2 czerwca 1979 rozpoczęła się pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski.

Przyjazd Ojca św. do Polski był wydarzeniem historycznym. Po raz pierwszy nasz kraj odwiedził papież i to papież – Polak.
Pierwszą pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski relacjonowała Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa.

– Dzień 2 czerwca 1979 będzie zapisany w historii narodu polskiego jako dzień niezwykły – mówił Andrzej Krzeczunowicz.

Pielgrzymka Jana Pawła II wiodła do trzech sanktuariów narodowych: grobowca św. Wojciecha w Gnieźnie, cudownego obrazu Matki Boskiej na Jasnej Górze w Częstochowie i do grobu św. Stanisława w Krakowie.

40. rocznica pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski – zobacz serwis specjalny

"Ojciec św. chce przejść się po milowych kamieniach naszych dziejów" – napisali polscy biskupi w liście powitalnym.

Od momentu wyjazdu kardynała Karola Wojtyły do Watykanu upłynęło 227 dni. Teraz powracał już w innej roli. Jan Paweł II przyleciał do Polski samolotem Boeing 727, towarzyszyło mu 70 osób. Po wyjściu na płytę lotniska, Ojciec św. ukląkł i ucałował ojczystą ziemię.

Na lotnisku Okęcie powitał papieża Przewodniczący Rady Państwa, prof. Henryk Jabłoński:

– Zdaję sobie sprawę z tej uroczystej chwili i jej znaczenia – powiedział. – Przybywa oto do ziemi ojczystej syn narodu polskiego, sprawujący najbardziej zaszczytną służbę, jaką kiedykolwiek w dziejach przyszło pełnić Polakowi w Kościele rzymskokatolickim.

Kraków, 10.06.1979. I pielgrzymka do Polski papieża Jana Pawła II. Nz. Ojciec Święty w papamobile przejeżdża ulicami miasta na lotnisko w Balicach. PAP. Fot.: Leszek Łożyński

Pogoda tego dnia była przepiękna. Ojca św. na trasie przejazdu witały tysiące ludzi.
– Ludzie płakali, zakonnice śpiewały, chorych na noszach podnoszono nad głowami, żeby dojrzeli postać Jana Pawła II – relacjonował wysłannik RWE, Tadeusz Olsztyński (Tadeusz Nowakowski).

– Dziękuję Wam, że temu Polakowi, który przybywa dziś z ziemi włoskiej do Polski towarzyszy na progu jego pielgrzymki po Polsce ta melodia i ten tekst, w którym stale dochodziła i dochodzi do głosu niestrudzona wola życia narodu: "Póki my żyjemy!" – mówił papież, odnosząc się do słów polskiego hymnu. – Pragnę, aby mój pobyt w Polsce przysłużył się również tej niestrudzonej woli życia moich rodaków na ziemi, która jest naszą wspólną matką i Ojczyzną. Oby służył dobru wszystkich Polaków, wszystkich polskich rodzin, narodu i państwa.

- Mobilizacja społeczna podczas pierwszej pielgrzymki, pokazanie faktu, że komuniści nie są w stanie przeciwstawić się obecności papieża na ziemi polskiej, że nie mają do zaproponowania nic, co byłoby choć w przybliżeniu równie spójne i równie atrakcyjne jak to, co mówił papież, to wszystko przekształciło się w doświadczenie społeczne Solidarności - podkreślał historyk w rozmowie z portalem Polskiego Radia w 2019 roku w 40. rocznicę pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski.

Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski - zobacz serwis specjalny

Zdaniem dr. hab. Pawła Skibińskiego to w tym doświadczeniu należy upatrywać tego, że wizerunek Jana Pawła II towarzyszył fali strajków w 1980 roku, które doprowadziły do legalizacji Solidarności.

- Strajkom w Gdańsku towarzyszyły symbole religijne, msze święte, spowiedzi (często po latach) - te wszystkie aspekty bez pierwszej pielgrzymki nie byłyby tak oczywiste - wyjaśnia dr hab. Paweł Skibiński.

Ruch wyrosły obok "nieusuwalnego garba"

- Pierwsza pielgrzymka niewątpliwie przyczyniła się do zmiany nie tylko politycznej, ale chciałoby się powiedzieć społeczno-politycznej w naszym kraju - podkreśla historyk.

