Historia

Zbigniew Preisner. Wybitny samouk

Ostatnia aktualizacja: 20.05.2023 05:35
20 maja 1955 roku, w Bielsku-Białej urodził się Zbigniew Preisner, kompozytor muzyki filmowej oraz teatralnej. Współpracował z Krzysztofem Kieślowskim, dla którego stworzył muzykę do większości filmów, m.in. do "Podwójnego życia Weroniki".
Zbigniew Preisner na gali otwarcia Festiwalu Off Plus Camera w Krakowie, 19.04.2010r.
Zbigniew Preisner na gali otwarcia Festiwalu Off Plus Camera w Krakowie, 19.04.2010r. Foto: PAP/Łukasz Gągulski

Zbigniew Preisner, który tak naprawdę nazywa się Kowalski (nazwisko przejął od żony Ewy Preisner) jest samoukiem - grać na gitarze i pianinie nauczył się ze słuchu. Jednak jego kariera potoczyła się niespodziewanie szybko.

Krakowskie początki

Preisner nigdy nie chodził do szkoły muzycznej, ale zamiast tego studiował filozofię i historię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tym okresie, w 1977 roku rozpoczął współpracę z kabaretem literackim Piwnica pod Baranami, gdzie pod wpływem Zygmunta Koniecznego zaczął pisać muzykę do piosenek.

Kolejnym krokiem w jego karierze było podjęcie współpracy z Teatrem Starym oraz z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

Pierwszy film

Następnie przyszło pierwsze zamówienie na muzykę do filmu. Obrazem tym była "Prognoza pogody" (1982) w reżyserii Antoniego Krauzego. W ten sposób młodym kompozytorem zainteresował się Krzysztof Kieślowski, który razem z Krauzem był członkiem Zespołu Filmowego "Tor".

Współpraca z Kieślowskim

Kieślowski i Preisner po raz pierwszy spotkali się w kultowym już dzisiaj barze Lotos w Warszawie. Kieślowski świadom dyscypliny obowiązującej w branży filmowej z jednej strony oraz częstych efektów słynnego krakowskiego spleenu, którym bywał brak punktualności właściwy dla artystów związanych z tym miastem z drugiej, przez pół godziny przekonywał młodego kompozytora, jak ważne jest, aby muzyka była gotowa na czas.

- Panie Krzysztofie, niech pan się nie martwi, nie takie premiery się kładło - powiedział Preisner, który relacjonował to zdarzenie w jednym z wywiadów. - Od tej pory nigdy już w czasie całej naszej współpracy nie rozmawialiśmy na ten temat - dodawał kompozytor.

Posłuchaj
07:20 Preisner.mp3 "Spotkanie z Preisnerem". Audycja Anny Balickiej z cyklu "Pory roku". (PR, 29.05.1993)

 

W ten sposób zaczęła się trwająca 12 lat - aż do śmierci Kieślowskiego - współpraca obydwu twórców. W tym czasie zrealizowali wspólnie 17 filmów. Poza kilkoma dokumentami na liczbę tę składają się: filmy z trylogii "Trzy kolory", wszystkie filmy słynnego "Dekalogu" oraz uchodzący za największe osiągnięcie Preisnera obraz "Podwójne życie Weroniki" (1991).

- Nie da się ukryć, że drzwi do kariery na zachodzie otworzył przed nami "Krótki film o zabijaniu" - powiedział Zbigniew Preisner w jednym z wywiadów.

Rzeczywiście od tego filmu, zrealizowanego w 1987 roku, kariera obu twórców nabrała tempa. Odtąd mogli tworzyć filmy za granicą, które zyskiwały coraz większą popularność. Za "Trzy kolory: czerwony" dostali nawet nominację do Oscara. Natomiast Preisner poza kontynuowaniem współpracy z Kieślowskim zaczął dostawać coraz więcej propozycji od zagranicznych twórców.

Czytaj także:

Krzysztof Kieślowski: nie mam recepty na życie. W nas samych są rzeczy dobre, ale też dużo jest tych przykrych

Sława

- To nie ja się tam pchałem, to oni mnie tam chcieli - powiedział Zbigniew Preisner w audycji Anny Balickiej w Polskim Radiu w 1993 roku. - Jak jest człowiek modny, to te propozycje są. To jak z towarem. Jak był kiedyś modny mały fiat, to wszyscy jeździli małym fiatem - dodawał skromnie.

