Historia

55 lat temu wręczono pierwszy Order Uśmiechu. Kim był Wiktor Dega, pierwszy kawaler tego wyróżnienia

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2024 05:40
Dziś Orderem Uśmiechu odznaczonych jest ponad tysiąc zasłużonych dla dzieci osób z całego świata. Pierwszy medal trafił 6 lutego 1969 roku do poznańskiego ortopedy Wiktora Degi, który całe życie poświęcił na to, by uchronić dzieci przed kalectwem.
Profesor Wiktor Dega zajmuje się małym pacjentem
Profesor Wiktor Dega zajmuje się małym pacjentemFoto: dzięki uprzejmości Kapituły Orderu Uśmiechu

Order Uśmiechu ustanowiony został rok wcześniej. Jego historia wiąże się z popularną w latach 60. wieczorynką "Jacek i Agatka". Na pomysł wręczania odznaczenia od dzieci dla dorosłych wpadła redakcja "Kuriera Polskiego". Inspiracją był wywiad z Wandą Chotomską przeprowadzony z okazji pięciolecia dobranocki "Jacek i Agatka", w którym pisarka, poetka i autorka serii wspominała chłopca - pacjenta szpitala. Młody człowiek mówił, że chciałby dać medal Jackowi. Redakcja podchwyciła pomysł i zorganizowała konkurs na wzór odznaczenia. Komisja pod kierownictwem Szymona Kobylińskiego wybrała spośród 44 tys. prac nadesłanych przez dzieci projekt autorstwa Ewy Chrobak, która dziś zasiada w kapitule Orderu Uśmiechu.

Wręczenie nagrody łączy się z nietypowym ceremoniałem. Odznaczony Orderem Uśmiechu musi wypić puchar soku z cytryny i uśmiechnąć się. Pierwszą osobą, która musiała przejść ten rytuał, był poznański ortopeda Wiktor Dega.

Pionier polskiej ortopedii

Dega przyszedł na świat 7 grudnia 1896 w Poznaniu. Walczył w szeregach armii niemieckiej podczas I wojny światowej, a następnie jako powstaniec w czasie Powstania Wielkopolskiego i jako żołnierz polski w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1922 roku zakończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego.

Po studiach wyspecjalizował się w ortopedii, którą praktykował pod okiem prof. Ireneusza Wierzejewskiego w Klinice Ortopedii Uniwersytetu Poznańskiego. Kompetencje rozwijał dzięki kontaktom z europejskimi lekarzami, od których czerpał wiedzę.

- Już w 1925 roku prof. Dega zorganizował kursy gimnastyki leczniczej dla dzieci z poznańskich szkół - wspominał prof. Władysław Barcikowski, uczeń prof. Degi w audycji Magdy Maciejewskiej z cyklu "Świat, w którym żyjemy".


Posłuchaj
25:51 świat w którym żyjemy____3780_95_iv_tr_0-0_10865672152bac96[00].mp3 Audycja Magdy Maciejewskiej z cyklu "Świat, w którym żyjemy" poświęcony postaci prof. Wiktora Degi. (PR, 24.02.1995)

 

Zwieńczeniem jego przedwojennej działalności była budowa i organizacja oddziału ortopedycznego w bydgoskim Szpitalu Miejskim.  

Plany rozwijania polskiej ortopedii pokrzyżował mu wybuch wojny. Dega służył w niej w stopniu kapitana. Po bitwie pod Kutnem dostał się do niemieckiej niewoli. Po wyjściu z Oflagu, został ordynatorem Oddziału Chirurgii Dziecięcej w warszawskim Szpitalu Karola i Marii. Służył jako chirurg podczas Powstania Warszawskiego.  

Uratował setki tysięcy dzieci przed kalectwem

Po wojnie powrócił do Poznania, gdzie zajął się nauczaniem w ramach Akademii Medycznej. Podczas swojej praktyki odkrył jako jeden z pierwszych, jak istotna w procesie przywracania pacjentom zdrowia jest rehabilitacja.