Zdaniem dr. hab. Pawła Skibińskiego ta zmiana wynikała przede wszystkim z tego, że pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do kraju w 1979 roku wzmocniła autorytet Kościoła. Instytucja kojarzona z oporem wobec komunistycznych władz głównie za sprawą postaci prymasa Stefana Wyszyńskiego została wzmocniona olbrzymią frekwencją i entuzjazmem podczas spotkań z papieżem Polakiem.

- Po pielgrzymce stało się jasne, że nawet osoby niewierzące widzą w Kościele pewien punkt odniesienia. Nie zawsze najważniejszy, ale stały. W perspektywie lat 1979-1989 nawet komuniści będą postrzegać Kościół jako - jak to ujął Wojciech Jaruzelski - "nieusuwalny garb dla socjalistycznej Polski" - mówi dr hab. Paweł Skibiński w rozmowie z portalem PolskieRadio24.pl

Papież o Solidarności

Papież odniósł się do roli ruchu Solidarności podczas swojej wizyty duszpasterskiej w Polsce w 1999 roku.

"Było to przełomowe wydarzenie w historii naszego narodu i w dziejach Europy. Solidarność otworzyła bramy wolności w krajach zniewolonych systemem totalitarnym, zburzyła mur berliński i przyczyniła się do zjednoczenia Europy rozdzielonej od czasów drugiej wojny światowej" - powiedział wówczas Ojciec Święty.

Papież podkreślał, że idea Solidarności powinna dotyczyć nie tylko kwestii wolności politycznej, ale też miłości i troski o bliźniego i jako taka nie straciła na aktualności: "Słyszałem wtedy w Gdańsku od was: »Nie ma wolności bez solidarności«. Dzisiaj trzeba powiedzieć: »Nie ma solidarności bez miłości«".

bm

Jan Paweł II w 1995 roku odwiedził Polskę przy okazji pielgrzymki do Czech, w których przebywał od 20 maja. Papież 21 maja w Ołomuńcu na Morawach kanonizował księdza Jana Sarkanda i Zdzisławę Czeską. W ostatnim dniu podróży po raz kolejny odwiedził Polskę.

22 maja 1995 roku Jan Paweł II najpierw przybył do Skoczowa. Miejscowość była związana z kanonizowanym dzień wcześniej Janem Sarkandem. Święty urodził się, został ochrzczony i wychowywał się w mieście położonym na Śląsku Cieszyńskim. Jan Paweł II w Skoczowie dał wyraz swojemu ekumenizmowi i odwiedził tamtejszy kościół ewangelicko-augsburski, w którym wspólnie z ewangelickimi duchownymi odmówił modlitwę "Ojcze Nasz".

Następnie spotkał się z katolickimi pielgrzymami. Do niewielkiego 15-tysięcznego miasta, którym był Skoczów, przybyły tłumy. Z Janem Pawłem II na wzgórzu Kaplicówka spotkało się aż 300 tysięcy Polaków.

Ta wizyta Jana Pawła II odmieniła oblicze polskiej ziemi

Po mszy świętej papież wyjechał do Bielska-Białej. W mieście pozdrawiali go mieszkańcy licznie zgromadzeni na trasie przejazdu kolumny z papamobile. Władze miasta wręczyły Janowi Pawłowi II dokument z 1932 roku, który upamiętniał zmarłego wówczas brata papieża, Edmunda Wojtyłę. Był on lekarzem i zmarł w trakcie leczenia dotkniętej szkarlatyną pacjentki, od której zakaził się chorobą. Jan Paweł II na spotkaniu z mieszkańcami miasta wspomniał także swoją ostatnią wizytację kanoniczną przed wyborem na papieża, która odbyła się właśnie w Bielsku-Białej.

Ostatnim przystankiem Ojca Świętego w Polsce był Żywiec. Jan Paweł II pozdrowił mieszkańców Żywiecczyzny i na miejskim rynku celebrował nabożeństwo Liturgii Słowa. Wypowiedział również przestrogę o wyzwaniach, które stały przed światem u progu nowego tysiąclecia.

– Muszą wzbudzić niepokój również dzisiaj dające się zauważyć w naszej Ojczyźnie tendencje zmierzające do laicyzacji społeczeństwa. Ataki na Kościół, ośmieszanie wartości chrześcijańskich, które przecież były u podstaw tysiącletnich dziejów narodu – mówił wówczas Jan Paweł II.