Dzięki temu Preisner mógł pracować z takimi reżyserami jak: Louis Malle, John Irving, Thomas Vinterberg czy Claude Miller. Stworzył także muzykę do kilku zagranicznych produkcji w reżyserii Agnieszki Holland, takich jak "Zabić księdza" (1988), "Europa, Europa" (1990), "Olivier, Olivier" (1992) czy "Tajemniczy ogród" (1993). Preisner jest też autorem muzyki do serialu fabularnego na podstawie słynnej książki Józefa Rotha "Marsz Radeckiego" (1994) w reżyserii Gernota Rolla i Axela Cortiego. Jednocześnie wiele propozycji kompozytor odrzucił. 

- Trzy czwarte propozycji odrzucam. Pracuję, z kim chcę - mówił Preisner w audycji Polskiego Radia w 1993 roku. - Po prostu nie lubię amerykańskiego kina. Poza tym wolę pracować z małymi studiami, a nie z wielkimi kompaniami, jak Warner Brothers. Małe studia są zaangażowane i wkładają serce. A wielkie wytwórnie są jak huta Lenina. Produkują produkt, który się albo udaje albo nie - mówił kompozytor.

Pożegnanie przyjaciela

Po przedwczesnej śmierci jego wielkiego przyjaciela, Krzysztofa Kieślowskiego w 1996 roku, Preisner napisał "Requiem dla mojego przyjaciela" skomponowane na orkiestrę symfoniczną. Prawykonanie odbyło się 1 października 1998 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie. Muzyka ta początkowo miała stanowić narrację do kolejnego scenariusza Piesiewicza, który podobnie jak Preisner był stałym współpracownikiem wybitnego reżysera, dopiero po śmierci Kieślowskiego stała się dziełem poświęconym jego pamięci.

Po Kieślowskim

W kolejnych latach Preisner dalej tworzył muzykę, przede wszystkim, do zagranicznych filmów oraz wydawał płyty z kompozycjami nieprzeznaczonymi dla kina. Współpracował między innymi z Leszkiem Możdżerem, który wykonał jego "10 łatwych utworów na fortepian" (1999). 

W 2006 roku Preisner wziął udział w koncercie Davida Gilmoura w Gdańsku. Znany muzyk powierzył mu zadanie opracowania aranżacji symfonicznych jego najpopularniejszych utworów.

Z kolei w 2013 roku kompozytor zrealizował projekt "Diarys of home" inspirowany dziecięcymi wspomnieniami z Holocaustu. Orkiestrę symfoniczną wsparła swoim głosem wokalistka Lisa Gerrard znana z formacji Dead can dance.

Zbigniew Preisner cały czas pozostaje aktywny zawodowo. Mieszka i nagrywa w prywatnym studiu w Niepołomicach pod Krakowem.

az

Czytaj także

Zbigniew Preisner: kiedyś film to była metafizyka

Ostatnia aktualizacja: 08.04.2014 15:10
- To, co dziś kręci się w Polsce, nie budzi wielkich emocji - mówił w radiowej Trójce Zbigniew Preisner, scenarzysta i autor muzyki do filmu Krzysztofa Kieślowskiego "Krótki film o zabijaniu".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nowe kolędy od Zbigniewa Preisnera

Ostatnia aktualizacja: 27.11.2015 13:59
Właśnie ukazała się płyta "W poszukiwaniu dróg" Zbigniewa Preisnera. Siedem nowych kolęd dołączyło do 12 - już dobrze znanych - utworów kompozytora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wojciech Kilar: "bawię się muzyką, instrumentami, dźwiękami"

Ostatnia aktualizacja: 29.12.2023 05:45
- Miałem taki okres po studiach, w którym przez 5 lat nie napisałem żadnego samodzielnego utworu. Powrót do komponowania związany był z pracą w filmie, którą zacząłem przed rokiem 60. Zostałem jakby zmuszony przez film do komponowania i to mnie z czasem ośmieliło, bo zdałem sobie sprawę, że jednak jestem kompozytorem - mówił w 1971 roku w Polskim Radiu Wojciech Kilar. Dziś mija 10. rocznica śmierci tego wybitnego kompozytora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Krzesimir Dębski - kompozytor wszechstronny

Ostatnia aktualizacja: 26.10.2020 05:35
67 lat temu, 26 października 1953 roku w Wałbrzychu urodził się Krzesimir Dębski, kompozytor muzyki współczesnej i filmowej. Zasłynął zwłaszcza ścieżką dźwiękową do kilku dużych produkcji historycznych oraz chwytliwymi piosenkami do popularnych seriali telewizyjnych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ennio Morricone - muzyką opisywał XX wiek

Ostatnia aktualizacja: 06.07.2023 05:45
6 lipca 2020 roku zmarł Ennio Morricone, jeden z najwybitniejszych kompozytorów muzyki filmowej. Paradoksem jest, że artysta wyżej cenił swoje znacznie mniej znane kompozycje autonomiczne niż muzykę do filmów.
rozwiń zwiń