czerwca 2021 roku  m.in. w lizbońskim klasztorze dominikanów, a także w miejscowości Cabanas de Viriato, gdzie pochowany jest Sousa Mendes. Jak powiedział PAP Jose de Sousa Mendes, bratanek konsula, zbiegły się one z 80. rocznicą ukarania dyplomaty za świadome zlekceważenie przepisów. Zgodnie z nimi konsul był zobowiązany do odmawiania wiz m.in. uciekinierom wojennym oraz osobom pochodzenia żydowskiego. Wśród osób, którym pomógł Sousa Mendes byli m.in. polscy literaci Tuwim i Słonimski z żonami, a także hiszpański malarz Salvador Dali i austriacki arcyksiążę Otto von Habsburg.

Julian Tuwim pap_19460601_00F 663x364.jpg
Julian Tuwim, książę wśród poetów

"Aristides wiedział, że za zlekceważenie tzw. okólnika 14 czeka go kara. Pomimo tego nie zawahał się by ratować tysiące ludzi przed pewną śmiercią" - powiedział jego bratanek przypominając, że wiosną 1941 roku dyplomata wyczerpał swoje możliwości obrony i ostatecznie został usunięty z portugalskiej dyplomacji.

Rząd Portugalii w ramach obchodów upamiętniających postać dyplomaty ogłosił inaugurację programu "Nigdy nie możemy zapomnieć". Bazująca głównie na akcjach edukacyjnych inicjatywa służy popularyzacji wiedzy o Portugalczykach ratujących Żydów z Holokaustu.

Heroiczna postawa Sousy Mendesa przez wiele lat była zapomniana przez władze Portugalii. Publiczne przeprosiny dla rodziny dyplomaty rząd tego kraju skierował dopiero w 1987 roku. W 2020 roku w Panteonie Narodowym w Lizbonie odsłonięto symboliczne miejsce spoczynku konsula z Bordeaux.

PAP/sa

Czytaj także

"Pod Pikadorem". Warszawska kawiarnia poetów

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2023 05:45
– Żartem rozpoczęliśmy działalność tej kawiarni, bo o powstaniu jej informowaliśmy plakatami rozwieszonymi w mieście z hasłem "Niech żyje dyktatura poetariatu" – mówił Antoni Słonimski w Redakcji Polskiej BBC w 1970 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Skamander - radość wolności, manifestacja młodości

Ostatnia aktualizacja: 06.12.2023 05:50
- Skamandryci wymietli swoich poprzedników, wymietli starą poezję Młodej Polski, która się już wyczerpała - mówił o grupie poetyckiej, której powstanie zbiegło się z odzyskaniem przez Polskę niepodległości dr Marek Gumkowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Literat. Jak Antoni Słonimski zaraził się poezją

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2023 05:40
"Złapałem poezję i literaturę, jak łapie się katar czy grypę" - napisał kiedyś Antoni Słonimski. 15 listopada mija 128. rocznica urodzin poety, który wcale nie miał być poetą.
rozwiń zwiń