Historia

Pokój w Budziszynie. Mistrzostwo dyplomacji Chrobrego

Ostatnia aktualizacja: 30.01.2024 05:40
1006 lat temu, 30 stycznia 1018 roku, Bolesław Chrobry zawarł pokój z Henrykiem II w Budziszynie kończący wieloletnie wojny polsko-niemieckie. Piastowskiemu władcy nie tylko udało się utrzymać zdobyte na Cesarstwie tereny, ale też uczynić z dotychczasowego wroga sojusznika w nowej wyprawie.
Bolesław Chrobry, pocztówka z 1937 r.
Bolesław Chrobry, pocztówka z 1937 r. Foto: Polona/domena publiczna

- Nie do końca wiemy, jakie były warunki pokoju. Nasz jedyny informator na ten temat, kronikarz Thietmar, biskup Merseburga, pisze z perspektywy Niemiec, że zawarty pokój był niedobry, ale lepszego nie dało się zawrzeć – wyjaśniał prof. Roman Michałowski w audycji Katarzyny Jankowskiej z cyklu "Eureka".


Posłuchaj
16:12 Pokój w Budziszynie Eureka.mp3 1000-lecie pokoju w Budziszynie - rozmowa Katarzyny Jankowskiej z prof. Romanem Michałowskim. (PR, 7.02.2018)

 

Pewne jest, że w wyniku pokoju ustalono, że w granicach państwa Bolesława pozostaną Łużyce i Milsko – dwie krainy znajdujące się dziś na pograniczu Polski i Niemiec, w Saksonii.

- Nic nie wiemy na temat tego, czy Bolesław złożył hołd lenny cesarzowi Henrykowi II z Milska i Łużyc, co oznaczałoby, że uznawany był za władcę tych ziem nie w charakterze lennika cesarstwa lecz samodzielnego suwerena. Doszło zatem do bardzo korzystnej sytuacji. Chrobry zachował terytorialne status quo.  Co więcej, Henryk II zobowiązał się do dostarczenia kontyngentu wojskowego w sile 300 zbrojnych na wyprawę Bolesława na Ruś – dodawał historyk.

Z sojusznika w przeciwnika

Toczące się w latach 1002-1018 wojny były zupełnym odwróceniem przyjaznych stosunków, które na przełomie IX i X wieku łączyły Polskę i Niemcy.

- Z jednej strony było powstające i powiększające się terytorialnie państwo polskie, z drugiej były Niemcy, które były największą militarną i polityczną potęgą Europy. Pas ziem między Polską i Niemcami zamieszkiwali Słowianie Połabscy. Był to poważny problem dla Niemiec, które próbowały podbić te tereny, co nie było wcale proste. Polska stanowiła w tym konflikcie strategicznego sojusznika władców niemieckich. Niemcy opierały się na Polsce, żeby szachować Słowian od wschodu.  Był to jeden z powodów, dla których Otton III prowadził politykę popierającą Bolesława Chrobrego - mówił w audycji prof. Roman Michałowski.

Ze zmiennym szczęściem

Otto III zmarł w 1002 roku. Jego śmierć doprowadziła do załamania sojuszu polsko-niemieckiego. Jego następcą, najpierw jako król Niemiec, a kilkanaście lat później jako cesarz rzymski, został Henryk II. Władca miał prawo nie pałać sympatią do Chrobrego. Bolesław  poparł w staraniach o koronę rywala przyszłego króla, margrabiego Ekkeharda, który wkrótce potem padł ofiarą zamachu.

Po śmierci pretendenta, Bolesław zajął jego władztwo – Miśnię. Miał też zamiar znormalizować stosunki z Henrykiem II.

 - Chrobry udał się na zjazd koronacyjny do Magdeburga. Przy wyjeździe nastąpił zdradziecki atak. Bolesław mało nie zginął, obronili go jego sascy przyjaciele. Odtąd stosunki między Henrykiem i Bolesławem były więcej niż chłodne, to była jawna wrogość – oceniał prof. Przemysław Urbańczyk w audycji Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Eureka".


