Historia

Traktat o Przestrzeni Kosmicznej obowiązującym prawem międzynarodowym

Ostatnia aktualizacja: 27.01.2021 05:35
54 lata temu, 27 stycznia 1967 roku, w trzech światowych stolicach - Waszyngtonie, Londynie i Moskwie - został podpisany słynny Traktat o Przestrzeni Kosmicznej i pełnym zakresie jej wykorzystania.
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: Vadim Sadovski, NASA/ Shutrterstock

Traktatu nie podpisały jedynie te trzy państwa, które de facto były depozytariuszami wymienionymi w Traktacie. Został on podpisany przez pięć państw, a jego autentycznymi językami były angielski, francuski, hiszpański, rosyjski i chiński. Stronami Traktatu, w konsekwencji działań ratyfikacyjnych, zostało 110 państw, a wśród nich Polska. Pełna nazwa Traktatu w języku polskim brzmi: "Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowaniu przestrzeni kosmicznej łącznie z księżycem i innymi ciałami niebieskimi" i został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 15 maja 1968 roku.

Wspólna interpretacja układu

Niezależnie od tego faktu państwowej rejestracji przystąpienia do Układu, przedstawiciele Polski podpisali go 27 stycznia 1967 roku. Depozytariuszami tego Traktatu staliśmy się 30 stycznia 1968 roku poprzez pełną ratyfikację w trzech stolicach głównych depozytariuszy. Postanowienia Traktatu weszły w życie 10 października 1967 roku i skupiały w swojej mocy 110 państw na zasadach pełnej ratyfikacji oraz przystąpienia do Układu.

Układ został podpisany przez 89 z nich, pozostałe państwa jedynie do niego przystąpiły. Dane te, jak i wszystkie z nimi związane fakty prawne, zostały zarejestrowane 30 listopada 1967 roku przez UNODA - Sekretariat ONZ - zgodnie z wymogami stawianymi przez Kartę Narodów Zjednoczonych w artykule 102.

Fakt określenia mianem języków autentycznych aż 5 z głównych języków świata określa, że każdy z tych języków jest wiążący i stanowi podstawę jego wykładni. Jednak dopiero Konwencja Wiedeńska z 23 maja 1969 roku uregulowała mechanizm prawny, mówiący, że jeżeli tekst traktatu został ustalony jako autentyczny w dwu lub więcej językach, traktat ma jednakową moc w każdym z tych języków, stąd wszystkie wyrazy użyte w każdym z tych języków mają to samo znaczenie i tak samo muszą być interpretowane.

Co ciekawe, Chiny nigdy nie ratyfikowały tego Traktatu, a jedynie przystąpiły do niego na zasadach akcesyjnych, dopiero z końcem grudnia 1983 i początkiem 1984 roku. Takie zasady pojawiły się też w przypadku pojawienia się nowych państw powstałych np. z rozpadu wcześniej stowarzyszonych. Tu dobrym przykładem są Czechy i Słowacja, które przystąpiły do Traktatu na zasadach akcesyjnych dopiero z początkiem 1993 roku - już jako samodzielne państwa, a nie jak wcześniej jako Czechosłowacja.

Cele pokojowe Traktatu

Co do treści Traktatu, to kraje będące jego depozytariuszami zobowiązały się wykorzystywać przestrzeń kosmiczną i ciała niebieskie, w tym też Księżyc, jedynie do celów pokojowych. To stwierdzenie mówi w swojej treści o zakazie umieszczania jakiejkolwiek broni nuklearnej i innej broni masowego rażenia w przestrzeni kosmicznej, a w szczególności na orbicie okołoziemskiej. Zakazane zostały też użycie jakiejkolwiek broni, jakiekolwiek manewry wojskowe, jakiekolwiek instalacje wojskowe lub fortyfikacje.

Inną bardzo ważną częścią tego Traktatu było określenie zasady niezawłaszczalności kosmosu. Stwierdzono, że eksploracja i wykorzystanie przestrzeni kosmicznej mają służyć dobru wszystkich państw, bez określenia granicy między przestrzeniami powietrzną i kosmiczną, które wedle międzynarodowych określeń i zgód przyjmuje się jako 100 kilometrów nad poziomem Ziemi. Takie określenia zawarto już wcześniej, 5 sierpnia 1963 roku, w Układzie o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą, zawartym w Moskwie przez USA, Wielką Brytanię i ZSRR, w dwu językach - angielskim i rosyjskim.

Dodatkowo wiążącymi ustaleniami były określenie, że każdy obiekt wyniesiony w przestrzeń kosmiczną ma przynależność państwa, w którym jest zarejestrowany i na jego pokładzie obowiązuje prawo tego państwa, a także określenie kosmonautów jako wysłanników całej ludzkości i w razie potrzeby każde państwo powinno udzielić im pomocy.

Każde z państw ratyfikujących ten Traktat było zobowiązane do posiadania treści traktatu w swoim języku urzędowym. Rozwiązanie takie służyło wszelkim prawnym działaniom ratyfikacyjnym czy akcesyjnym. Polska także ma taką formę Traktatu, zgodnie z Ustawą o języku polskim z 1999 roku. W polskim tekście, obowiązującym prawnie, przyjętym w maju 1968 roku, postanowione jest:

W imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

RADA PAŃSTWA

POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 27 stycznia 1967 roku sporządzony został w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi.

Po zaznajomieniu się z powyższym Układem Rada Państwa uznała go i uznaje za słuszny zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim zawartych; oświadcza, że wymieniony Układ jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony, oraz przyrzeka, że będzie niezmiennie zachowywany.

Na dowód czego wydany został Akt niniejszy opatrzony pieczęcią Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Dano w Warszawie, dnia 22 grudnia 1967 roku.

(Tekst układu zamieszczony jest w załączniku nr 2 do niniejszego numeru).

Stąd mamy pełną świadomość postanowień tego Traktatu i wynikające z niego prawa i obowiązki. Jako depozytariusz możemy czuć się pełnoprawnymi użytkownikami kosmosu.

PP


Zobacz więcej na temat: kosmos księżyc
Czytaj także

Apollo 17 - ostatnie lądowanie człowieka na Księżycu

Ostatnia aktualizacja: 07.12.2020 05:35
7 grudnia 1972 roku, o godzinie 05:33, wystartował Apollo 17. Była to ostatnia, szósta, załogowa misja księżycowa amerykańskiego programu lotów kosmicznych Apollo. Misja powiodła się, kosmonauci wykonali zaplanowane spacery (EVA) i badania księżycowe. Jak do tej pory była to ostatnia osobista wizyta człowieka na Księżycu.
rozwiń zwiń