Wiktor Dega Wiktor Dega/ Z. Staszyszyn - Kronika Miasta Poznania 2/1975/Wikimedia Commons/dp

- Pacjenci chcieli, żeby ich ciała po operacjach były funkcjonalne. Chcieli wracać do pracy i odbudować zniszczone podczas wojny domy. Bardzo szybko zorientowaliśmy się, że oprócz leczenia ortopedycznego, trzeba było ludzkie ciało usprawniać. Zauważyliśmy też, że wielu pacjentów, poza urazami fizycznymi, cierpi też z powodu kompleksów psychicznych na punkcie swojej niesprawności. Zaczęliśmy współpracę z psychologami i magistrami wychowania fizycznego, by wprowadzić do życia kinezyterapię, czyli leczenie ruchem – wyjaśniał prof. Dega na antenie Polskiego Radia, tuż przed śmiercią w 1995 roku.


Posłuchaj
12:08 rozmowa z profesorem wiktorem degą___f 44507_tr_0-0_11742849152af358[00].mp3 Rozmowa Grażyny Wrońskiej z prof. Wiktorem Degą. (PR, 13.09.1988)

 

W 1960 jako jednemu ze światowych pionierów rehabilitacji udało mu się w Poznaniu utworzyć pierwszą na świecie Katedrę Medycyny Rehabilitacyjnej i przyczynił się walnie do uznania przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) rehabilitacji jako praktyki istotnej dla zdrowia pacjenta. WHO stwierdziła, że program rehabilitacji przygotowany przez prof. Degę jest "modelowy".

- Był dobrym człowiekiem i dobrym lekarzem. Kochał pacjentów i kochał swój zawód. Jego wielkim osiągnięciem było zorganizowanie wielkiej akcji wczesnego wykrywania zmian biodra u dzieci – dysplazji stawu biodrowego. Ile setek tysięcy dzieci uniknęło dzięki temu kalectwa – pytał retorycznie prof. Jan Hoftek, lekarz ortopeda, wieloletni kierownik Stołecznego Centrum Rehabilitacji w Konstancinie.

Wychowawca pokoleń polskich ortopedów

- Siedem na dziesięć katedr ortopedii było obsadzonych przez uczniów prof. Degi - podkreślał prof. Jan Hoftek.

Choć przeszedł w 1969 roku na emeryturę, ale pozostał w bliskim kontakcie z Akademią Medyczną. Redagował kolejne wydania podręczników medycznych. Do końca życia przychodził na wykłady w rodzinnej uczelni jako słuchacz, często zadawał pytania. Zmarł w wieku 99 lat, 16 lutego 1995 roku.

bm

Czytaj także

Ludwik Gąsiorowski. Lekarz nazywany ojcem polskiej medycyny

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2023 05:35
Nie jest przesadą zdanie doktora Koehlera o Ludwiku Gąsiorowskim, iż był on jedną z najwybitniejszych postaci swoich czasów w Wielkopolsce. Nie jest również przesadnym stwierdzenie profesora Skobla, że Gąsiorowski może służyć za wzór lekarza.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Struś. Medyk sławy światowej

Ostatnia aktualizacja: 10.03.2024 05:35
Nadworny lekarz Zygmunta Augusta, burmistrz Poznania i autor słynnej pracy na temat tętna zmarł 10 marca 1568 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Julian Aleksandrowicz – ostatni taki lekarz

Ostatnia aktualizacja: 20.08.2019 06:00
Mawiał: "Człowiek jest wart tyle, ile uczyni dla drugiego". Trauma getta spowodowała, że do każdego zagadnienia podchodził zawsze w sposób głęboko humanistyczny, filozoficzny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Angielski lekarz, który odmienił los ludzkości

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2018 19:51
W 1798 roku prowincjonalny angielski lekarz Edward Jenner opublikował broszurę opisującą przeprowadzone przez siebie eksperymenty. Wynikało z nich, że osoby zaszczepione zarazkami ospy krowiej nie zapadają na ospę prawdziwą.
rozwiń zwiń
Czytaj także

55. rocznica pierwszej próby przeszczepu serca w Polsce. Posłuchaj wspomnień lekarza, który przeprowadził operację

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2024 05:47
Pionier polskiej kardiochirurgii prof. Jan Moll rok po pierwszym na świecie przeszczepie serca sam podjął próbę transplantacji tego narządu w Polsce. Próbę niestety nieudaną. Posłuchaj archiwalnej rozmowy z prof. Mollem.
rozwiń zwiń