Posłuchaj
09:08 bolesław chrobry - władca i polityk___v2018003048_tr_0-0_145823799bcf78b0[00].mp3 Rozmowa Katarzyny Kobyleckej z prof. Przemysławem Urbańczykiem na temat wojen prowadzonych przez Bolesława Chrobrego - fragment audycji z cyklu "Skarbiec nauki polskiej". (PR, 23.02.2018)

 

Od 1002 do 1018 roku toczyły się niemal nieustannie wojny polsko-niemieckie. Konflikt był prowadzony ze zmiennym szczęściem dla obu stron: dochodziło do tego, że Niemcy oblegali Poznań, a Polacy Magdeburg. Elementem polsko-niemieckiego sporu były też interwencja i zajęcie tronu przez Bolesława w zwasalizowanych przez Niemcy Czechach w 1003 roku. Epizod czeski zakończył się ofensywą Henryka i opuszczeniem tronu praskiego przez Bolesława. Najtrwalszym skutkiem wojen okazał się ten najdotkliwszy, w perspektywie czasu, dla rodzącego się państwa polskiego – oderwanie od monarchii Pomorza Zachodniego.


Posłuchaj
06:00 Wojny Bolesława Chrobrego_Kronika Polska.mp3 Kalendarium wojen Bolesława Chrobrego - audycja Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska". (PR, 8.01.2001)

 

- Nie można ukryć, że to Bolesław był stroną agresywną, prowokującą w tym konflikcie – oceniał prof. Przemysław Urbańczyk.

Chrobry wywalcza miejsce w Europie

Skąd ten agresywny ton, który polityce polsko-niemieckiej nadał Chrobry? Nie chodziło rzecz jasna wyłącznie o urazę, jakiej Bolesław doznał ze strony Henryka w Magdeburgu.

- Na politykę Bolesława Chrobrego trzeba spoglądać z perspektywy monarchii wczesnopiastowskiej, młodego państwa, które mogło istnieć dzięki podbojowi. Bez zdobyczy terytorialnych państwo zapadłoby się -  Prof. Roman Michałowski

Poza względami gospodarczymi drugim filarem polityki Chrobrego była chęć utrzymania politycznego znaczenia na ówczesnej mapie politycznej Europy.  

- Chrobremu, podobnie jak innym władcom wczesnośredniowiecznym, zależało na zdobyciu prestiżu, statusu jako władcy. Otton III nadał Bolesławowi rangę współpracownika cesarstwa, to było bardzo znaczące. Jednym z powodów wojny między Henrykiem II i polskim królem było to, że niemiecki władca nie chciał tak wysoko forować Bolesława Chrobrego – prof. Roman Michałowski

Element większej gry

Pokój w Budziszynie był sukcesem dyplomatycznym Chrobrego, któremu zakończenie porachunków z Niemcami pozwoliło ustrzec się przed wojną na dwa fronty.

- Przed rokiem 1013 Bolesław wysłał do Kijowa swoją córkę, by ta poślubiła tam następcę tronu kijowskiego Świętopełka. Po śmierci kijowskiego władcy Włodzimierza Wielkiego, Świętopełk został wygnany przez swojego młodszego brata, Jarosława Mądrego. Córka Bolesława trafiła do niewoli, a jego zięć przybył do Polski w poszukiwaniu pomocy – mówił prof. Przemysław Urbańczyk. – Planowana wyprawa na Kijów skłoniła Bolesława o uspokojenia sytuacji na froncie polsko-niemieckim.

Niedawni przeciwnicy dostrzegli w planowanej wyprawie kijowskiej obopólne korzyści.