Ojciec Święty z Żywca wyruszył śmigłowcem do Ostrawy w Czechach, z której wyleciał w powrotną drogę do Watykanu.

sa

Pielgrzymka przebiegała pod hasłem "Bogu dziękujcie, Ducha nie gaście". IV Pielgrzymka składała się z dwóch części. Jan Paweł II w od 1 do 9 czerwca przebywał w Polsce północnej i wschodniej. Papież odwiedził Koszalin, Rzeszów, Przemyśl, Lubaczów, Kielce, Radom, Łomżę, Olsztyn, Włocławek, Płock, Białystok i Warszawę.

Ojciec Święty powrócił do Polski w sierpniu. W dniach 13-16 sierpnia 1991 roku odwiedził Kraków, Wadowice i Częstochowę, w której wziął udział w VI Światowych Dniach Młodzieży.

40.rocznica wyboru papieża Polaka - zobacz serwis historyczny

Papież mówi o wolności

Podczas pielgrzymki Jan Paweł II przekonywał rodaków, że odzyskana wolność jest zadaniem i historyczną szansą, której nie można zmarnować. Zachęcał do sięgnięcia do fundamentu wiary, czyli Dekalogu. "Od tych dziesięciu prostych słów zależy przyszłość człowieka i społeczeństw. Przyszłość narodu, państwa, Europy, świata".

Jan Paweł II mógł po raz pierwszy przemawiać do żołnierzy, nauczycieli, więźniów. Spotkał się także w szpitalu z chorymi dziećmi, ich rodzicami i personelem, po raz pierwszy przekroczył próg świątyni prawosławnej i protestanckiej. Przemawiał do przedstawicieli świata kultury w Teatrze Narodowym oraz korpusu dyplomatycznego w nowo utworzonej Nuncjaturze Apostolskiej.

Papież w trakcie homilii wygłaszanych w odwiedzanych przez niego miastach potępiał aborcję, zwracał uwagę na moralny aspekt transformacji gospodarczej. Zwracał uwagę, że Kościół nie ma gotowych rozwiązań na problemy społeczne i polityczne, ale może apelować o ich właściwe rozwiązanie. W swoich przemówieniach często używał historycznych przykładów, które miały wskazać właściwą drogę współczesnym Polakom.

- Jeszcze raz przypominam plac Zwycięstwa, rok 1979. To wołanie młodego jeszcze papieża, można by powiedzieć świeżo upieczonego, które dziś chcę powtórzyć. Nie na placu Zwycięstwa, w Ogrodzie Łazienkowskim, w pobliżu Belwederu, rezydencji prezydenta Rzeczypospolitej, w obecności tegoż prezydenta z małżonką, przedstawicieli Sejmu i Senatu. Więc tak: niech zstąpi duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi. Tej polskiej, ziemi, tej europejskiej ziemi, tej całej Ziemi - mówił papież ostatniego dnia pielgrzymki.

Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski - zobacz serwis specjalny

Światowe Dni Młodzieży po raz pierwszy w Polsce

13 sierpnia 1991 roku Jan Paweł II ponownie odwiedził Polskę. Tę część pielgrzymki Jan Paweł II rozpoczynał od wizyty w Krakowie i Wadowicach. 

Głównym punktem drugiej części pielgrzymki było spotkanie z młodzieżą w Częstochowie na VI Światowych Dniach Młodzieży. Po raz pierwszy spotkała się tu młodzież z byłego bloku wschodniego i zachodniego, stąd określenie tego spotkania "biblijną karawaną poprzez kontynenty"

15 sierpnia 1991 roku Jan Paweł II wygłosił orędzie do zgromadzonych na Jasnej Górze młodych ludzi. Przypomniał im o roli Ducha Świętego w życiu chrześcijanin oraz zwrócił uwagę na roztropne i odpowiedzialne korzystanie z wolności. Papież mówił do półtora miliona ludzi zgromadzonych w Częstochowie, że młodzież jest nadzieją świata i nadzieją Kościoła.

Hasło IV papieskiej pielgrzymki "Bogu dziękujcie, Ducha nie gaście" sygnalizowało radość z odzyskanej wolności, ale także niepokój, jak ta wolność będzie dalej pielęgnowana i wykorzystana do pokonania kryzysów społeczno-ekonomicznych i moralnych polskiego społeczeństwa. Słowa papieża brzmią aktualnie także dzisiaj.

sa/im