Historia

Świętokrzyskie: Odkryto grobowce sprzed 5,5 tys. lat. "Jedno z największych cmentarzysk tego typu w Polsce"

Ostatnia aktualizacja: 01.03.2021 05:40
Siedem kilkudziesięciometrowych kurhanów megalitycznych odkryli archeolodzy w Dębianach w województwie świętokrzyskim. Do odkrycia doszło przypadkowo, dzięki zdjęciom satelitarnym.
Grobowce megalityczne odkryte w Dębinach mogą przypominać te,  które znajdują się w Gaju nieopodal Wietrzychowic.
Grobowce megalityczne odkryte w Dębinach mogą przypominać te, które znajdują się w Gaju nieopodal Wietrzychowic.Foto: Forum

Nowo odkryte założenia naukowcy określają jako megksylony (z j. greckiego "mega" - wielki i "ksylon" - drewno). Usypywano je z ziemi w kształcie wydłużonego trapezu. W przeciwieństwie do znanych np. z Kujaw grobowców megalitycznych ich ściany obstawiano jednak nie głazami, ale słupami wykonanymi z drewna. Odkryte przez badaczy grobowce w Dębianach w świętokrzyskiej gminie Działoszyce mają 40-50 m długości.

- Ich dłuższe ściany wzmocnione były drewnianymi palisadami, natomiast krótkie ściany wschodnie zawierały wejście do swego rodzaju kaplicy grobowej – przedsionka - opowiada w rozmowie z PAP jeden z odkrywców, archeolog Marcin M. Przybyła.

W tego typu grobowcach znajdowane są z reguły pojedyncze pochówki. Jak dodaje badacz, granice każdego z grobowców wyznaczała palisada - do dziś zachowały się tylko dołki posłupowe. Z kolei tuż za niektórymi z nich znajdowały się podłużne rowy. Jest to pozostałość po pozyskiwaniu ziemi na budowę nasypów grobowców.

Puste grobowce

Z badań archeologów wynika, że pod nasypami znajdowały się groby, z których część posiadało konstrukcję z głazów wapiennych.

- Niestety z pochówków tych jeszcze w okresie funkcjonowania cmentarzyska usunięto większość szczątków zmarłych i wyposażenia. Było to zachowanie rytualne, z którym często stykamy się na cmentarzyskach z tego okresu - opisuje Przybyła.

Jak szacują naukowcy, jeśli pozostała część cmentarzyska jest równie gęsto zabudowana grobowcami, może ich być łącznie kilkanaście.

- Wydaje się zatem, że w Dębianach odkryto jedno z największych cmentarzysk megalitycznych w Polsce - ocenia Przybyła.

Pomogły zdjęcia satelitarne

Do odkrycia pradziejowego cmentarzyska w postaci megaksylonów doszło przypadkowo. Krakowski archeolog Jan Bulas dostrzegł na zdjęciach satelitarnych pola uprawnego zarys czworokątnego założenia otoczonego rowem. Następnie udał się w teren, gdzie wspólnie z Marcinem M. Przybyłą przeprowadzili badania magnetyczne (które nie wymagają wbijania łopaty w ziemię). W ten sposób udało się nie tylko poznać szczegółowe rozplanowanie tej konstrukcji, ale również natknąć na grobowce megalityczne, z których część powstała w miejscu późniejszego założenia obronnego.

Kolejne monumentalne grobowce odkryto na północ i na południe od fortyfikacji i częściowo przebadano w czasie wykopalisk przeprowadzonych latem 2019 i 2020 r. dzięki środkom Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach. Przybyła zwraca też uwagę na dobrą współpracę i pomoc ze strony mieszkańców Dębian, zwłaszcza właścicieli pól, na których ulokowane jest stanowisko archeologiczne.

Budowle obronne 

Odkrycie założenia obronnego, jak i sporej liczby grobowców sprzed 5,5 tys. lat jest dla archeologów sporym zaskoczeniem. Czworokątny szaniec - jak udało się ustalić podczas prac wykopaliskowych - pochodzi z okresu plemiennego (IX-X w.).

- Nie był on na stałe zamieszkany. Pełnił może rolę obozu wojskowego, albo też obiektu związanego z rytuałami religijnymi lub społecznymi. Warto zaznaczyć, że podobne założenie nie jest znane z terenu Polski - podkreśla Przybyła.

Jak informują badacze, ze względu na rangę znaleziska w najbliższych latach planowana jest kontynuacja badań w tym miejscu.

PAP/bm

Czytaj także

Józef Kostrzewski – profesor od Biskupina

Ostatnia aktualizacja: 25.02.2024 05:40
Zasłynął szczególnie badaniami terenowymi, które przeprowadził na stanowisku archeologicznym w Biskupinie. To nie było jedyne osiągnięcie, bowiem profesor był jednym z założycieli uniwersytetu w Poznaniu oraz prekursorem nowoczesnych trendów badawczych w polskiej archeologii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zaskakujące odkrycie. Na warszawskiej Białołęce znaleziono pozostałości osady sprzed 3 tys. lat

Ostatnia aktualizacja: 07.09.2020 08:06
Pozostałości dużej osady kultury łużyckiej sprzed 3 tys. lat odkryli archeolodzy na warszawskiej Białołęce. Na miejscu znaleziono ok. 1,5 tys. artefaktów - informuje Fundacja Ab Terra. Badania prowadzone są w związku z planowaną w tym miejscu inwestycją.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Brutalna śmierć faraona. Zagadka rozwiązana po 3500 latach

Ostatnia aktualizacja: 22.02.2021 05:55
Przyczyną zgonu Sekenenre Tao, starożytnego władcy Egiptu, nie były, jak dotąd sądzono, rany zadane w bitwie, ale egzekucja. Do takich wniosków prowadzą wyniki skanów tomograficznych wykonanych przez egipskich archeologów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Brytyjscy archeolodzy: Stonehenge zostało przeniesione do Anglii z Walii

Ostatnia aktualizacja: 23.02.2021 05:39
Badacze są zdania, że starożytny kamienny krąg pierwotnie znajdował się w Waun Mawn na zachodnim wybrzeżu Walii, ponad 250 kilometrów na zachód od Równiny Salisbury. Pozostałości walijskiego kręgu mają dokładnie te same wymiary co Stonehenge.
rozwiń zwiń