Historia

Pogrzeb gen. Władysława Sikorskiego. Unikatowa relacja z ostatniego pożegnania Naczelnego Wodza  

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2023 06:00
16 lipca 1943 roku odbył się pogrzeb gen. Władysława Sikorskiego, premiera i Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych podczas II wojny światowej. Sikorski zginął dwa tygodnie wcześniej podczas katastrofy samolotowej na Gibraltarze.
General Władysław Sikorski in Gibraltar
General Władysław Sikorski in GibraltarFoto: Wikimedia Commons/domena publiczna

4 lipca 1943 roku o godzinie 23:07, 16 sekund po starcie z lotniska na Gibraltarze, samolot C- 87 Liberator wodował na morzu i wkrótce zatonął. W katastrofie poza Sikorskim zginęła jego córka Zofia Leśniowska, gen. Tadeusz Klimecki (szef Sztabu Wodza Naczelnego), adiutanci Sikorskiego - Adam Kułakowski i Józef Ponikiewski, płk Andrzej Marecki (szef III Oddziału Operacyjnego Sztabu Naczelnego Wodza) oraz czterech brytyjskich oficerów sztabowych. Ocalał tylko czeski pilot, Eduard Prchal.

Tajemnicze okoliczności katastrofy gibraltarskiej do dziś pozostają zagadką.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Najsmutniejsza misja ORP "Orkan"

Trumnę z ciałem Sikorskiego przewieziono na pokładzie ORP "Orkan". Niszczyciel ruszył 8 lipca z Gibraltaru. Ciało Naczelnego Wodza zostało przewiezione w Portsmouth w Wielkiej Brytanii.


Posłuchaj
27:41 Orkan - świadek ostatniej drogi Sikorskiego.mp3 - Otrzymaliśmy zadanie przewiezienia ciał ofiar katastrofy gibraltarskiej. Nastrój był ponury – mówił kpt. Witold Poray-Wojciechowski z ORP "Orkan". (RWE, 18.02.1970) 

- Nastrój był ponury. Na twarzach nie było uśmiechów, nie słychać było dosadnych określeń marynarskich. Nic nie było takie, jak zawsze. Tylko wszyscy, którzy mogli, zbierali się wokół radiostacji, by słuchać nowych informacji o katastrofie – wspominał kpt. Witold Poray-Wojciechowski, marynarz na ORP "Orkan".

Bitwa warszawska - zobacz serwis specjalny

Transport ciała na pokładzie okrętu był wydarzeniem niezwykłym także ze względu na marynarski przesąd – przewożenie trumny odczytywano jako zły omen, zmarłych należało oddawać falom. Dlatego kapitan "Orkana", Stanisław Hryniewiecki, nie zgodził się na zabranie trumien z ciałami pozostałych ofiar katastrofy. 

Pogrzeb w Newark

Uroczystości żałobne odbyły się w Katedrze Westminsterskiej w Londynie. Następnie trumnę przewieziono do  transportował konwój złożony z czterech samochodów. W pierwszym znajdowała się eskorta złożona z lotników, w drugim wieziono trumnę, trzeci był pełen wieńców. Ciało Naczelnego Wodza spoczęło wśród jego poległych podkomendnych na cmentarzu polskich lotników w Newark. 


Posłuchaj
10:57 pogrzeb sikorski.mp3 Relacja kpt. Ludwika Łubińskiego jedynego polskiego świadka wypadku w Gibraltarze. Fragment przemówienia prezydenta Władysława Raczkiewicza i premiera Stanisława Mikołajczyka na pogrzebie generała Sikorskiego na cmentarzu lotników polskich w Newark. (Archiwum RWE)
Nad trumną przemawia premier Stanisław Mikołajczyk. Widoczni m.in.: Stanisław Grabski - przewodniczący Rady Narodowej, premier Stanisław Mikołajczyk, minister Karol Popiel, Helena Sikorska (w żałobnym welonie), ppłk. Jerzy Borkowski, gen. Kazimierz Sosnkowski, gen. Józef Haller. Nad trumną przemawia premier Stanisław Mikołajczyk. Widoczni m.in.: Stanisław Grabski - przewodniczący Rady Narodowej, premier Stanisław Mikołajczyk, minister Karol Popiel, Helena Sikorska (w żałobnym welonie), ppłk. Jerzy Borkowski, gen. Kazimierz Sosnkowski, gen. Józef Haller.

- Dzisiaj w szeregu tych, co umierając w walce o wolność prowadzą nas do nowego żywota, stanął śp. Władysław Sikorski. Imieniem Rzeczpospolitej oddaję cześć jego zasługom dla Ojczyzny - powiedział podczas ceremonii pogrzebowej prezydent RP Władysław Raczkiewicz. 

Głos zabrał też następca Sikorskiego na stanowisku premiera RP, Stanisław Mikołajczyk.

- Spoczywaj w pokoju generale. Niech ci towarzyszy sen o wolności i wielkości Polski, do której, gdy ciebie nie stało, oby Bóg wszechmocny nam ją doprowadzić pozwolił - mówił łamiącym się głosem Mikołajczyk.

Posłuchaj unikatowych nagrań z pogrzebu Władysława Sikorskiego.

bm

Czytaj także

Tajemnica katastrofy na Gibraltarze. Zginął w niej premier i Wódz Naczelny Władysław Sikorski

Ostatnia aktualizacja: 04.07.2022 06:00
Śmierć gen. Władysława Sikorskiego oznaczała całkowite osłabienie pozycji Polski w obozie sojuszników wobec otwarcie wysuwanych roszczeń terytorialnych ZSRR i polityki Stalina zmierzającej konsekwentnie do międzynarodowej izolacji Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Układ Sikorski-Majski. Porozumienie, na którym zależało Anglikom

Ostatnia aktualizacja: 30.07.2023 06:00
30 lipca 1941 roku wznowione zostały stosunki dyplomatyczne między Polską a ZSRR. W trudnych rozmowach pośredniczyli Brytyjczycy. Generał Sikorski, podpisując układ, naruszał uprawnienia prezydenckie i łamał prawo konstytucyjne.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Śledztwo ws. katastrofy w Gibraltarze ostatecznie umorzone

Ostatnia aktualizacja: 31.03.2014 17:03
Uprawomocniła się decyzja IPN o umorzeniu śledztwa ws. katastrofy lotniczej w której, w 1943 roku, zginął gen. Władysław Sikorski, premier i naczelny wódz, wraz z towarzyszącymi mu osobami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Generał Sikorski – premier na uchodźstwie

Ostatnia aktualizacja: 11.09.2018 11:20
Władysław Sikorski to żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, a w niepodległej Polsce – premier, minister spraw wewnętrznych i wojskowych.
rozwiń zwiń