- Być może, choć nie wiemy tego na pewno, po pokoju w Budziszynie przywrócona została sytuacja z czasów Ottona III – oceniał prof. Roman Michałowski. - Po zdobyciu Kijowa Bolesław wysłał dwa listy. Jeden czołobitny, do Henryka II, oraz drugi, pełen gróźb, do cesarza bizantyjskiego Bazylego II. To posunięcie szło po myśli Henryka II, który prowadził wówczas walkę o opanowanie Półwyspu Apenińskiego, którego południowa część znajdowała się pod panowaniem bizantyjskim.

bm

Czytaj także

Bitwa pod Cedynią. Upokorzona duma teutońska

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2023 05:35
W 972 roku wojska margrabiego Hodona bez porozumienia z cesarzem przeprawiły się na ziemie Mieszka I. Szacuje się, że przeciwko polskiemu władcy ruszyło do 3000 pieszych i ponad 1000 konnych rycerzy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Obrona Głogowa. Niemcy powstrzymani

Ostatnia aktualizacja: 24.08.2023 05:39
Wyprawę cesarza Henryka V na państwo Bolesława Krzywoustego powstrzymał wytrwały opór Głogowa. Gród na Odrze trwał w oporze nawet wtedy, gdy wróg użył ciał polskich zakładników jako osłony dla machin oblężniczych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zjazd gnieźnieński - proeuropejskie aspiracje Chrobrego

Ostatnia aktualizacja: 07.03.2016 06:00
1016 lat temu w Gnieźnie podczas swojej pielgrzymki do grobu św. Wojciecha z księciem Bolesławem spotkał się cesarz Otton III. W trakcie uroczystości władca Cesarstwa założył polskiemu księciu na głowę diadem i wręczył mu kopię włóczni św. Maurycego. Wydarzenie to przeszło do historii jako zjazd gnieźnieński.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Thietmar – pierwszy polakożerca

Ostatnia aktualizacja: 01.12.2023 05:04
- Jego dzieło, które – choć jest tendencyjne, zwłaszcza w sferze komentarzy, które zdradza wiele uprzedzeń, fobii Thietmara – jest nieocenionym źródłem do poznania historii słowiańszczyzny przełomu X i XI stulecia – oceniał dr hab. Grzegorz Myśliwski na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Otton I - świecka głowa europejskiego chrześcijaństwa

Ostatnia aktualizacja: 07.08.2017 06:07
- Nigdy imię niemieckie w Europie nie znaczyło w Europie więcej niż w X i XI wieku za saskich i pierwszych salickich cesarzy – pisał niemiecki historyk Leopold von Ranke. Posłuchaj dyskusji polskich znawców epoki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mieszko II - w cieniu ojca

Ostatnia aktualizacja: 10.05.2023 05:35
Historia ocenia drugiego króla Polski przez pryzmat sukcesów Bolesława Chrobrego. Mieszko, jak nikt inny, boleśnie przekonał się o tym, że bycie synem wybitnego ojca nie jest łatwe.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak Chrobry Thietmarowi za skórę zalazł

Ostatnia aktualizacja: 06.06.2017 17:40
– Thietmar nie był polakożercą. Jego opinie wiążą się z pewną szerszą wizją porządku świata i hierarchii – mówił mediewista prof. Andrzej Pleszczyński o słynnym niemieckim kronikarzu, autorze kilku niepochlebnym opinii o średniowiecznych Polakach i o "fałszu pełnym" Bolesławie Chrobrym.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bolesław Chrobry. Król-lew

Ostatnia aktualizacja: 22.12.2017 19:00
Ukazała się nowa książka "Bolesław Chrobry - lew ryczący" autorstwa prof. Przemysława Urbańczyka z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zjazd gnieźnieński. Jak Chrobry zrobił z Polski państwo europejskie

Ostatnia aktualizacja: 07.03.2024 05:50
Mieszko I wprowadził nas do Europy, ale to Bolesław Chrobry pokazał, że możemy w niej funkcjonować na zasadach równych zachodnim państwom kontynentu. Punktem kulminacyjnym aspiracji piastowskiego księcia była wizyta cesarza Ottona w jego państwie. Sam cesarz również miał swoje powody, by przyjechać do Gniezna.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Koronacja Bolesława Chrobrego. Manifestacja niezależności Polski

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2023 05:50
– Z politycznego punktu widzenia uzyskanie korony było symbolem niezależności władcy i jego państwa. Bez wątpienia koronacja spektakularnie wieńczyła panowanie Chrobrego – mówił prof. Grzegorz Myśliwski w audycji Polskiego Radia z 2001 roku.
rozwiń zwiń