Historia

Prezes Stowarzyszenia "Wizna 1939": to bezcenne znalezisko

Ostatnia aktualizacja: 28.01.2020 06:02
26 stycznia 2019 odnalezione zostało miejsce upadku samolotu porucznika Stefana Stanisława Okrzei oraz szczątki maszyny PZL P11c. Katastrofa miała miejsce 5 września 1939 roku.
Audio
  • Szczątki samolotu PZL P11c, którym tego dnia leciał pułkownik Okrzeja odkryli we wsi Kręgi pod Wyszkowem przedstawiciele Stowarzyszenia "Wizna 1939" - mówi jej prezes Dariusz Szymanowski (IAR)
  • Audycja Agnieszki Stecki z cyklu "Przed Sądem" z udziałem red. Andrzeja Sowy i prof. Rafała Habielskiego poświęcona postaci Stefana Aleksandra Okrzei, brata pilota Stefana Stanisława Okrzei. (PR, 11.05.2001)
Stefan Stanisław Okrzeja. W tle widoczny samolot PZL P11c
Stefan Stanisław Okrzeja. W tle widoczny samolot PZL P11cFoto: Wikimedia Commons/dp; NAC

Odnaleziono miejsce katastrofy

Porucznik Stefan Stanisław Okrzeja był młodszym bratem słynnego bojowca Organizacji Bojowej PPS i podobnie jak on umarł za ojczyznę. Poległ we wrześniu 1939 roku jako pilot myśliwca. Wyruszył samolotem PZL P11c w ostatni lot przeciwko niemieckim bombowcom 5 września 1939 roku. Miejsce upadku samolotu Okrzei zostało odkryte we wsi Kręgi pod Wyszkowem przez członków Stowarzyszenia "Wizna 1939".

– Jest to bezcenne znalezisko. Udało się precyzyjnie zidentyfikować miejsce upadku oraz odnaleźć nieliczne fragmenty samolotu: stopione aluminium i poszycie, łuski od naboi, które eksplodowały w ogniu – powiedział Informacyjnej Agencji Radiowej Dariusz Szymanowski, prezes Stowarzyszenia "Wizna 1939".

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Po przeprowadzeniu badań szczątki samolotu trafią najprawdopodobniej do miejscowej szkoły, która nosi imię porucznika Stefana Okrzei.

Stowarzyszenie "Wizna 1939" dokonało już wcześniej podobnego odkrycia, kiedy w sierpniu w województwie świętokrzyskim odnaleźli szczątki brytyjskiego samolotu "Liberator", zestrzelonego podczas lotu na pomoc Powstaniu Warszawskiemu.

Poszedł w ślady brata

Stefan Stanisław Okrzeja żył w cieniu legendy swojego brata Stefana Aleksandra Okrzei, bojowca Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej, który zasłynął udziałem w rewolucji 1905 roku. Stefan Aleksander zginął 21 lipca 1905 roku, powieszony na stokach warszawskiej Cytadeli za udział w nieudanym zamachu na oberpolicmajstra Karla Nolkena. Stefan Stanisław, który urodził się 24 kwietnia 1907 roku otrzymał pierwsze imię na cześć zmarłego brata.

– Chodziło o to, żeby upamiętnić i niejako wrócić do życia tego młodego chłopca. Stefan Stanisław wychowywał się już w innych warunkach, w wolnej Polsce, skończył szkołę. Podobnie jak brat zginął śmiercią bohatera – powiedział redaktor Andrzej Sowa w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu "Przed sądem" z 2001 roku.

Po zdaniu matury w 1925 roku ukończył kurs w cywilnej szkole lotniczej na lotnisku Ławica w Poznaniu. Został powołany do wojska i służył 2 pułku lotniczym w Krakowie, z kolei od 1929 roku pełnił funkcję instruktora pilotażu w Centralnej Wyższej Szkole Lotniczej w Dęblinie.

W latach 30. uczył się w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Bydgoszczy, w której uzyskał stopień podporucznika. Następnie służył w liniowych eskadrach myśliwców, najpierw we Lwowie, a niedługo przed wybuchem II wojny światowej na własne żądanie został przeniesiony do dywizjonu myśliwskiego 1 pułku lotniczego w Warszawie.

We wrześniu 1939 roku wziął udział w walkach powietrznych w obronie stolicy. Przed śmiercią zdołał zestrzelić jeden nieprzyjacielski samolot. 5 września 1939 roku jako dowódca klucza myśliwskiego wyruszył w swój ostatni lot. Celem jego drużyny było dziewięć niemieckich bombowców, zmierzających w kierunku Warszawy. Samolot Stefana Stanisława Okrzei został trafiony serią z pokładowego karabinu maszynowego i uszkodzony spadł na ziemię. Pilot zmarł w katastrofie.

W 1947 roku rozkazem generała Władysława Andersa, Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, porucznik Stefan Stanisław Okrzeja został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

IAR/dad/sa

Czytaj także

Jan Zumbach. As myśliwski, przemytnik i najemnik

Ostatnia aktualizacja: 03.01.2024 05:55
As myśliwski Dywizjonu 303, jeden z bohaterów bitwy o Anglię. Po wojnie wiódł niespokojny żywot. Zajmował się przemytem, był najemnikiem w Afryce, prowadził dyskotekę i restaurację. 3 stycznia 1986 roku zmarł Jan Zumbach ps. Kaczor Donald, Johan.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stefan Okrzeja - męczennik socjalista

Ostatnia aktualizacja: 03.04.2020 05:20
- Był nie tylko pierwszym bojowcem, który dał ofiarę życia, ale miał też poczucie, że uruchamiał coś zarówno w sensie idei, jak i organizacji – mówił o bojowniku PPS na antenie Polskiego Radia prof. Rafał Habielski. Stefan Okrzeja urodził się 135 lat temu - 3 kwietnia 1886 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tadeusz Tomaszewski. Świadek płonącej Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 10.12.2023 05:40
– Dziesięć godzin takiego piekła, że nikt kto tego nie przeżył, nie może powziąć nawet przybliżonego wyobrażenia – wspominał bombardowanie Warszawy na antenie Rozgłośni Polskiej  Radia Wolna Europa gen. Tadeusz Tomaszewski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tadeusz Góra. Legenda światowego pilotażu. W czasie II wojny światowej wykonał 883 loty

Ostatnia aktualizacja: 19.01.2024 05:45
Był pierwszym Polakiem i drugim pilotem na świecie, który otrzymał najbardziej prestiżową Złotą Odznakę Szybowcową z trzema diamentami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gen. Szczepan Ścibior - lotnik zamordowany przez komunistów

Ostatnia aktualizacja: 05.11.2019 05:40
W Dęblinie rozpoczynają się uroczystości pogrzebowe gen. Szczepana Ścibiora. Lotnik 305 Dywizjonu Bombowego Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii po wojnie powrócił do kraju i odbudował "Szkołę Orląt". Zamiast nagrody czekał go jednak tylko stalinowski proces, więzienie i śmierć. 
rozwiń zwiń