25 kwietnia 1945 roku rozpoczęła się pierwsza konferencja Narodów Zjednoczonych w San Francisco, która zakończyła się podpisaniem Karta Narodów Zjednoczonych. Karta weszła w życie 24 października 1945 roku, dając początek oficjalnej działalności ONZ. Została uznana przez wszystkie państwa, które zobowiązały się do jej przestrzegania.
20:27 20.09.16 onz.mp3 – ONZ jest forum do spotkań 193 państw, które ustalają reguły współpracy międzynarodowej i mogą za pomocą Rady Bezpieczeństwa podejmować pewne działania i reakcje. ONZ nie jest jednak żandarmem, który pilnuje, jak państwa mają działać – mówił ekspert ds. prawa międzynarodowego dr Paweł Kowalski w rozmowie z Błażejem Prośniewskim. (PR, 20.09.2016)
Droga do ONZ
Początki Organizacji Narodów Zjednoczonych są związane z II wojną światową. Powołanie nowej organizacji międzynarodowej było reakcją na niepowodzenie Ligi Narodów w zapobieżeniu wybuchu kolejnej wojny światowej.
Pierwszym dokumentem, który zapowiadał ONZ była uchwalona 14 sierpnia 1941 roku Karta Atlantycka. Została podpisana przez Winstona Churchilla, premiera Zjednoczonego Królestwa oraz prezydenta Stanów Zjednoczonych, Franklina Delano Roosevelta. 24 września 1941 roku do grona sygnatariuszy dołączyli członkowie koalicji antynazistowskiej, którzy podpisali Kartę Atlantycką w Londynie. Wśród nich znajdowali się przedstawiciele Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na uchodźstwie.
Karta Atlantycka – cynizm polityków
Karta Atlantycka głosiła zasadę samostanowienia narodów oraz zerwania z tajną dyplomacją. Jej sygnatariusze wyrzekali się aspiracji terytorialnych i wierzyli, że po zawarciu pokoju wszystkie narody zrezygnują z używania przemocy w polityce zagranicznej. Ponadto zobowiązywali się do współpracy gospodarczej, która miała odbywać się na sprawiedliwych zasadach. Ład światowy po zwycięstwie aliantów miał opierać się na pokojowym współżyciu państw i narodów, opartym na swobodnym dostępie do mórz i oceanów.
02:52 postacie i wydarzenia ii wojny światowej (35)___100_05_iv_tr_0-0_99051476f2f53a2[00].mp3 Karta Atlantycka - audycja z cyklu "Postacie i wydarzenia II wojny światowej" z komentarzem prof. Pawła Wieczorkiewicza. (PR, 18.02.2005)
Na straży zasad określonych w Karcie Atlantyckiej miała stać nowa organizacja międzynarodowa, która zostanie powołana po zakończeniu II wojny światowej. Niedługo później, 1 stycznia 1942 roku, w Waszyngtonie została podpisana Deklaracja Narodów Zjednoczonych, która potwierdzała postawienia Karty Atlantyckiej. W dokumencie po raz pierwszy użyto nazwy "narodów zjednoczonych", zaproponowanej przez Franklina Delano Roosevelta.
Zjednoczenie narodów
Kształt przyszłej międzynarodowej organizacji był dyskutowany w trakcie spotkań przywódców mocarstw. Wiosną 1945 roku, kiedy działania zbrojne II wojny światowej zmierzały do końca, nadszedł czas na konferencję założycielską Organizacji Narodów Zjednoczonych. Rozpoczęła się 25 kwietnia 1945 roku w San Francisco i trwała aż do 26 czerwca. Zakończyło ją uroczyste podpisanie Karty Narodów Zjednoczonych, która powoływała i regulowała działalność ONZ.
Czy II wojna światowa czegoś nas nauczyła?
Dokument został podpisany przez 50 państw, jednak pozostawiono na nim miejsce na podpis przedstawiciela jeszcze jednego kraju. Była nim Polska, nie zaproszona na konferencję z powodów politycznych.
Rząd RP na uchodźstwie nie był uznawany przez Józefa Stalina i dlatego jego przedstawiciele nie zostali zaproszeni na konferencję. Z kolei komuniści nie zdążyli jeszcze utworzyć własnego rządu. Polska podpisała Kartę Narodów Zjednoczonych dopiero 16 października 1945, a reprezentantem naszego kraju był współtworzony przez komunistów Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej.
Jedynym człowiekiem, który zaprotestował przeciwko nieobecności przedstawicieli Polski na konferencji założycielskiej Organizacji Narodów Zjednoczonych był wybitny pianista Artur Rubinstein. Polak miał wystąpić przed podpisaniem Karty Narodów Zjednoczonych, ale postanowił najpierw wyrazić swoje oburzenie.
Artur Rubinstein – klejnot polskiej muzyki
– Powiedziałem, że w tej sali, w której urządzi się przyszłość świata, brakuje mi chorągwi polskiej, za którą walczyliście. Ja tego nie mogę tolerować, dlatego zagram hymn Polski i proszę o powstanie – wspominał w rozmowie z Radiem Wolna Europa w 1982 roku. – To jeden z momentów, z których jestem dumny.
26:29 Jan Tyszkiewicz rozmowa z Arturem Rubinsteinem 95 urodziny.mp3 Rozmowa Jana Tyszkiewicza z Arturem Rubinsteinem z okazji 95. urodzin pianisty. (RWE, 1982)
Czy ONZ jest potrzebny?
Co jakiś czas – zazwyczaj w przypadku wybuchu kolejnego konfliktu zbrojnego – powraca pytanie o to czy Organizacja Narodów Zjednoczonych wciąż jest potrzebna współczesnemu światu. Zarzuca się jej nieskuteczność i przesadne zbiurokratyzowanie, które przeszkadza w podejmowaniu decyzji.
– Przy wszystkich swoich wadach i potencjalnej nieskuteczności, Organizacja Narodów Zjednoczonych jest potrzebna, ponieważ to jedyne forum skupiające wszystkie państwa świata – wyjaśniał prof. Piotr Wawrzyk z Instytutu Europeistyki Uniwersytetu Warszawskiego w audycji Grzegorz Ślubowski z cyklu "Puls świata".
09:16 Dwojka Puls swiata 26.09.2014.mp3 Czy potrzebujemy organizacji międzynarodowych? Na to pytanie odpowiedział prof. Piotr Wawrzyk w audycji Grzegorza Ślubowskiego z cyklu "Puls dnia". (PR, 26.09.2014)
Głównym zadaniem ONZ jest utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Organizacja zrzesza wszystkie państwa na świecie, dzięki czemu jest miejscem mediacji pomiędzy państwami, które nie utrzymują wzajemnych stosunków dyplomatycznych.
Ważnym aspektem działalności ONZ są także tzw. organizacje wyspecjalizowane, do których należy m.in. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) czy Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF). Ta ostatnia organizacja została założona dzięki inicjatywie Polaka, lekarza Ludwika Rajchmana.
23:48 UNICEF PR24.mp3 – UNRRA dzięki działaniom Ludwika Rajchmana, przekształciła się w UNICEF, czyli największą organizację humanitarną, która niesie pomoc dzieciom poszkodowanym w różnych sytuacjach – mówił Marek Krupiński, dyrektor UNICEF Polska, w audycji Jakuba Kukli z cyklu "Temat dnia". (PR, 3.12.2017)
sa
