4 sierpnia 1944 w czasie Powstania Warszawskiego zginął Krzysztof Kamil Baczyński. 

Zobacz serwis specjalny Polskiego Radia przedstawiający sylwetkę poety.

Na poezji Baczyńskiego jako pierwsza poznała się matka. Ojciec był słynnym krytykiem literackim. Bardzo surowym i  wymagającym, także dla syna. Dlatego pod względem twórczym Krzysztof nigdy nie otrzymał od niego wsparcia i aprobaty.

Zrozumienia nie znalazł również wśród swoich rówieśników, przedstawicieli "pokolenia Kolumbów" urodzonych już w wolnej II Rzeczpospolitej, w czasach okupacji hitlerowskiej zaangażowanych w działalność Polskiego Państwa Podziemnego. - Przyjaciele z konspiracji nie rozumieli Baczyńskiego, nie rozumieli jego poezji, która była wbrew pozorom bardzo trudna, dojrzała, czasem nawet filozofująca - oceniał Wiesław Budzyński, znawca poezji i życia słynnego poety, gość "Kulturalnego Wieczoru z Jedynką" w listopadzie 2011 roku.

Baczyński pisał wiersze przepełnione lirycznym nastrojem, a zarazem nawołujące do walki o wolną ojczyznę. Kiedy wybuchło Powstanie Warszawskie, nie wahał się ani chwili. – Gdyby nie przystąpił do walki, przekreśliłby swoją poezję i prawdę w niej zawartą – przekonywał Wiesław Budzyński. Krzysztof Kamil Baczyński, jeden z najwybitniejszych XX-wiecznych poetów polskich, poległ z karabinem w ręku 4 sierpnia 1944.

Mimo braku zrozumienia ze strony współczesnych, Krzysztof Kamil Baczyński był już w młodym wieku poetą spełnionym. Mówiono o nim, że spieszył się z pisaniem. - Baczyński napisał około pięciuset wierszy. To tyle, ile osiemdziesięcioletni poeta pisze na ogół przez całe życie. Miał ogromny dorobek, który uczynił go wielkim poetą na skalę europejską, czy nawet światową - przekonywał gość Anny Stempniak.

Poeta nie uważał jednak poezji za swoje jedyne powołanie. - Jego wielkim pragnieniem było zostać żołnierzem - zapewniał Bogdan Deczkowski, powstańczy dowódca Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

W czasie okupacji Krzysztof Kamil Baczyński związał się z Barbarą Drapczyńską. Często mówiło się, że była to miłość idealna. Barbarę spotykał na tak zwanych wieczorach konspiracyjnych. Basia dostała od kogoś wiersze Krzysztofa, więc poznając go, wiedziała już kim jest i jak zdolnym jest poetą. Poświęcił jej szereg wierszy, w których erotyzm miesza się z obrazami wojennej zagłady.

Komunistyczna bezpieka nie uwierzyła w to, że poeta poległ już w 4 dniu powstania warszawskiego i pięć lat później intensywnie go poszukiwała. Być może podejrzewała, że śmierć, to była plotka, a poeta się ukrywa.

O Krzysztofie Kamilu Baczyńskim opowiadali: Wiesław Budzyński, autor książek poświęconych poecie oraz Bogdan Deczkowski, ps."Laudański", powstańczy dowódca Krzysztofa Kamila.

Posłuchaj archiwalnej audycji "Krzysztof Kamil Baczyński - wciąż wśród nas".

(am)/mjm

Baczyński. Serwis specjalny portalu polskieradio.pl

Krzysztof Kamil Baczyński, poeta i żołnierz Armii Krajowej, poległ na placu Teatralnym 4 sierpnia 1944 r. - w czwartym dniu Powstania Warszawskiego. W przededniu rocznicy śmierci artysty rozmawialiśmy w Dwójce o motywie Wisły w twórczości młodego twórcy, rzeki, która była dlań "kosmosem i pełnią świata".

– Te obrazy pełni świata są u niego bardzo częste – zauważył Piotr Matywiecki. – Wisła, jako znany obraz przepływającego życia, była dla niego całym życiem, nie tylko życiem jako biografią, lecz także życiem jako żywotnością, życiową energią i nieobliczalnością. Była też strasznym przewidywanym losem – powiedział.

