Historia

Sejm w Grodnie - ostatni sejm I Rzeczpospolitej

Ostatnia aktualizacja: 17.06.2023 05:50
230 lat temu, 17 czerwca 1793 roku, rozpoczął obrady sejm grodzieński - ostatni sejm Rzeczypospolitej szlacheckiej, zwołany i działający pod terrorem władz carskich. Posłowie zebrani na zwołanym przez Prusy i Rosję sejmie zatwierdzili drugi rozbiór Polski.
Nowy Zamek w Grodnie, w którym odbył się ostatni sejm I Rzeczypospolitej
Nowy Zamek w Grodnie, w którym odbył się ostatni sejm I RzeczypospolitejFoto: Wikipedia/ domena publiczna

Rosja i Prusy przystąpiły do podziału Rzeczypospolitej już w styczniu 1793 roku. W niedługim czasie wojska pruskie zajęły prawie całą Wielkopolskę. Rosja zajęła kolejną część Wielkiego Księstwa Litewskiego, zostawiając Polsce Inflanty Wschodnie i mały skrawek województwa mińskiego. Austria, zajęta w tym czasie wojną z Francją, nie przystąpiła do rozbioru Polski.

Po zajęciu terenów Polski przez Rosję i Prusy, niektórzy byli skłonni oddać tron Polski Konstantemu, wnukowi Katarzyny II. Prusy próbowały przeciągnąć na swoją stronę ważniejszych dowódców wojskowych. Starały się także objąć zajęte obszary swoim prawodawstwem oraz przekształcić zaanektowane tereny w trwałą część państwa pruskiego.

Zwołanie sejmu grodzieńskiego

W Polsce w 1793 roku istniały dwa ośrodki władzy: konfederacja targowicka i Rada Nieustająca, powołana ponownie po wygranej nad zwolennikami Konstytucji 3 Maja. Między tymi ośrodkami toczył się spór o to, jak w takiej sytuacji ma funkcjonować państwo polskie. By go ostatecznie rozstrzygnąć, 17 czerwca 1793 roku, Rosja i Prusy zwołały w Grodnie obrady sejmu, które odbywały się w obecności wojsk rosyjskich.

- Sejm grodzieński miał przywrócić zachwianą przez wydarzenia Sejmu Czteroletniego równowagę polityczną. Ten sejm był żałosnym wydarzeniem, został bowiem zwołany przez interweniujące w Polsce władze rosyjskie i pruskie, po to, aby potwierdzić drugi rozbiór – ocenił prof. Jacek Staszewski w audycji "Historia Polski. XVIII wiek".


Posłuchaj
05:34 O ostatnim sejmie I Rzeczypospolitej mówił prof. Jacek Staszewski w audycji Andrzeja Sowy pt. "Historia Polski. XVIII wiek". (PR, 19.12.2003) O ostatnim sejmie I Rzeczypospolitej mówił prof. Jacek Staszewski w audycji Andrzeja Sowy pt. "Historia Polski. XVIII wiek". (PR, 19.12.2003)

 

Podjęte decyzje

Podczas obrad uchwalono nowe ustawodawstwo. Targowiczanie, choć niechętni Sejmowi Czteroletniemu, częściowo zaakceptowali podjęte na nim zmiany. W Grodnie przegłosowano ograniczenie roli władzy ustawodawczej na rzecz władzy wykonawczej reprezentowanej przez Radę Nieustającą.

Jakie jeszcze zmiany wprowadził sejm grodzieński? Posłuchaj audycji "Historia sejmu polskiego. Ostatni sejm dawnej Rzeczypospolitej".

Posłuchaj
08:31 O sejmie grodzieńskim mówił prof. Jerzy Michalski w audycji Anny Kamińskiej "Historia sejmu polskiego. Ostatni sejm dawnej Rzeczypospolitej". (PR, 7.1 O sejmie grodzieńskim mówił prof. Jerzy Michalski w audycji Anny Kamińskiej "Historia sejmu polskiego. Ostatni sejm dawnej Rzeczypospolitej". (PR, 7.10.1985)

 

Rozbicie stronnictwa patriotycznego

Niespodziewanie opozycja na sejmie okazała się nadzwyczaj silna. Wielu posłów nie chciało potwierdzić rozbioru. Po kilku miesiącach obrad, we wrześniu zgodzono się na rozbiór ze strony Rosji.

Do zaakceptowania pozostał jeszcze rozbiór ze strony Prus. By do tego doszło, wojska rosyjskie aresztowały i wywiozły z Grodna patriotycznych posłów. 14 października, marszałek Stanisław Bieliński milczenie na sali sejmowej uznał za potwierdzenie decyzji i podpisał akt rozbioru.

Sejm grodzieński zakończył obrady 23 listopada 1793 roku. Jedną z ostatnich podjętych przez niego decyzji była ta o rozbiciu polskiej armii, która od tej pory musiała podzielić się kwaterami z wojskami rosyjskimi. Pozostała część wojsk miała zostać wcielona do armii pruskiej i rosyjskiej. Wielu polskich żołnierzy odmówiło wykonania tego rozkazu. Jednym z nich był brygadier Antoni Madaliński, który szczególnie wyróżnił się swoją postawą. Co takiego zrobił brygadier Madaliński? Dowiesz się tego z audycji "Historia Polski. XVIII wiek".

seb

Czytaj także

Komisja Edukacji Narodowej - oświecony jak Polak

Ostatnia aktualizacja: 14.10.2022 05:58
Akt powołania Komisji Edukacji Narodowej wydał sejm zatwierdzający jednocześnie I rozbiór Polski. W cieniu narodowej tragedii reforma oświaty była najważniejszym sposobem ratowania państwa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

III rozbiór Polski - zachwianie równowagi w Europie

Ostatnia aktualizacja: 24.10.2023 05:40
- Trzy upiorzyce wyssały z Polski życie państwowe. Były to siostry rodzone – konfederacja barska, radomska i targowicka. Najbardziej winną upiorzycą była konfederacja barska, gdyby nie ona państwo polskie nie upadłoby w XVIII wieku – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Trudne dziedzictwo sarmackie. Jesteśmy jego ofiarami czy dziećmi?

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2017 01:17
- Dzięki temu, że sarmatyzm jest piętnowany, to istnieje w dyskursie. I wypływa również temat kultury staropolskiej - mówi historyk dr Jacek Kowalski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Drugi rozbiór Polski. Kolejny krok do wymazania Polski z mapy świata

Ostatnia aktualizacja: 23.01.2024 05:35
231 lat temu, 23 stycznia 1793 roku, cesarzowa Katarzyna II i król Fryderykiem Wilhelmem II, podpisali traktat dotyczący drugiego rozbioru Polski. Rosja zagarnęła 250 tys. km kw. z 3 mln mieszkańców, a Prusy 57 tys. km kw. zamieszkiwanych przez milion ludzi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zdradliwy list Fryderyka Wilhelma. Jak Prusacy wmanewrowali nas w rozbiory

Ostatnia aktualizacja: 10.12.2023 05:45
- Trudno zrozumieć motywacje twórców Konstytucji 3 maja, że Prusy uczynili gwarantką Sejmu Czteroletniego. To tak, jakby lisa wpuścić do kurnika, żeby pilnował kur – oceniał historyk, prof. Andrzej Chwalba w rozmowie z portalem PolskieRadio24.pl.
rozwiń zwiń