Historia

"Paszporty Paragwaju". Pierwszy dokument o Grupie Berneńskiej

Ostatnia aktualizacja: 30.01.2019 12:30
Najnowszy film produkcji Instytutu Pamięci Narodowej przedstawia mało znaną historię dotyczącą udziału polskiej dyplomacji w ratowaniu Żydów podczas II wojny światowej. Dzięki działalności Grupy Berneńskiej kilkuset Żydów uniknęło śmierci podczas Holocaustu.
Zdjęcia Żydów uratowanych przez polskich dyplomatów
Zdjęcia Żydów uratowanych przez polskich dyplomatów Foto: Karol Darmoros/IAR

30 stycznia o godz. 18.00 w warszawskim kinie Muranów odbędzie się premierowy pokaz otwarty filmu "Paszporty Paragwaju". Pokaz jest bezpłatny. Bilety można odbierać w kasach kina Muranów. Liczba miejsc ograniczona.  

Po projekcji zapraszamy na panel dyskusyjny "Działalność »Grupy Berneńskiej«" z udziałem: dr. Jakuba Kumocha (ambasadora RP w Bernie), Roberta Kaczmarka (reżysera filmu), dr. Mateusza Szpytmy (wiceprezesa IPN), Michała Potockiego (dziennikarza dziennika "Gazeta Prawna").

Pierwszy taki obraz

Reżyser filmu, Robert Kaczmarek, w swoim dziele opowiada o działalności tzw. "Grupy Berneńskiej". W jej skład wchodzili dyplomaci polskiego i żydowskiego pochodzenia, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów wystawiając im "podrabiane" paszporty krajów Południowej Ameryki. Dokumenty kupowane były między innymi od konsulów honorowych Paragwaju i Hondrasu.

- Konsul Konstanty Rokicki te paszporty własnoręcznie wypełniał - tłumaczy reżyser w rozmowie z portalem PolskieRadio24.pl, dodając, że były one później wysyłane do Żydów żyjących w gettach na terenie Generalnej Guberni. Ludzie z takimi paszportami trafiali do obozów internowania w Niemczech i Francji lub na Pawiak, zamiast do obozu zagłady.

Twórcom filmu udało się dotrzeć do osób, które uratowały się w ten sposób.

- Ten film opowiada, w jaki sposób ta akcja została przeprowadzona oraz jak wyglądało dotarcie do osób, które przeżyły dzięki staraniom Grupy Berneńskiej. Obraz pokazuje akcję pomocy Żydom w bardzo szerokim kontekście, jako współpracę państwa polskiego z organizacjami żydowskimi - podkreslił Jakub Kumoch, ambasador RP w Szwajcarii i jeden z inicjatorów popularyzacji działań Grupy Berneńskiej.

Producentem filmu jest Instytut Pamięci Narodowej. Prof. Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN, podkreśla, że 24 marca, w Narodowym Dniu Pamięci Polaków Ratujących Żydów, film zostanie wyemitowany w oddziałach IPN w całej Polsce. Dodał, że trwają ustalenia dotyczące emisji filmu w TVP.

Grupa Berneńska

Od października 1939 roku grupa polskich dyplomatów skupiona wokół ambasadora RP w Szwajcarii, Aleksandra Ładosia, prowadziła działalność mającą na celu pomoc Żydom w okupowanej Polsce. W latach 1942-1943 pomoc ta przybrała formę ratowania Żydów od śmierci w obozach koncentracyjnych i obozach zagłady. Polscy dyplomaci wspólnie z przedstawicielami żydowskich organizacji działali w sposób nieszablonowy: pozyskali i sfałszowali tysiące południowoamerykańskich paszportów w celu ratowania Żydów przed Zagładą, ale także nieustannie zabiegali o uznanie tych dokumentów i koordynowali gigantyczne przepływy pieniężne przeznaczane na pomoc indywidualną i zbiorową.

Badacze Instytutu Pileckiego stworzyli pod koniec ubiegłego roku pierwszą listę Żydów ocalonych z Holokaustu w wyniku działalności polskich dyplomatów i działaczy żydowskich z tzw. Grupy Berneńskiej. Było to 115 osób, które trafiły do niemieckich obozów przejściowych, ale dzięki dokumentom dyplomatycznym państw latynoamerykańskich, w tym Hondurasu, przeżyły wojnę. Do dziś udało się zidentyfikować personalia 600 osób, które przeżyły Holocaust dzięki działalności Grupy Berneńskiej. To pierwsze efekty projektu badawczego powołanego przez Instytut Pileckiego i Ambasadę RP w Bernie w celu zbadania powojennych losów Żydów ocalonych przez przedstawicieli polskiego MSZ. Do przejrzenia pozostaje jeszcze ok. 8 tys. szyfrogramów z archiwum placówek dyplomatycznych.

bm/IAR

Czytaj także

Aleksander Ładoś. Przywódca "grupy berneńskiej", która ratowała Żydów w czasie wojny

Ostatnia aktualizacja: 27.12.2023 05:50
Grupa polskich dyplomatów w Szwajcarii dostarczała Żydom w okupowanej Polsce tysiące południowoamerykańskich paszportów. Te dokumenty chroniły przed śmiercią w komorach gazowych. Kim był człowiek, który stał za akcją paszportową?
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Paszporty Życia". Świadectwo polskiego bohaterstwa w siedzibie ONZ

Ostatnia aktualizacja: 24.01.2019 17:59
W genewskiej siedzibie ONZ otwarto wystawę poświęconą Grupie Berneńskiej. Zrzeszała ona polskich dyplomatów i żydowskich działaczy, którzy w czasie II wojny światowej przyczynili się do uratowania co najmniej kilkuset Żydów przed Zagładą. Obiekty zgromadzone na wystawie "Paszporty Życia" trafią w połowie lutego do Polski. 
rozwiń zwiń