Gość Dwójki mówił m.in. o tym, jak rozumie kilkukrotnie pojawiające się w poezji Baczyńskiego stwierdzenia, że Wisła jest żelazna, że jest jak mowa, że Wisła to "ja" artysty. Zwracał także uwagę na twórczość innych wybitnych polskich poetów, którzy w podobny sposób odnosili się do tej rzeki, i na swoiste podsumowanie tych literackich wizji w "niezwykle okrutnym wierszu Zbigniewa Herberta".

***

Tytuł audycji: Kwadrans bez muzyki

Prowadzi: Dorota Gacek

Gość: Piotr Matywiecki (poeta, krytyk literacki, eseista)

Data emisji: 3.08.2017

Godzina emisji: 15.00

mc/jp

Krzysztof Kamil Baczyński. Zobacz serwis specjalny

Urodził się w 1921 roku, więc gdy wybuchła wojna, miał 18 lat. Jego kolegami w gimnazjum byli późniejsi żołnierze Grup Szturmowych Szarych Szeregów: Tadeusz Zawadzki "Zośka", Jan Bytnar "Rudy" i Maciej Aleksy Dawidowski "Alek". Widmo śmierci unosiło się nad jego losem od dzieciństwa - miał słabe serce i chorował na astmę. Jego ojciec Stanisław zmarł w lipcu 1939 roku; matka Stefania próbowała powstrzymać Krzysztofa od włączenia się w walkę zbrojną. Bez skutku. Przeżyła syna o 9 lat i odeszła w 1953 roku. Pochowano ją z medalikiem świętego Krzysztofa, który w 1947 roku pozwolił jej zidentyfikować ciało Krzysztofa wydobyte z powstańczej mogiły.

Poeta

Wiersze pisał jeszcze przed wojną. Na jego poezji jako pierwsza poznała się matka. Ojciec był słynnym krytykiem literackim, bardzo surowym i wymagającym, także dla syna. Dlatego pod względem twórczym Krzysztof nigdy nie otrzymał od niego wsparcia i aprobaty.

Zrozumienia nie znalazł również wśród swoich rówieśników, przedstawicieli "pokolenia Kolumbów" urodzonych już w wolnej II Rzeczpospolitej, w czasach okupacji hitlerowskiej zaangażowanych w działalność Polskiego Państwa Podziemnego. – Przyjaciele z konspiracji nie rozumieli Baczyńskiego, nie rozumieli jego poezji, która była wbrew pozorom bardzo trudna, dojrzała, czasem nawet filozofująca – oceniał Wiesław Budzyński, znawca poezji i życia słynnego poety, gość "Kulturalnego Wieczoru z Jedynką" w 2011 roku.

Gdyby Baczyński przeżył, dostałby Nagrodę Nobla

Mimo tego Baczyński był już w młodym wieku poetą spełnionym. Mówiono o nim, że spieszył się z pisaniem. – Napisał około pięciuset wierszy. To tyle, ile osiemdziesięcioletni poeta pisze na ogół przez całe życie. Miał ogromny dorobek, który uczynił go wielkim poetą na skalę europejską czy nawet światową – mówił biograf twórcy.

Żołnierz

Baczyński pisał wiersze przepełnione lirycznym nastrojem, a zarazem nawołujące do walki o wolną ojczyznę. Kiedy wybuchło Powstanie Warszawskie, nie wahał się ani chwili. – Gdyby nie przystąpił do walki, przekreśliłby swoją poezję i prawdę w niej zawartą – zauważył Wiesław Budzyński. 

Poeta nie uważał jednak poezji za swoje jedyne powołanie. – Jego wielkim pragnieniem było zostać żołnierzem – wspominał w archiwalnym nagraniu Bogdan Deczkowski, powstańczy dowódca Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Miłość i śmierć

W czasie okupacji Krzysztof Kamil Baczyński związał się z Barbarą Drapczyńską. Często mówiło się, że była to miłość idealna. Barbarę spotykał na tak zwanych wieczorach konspiracyjnych. Basia dostała od kogoś wiersze Krzysztofa, więc poznając go, wiedziała już kim jest i jak zdolnym jest poetą. Poświęcił jej szereg wierszy, w których erotyzm miesza się z obrazami wojennej zagłady. 3 czerwca 1942 roku wzięli ślub.

Krzysztof Kamil Baczyński poległ z karabinem w ręku 4 sierpnia 1944 roku, zastrzelony przez niemieckiego snajpera. Barbara Baczyńska zmarła niecały miesiąc później - 1 września - w wyniku ran odniesionych podczas Powstania Warszawskiego. Na łożu śmierci ściskała w dłoniach tomik poezji swojego męża. Nie wiedziała, że Krzysztof już nie żyje.

Komunistyczna bezpieka nie uwierzyła w to, że poeta zginął już w czwartym dniu powstania warszawskiego i pięć lat później intensywnie go poszukiwała. Być może podejrzewała, że śmierć to była plotka, a poeta się ukrywa.

am/mc

Ale jaki człowiek kryje się za tą legendą? Baczyński to przecież nie tylko jeden z najwybitniejszych poetów pokolenia Kolumbów, lecz także prozaik i rysownik. Podczas wojny był konspiratorem, harcmistrzem Szarych Szeregów, podchorążym Armii Krajowej, wreszcie - powstańcem warszawskim poległym w walce. Prywatnie był natomiast ukochanym synem i kuzynem, kochającym mężem i zięciem, przyjacielem i kolegą.

Te najróżniejsze oblicza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pokazujemy w serwisie www.baczynski.polskieradio24.pl, przygotowanym z okazji setnej rocznicy urodzin twórcy. Stworzona przez zespół portalu PolskieRadio24.pl strona składa się z unikatowych nagrań archiwalnych Polskiego Radia – opowieści członków rodziny, przyjaciół i znajomych, żołnierzy i kolegów z konspiracji, a także wypowiedzi biografów oraz znawców literatury.

Krzysztof Kamil Baczyński. Zobacz serwis specjalny

Prezentujemy m.in. głosy teściowej poety Feliksy Drapczyńskiej, jego siostry ciotecznej Anieli Kmity-Piorunowej, pisarzy Jarosława Iwaszkiewicza, Lesława Bartelskiego, Krzysztofa Kąkolewskiego i Łukasza Orbitowskiego, aktorów Daniela Olbrychskiego i Mateusza Kościukiewicza, a także powstańców warszawskich, u boku których artysta walczył i zginął - Juliusza Bogdana Deczkowskiego, Tytusa Karlikowskiego i Zbigniewa Czajkowskiego. Posłuchać można także opowieści "pana od Baczyńskiego", czyli Wiesława Budzyńskiego, biografa, który od kilkudziesięciu lat odkrywa nowe fakty życiorysu twórcy.

Kliknij w obrazek i dowiedz się więcej o twórczości Krzysztofa Kamila Baczyńskiego:

Nie może zabraknąć poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w interpretacjach wielu wybitnych aktorów – m.in. Zbigniewa Zapasiewicza, Grażyny Barszczewskiej, Marka Perepeczki, Lidii Wysockiej i Jana Englerta. To utwory wybrane spośród kilkuset wierszy, które pozostawił poległy poeta. Najsłynniejsze z nich to z jednej strony świadectwo katastrofy pokolenia naznaczonego wojną, z drugiej zaś wyraz miłości do żony Barbary.

Kliknij w obrazek i dowiedz się o historii miłości Krzysztofa i Basi:

Ewa Demarczyk powiedziała kiedyś w Polskim Radiu, że wiersze Baczyńskiego "same się proszą" do śpiewania. 

- Tam jest muzyka, istnieje tam sama z siebie, w rytmie wiersza, w dźwiękach – mówiła wybitna wykonawczyni słynnych piosenek skomponowanych do tekstów poety "Sur le pont d'Avignon" i "Wierszy wojennych".

Dlatego serwisowi towarzyszy internetowe Radio Baczyński, gdzie obok interpretacji Ewy Demarczyk znalazło się ponad 120 utworów w wykonaniu takich artystów, jak Gaba Kulka, Grzegorz Turnau, Mela Koteluk, Czesław Śpiewa, Kwadrofonik, Budka Suflera i zespół Piersi, a także Chór Polskiego Radia i Chór Narodowego Forum Muzyki.

W cudem ocalonym z wojennej pożogi dorobku Krzysztofa Kamila Baczyńskiego znajdziemy także wiele fragmentów prozy i setki prac plastycznych, będących dowodem talentu, którego rozwój przerwała przedwczesna śmierć. Na stronie www.baczynski.polskieradio24.pl obejrzeć można grafiki i rysunki autorstwa poety, a także fragmenty własnoręcznie wykonanych książek. Ponadto znalazły się tam mało znane fotografie oraz prywatne dokumenty rodziny Baczyńskich.

Redakcja