Historia

Czerwiec 1976. Komunistyczne władze ogłaszają podwyżki cen

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2023 05:55
24 czerwca 1976 roku premier Piotr Jaroszewicz w wieczornym wydaniu dziennika telewizyjnego ogłosił wprowadzenie podwyżek cen żywności. Były one na tyle wysokie, że następnego dnia doszło do strajków i demonstracji, przede wszystkim w Ursusie, Płocku i Radomiu.
Przeciwko wprowadzanym przez władze PRL podwyżkom cen żywności zaprotestowało 25 czerwca 1976 r. ok. 80 tys. osób z 97 zakładów w 24 województwach
Przeciwko wprowadzanym przez władze PRL podwyżkom cen żywności zaprotestowało 25 czerwca 1976 r. ok. 80 tys. osób z 97 zakładów w 24 województwachFoto: IPN

Podwyżki, czyli operacja "Lato '76"

Przygotowania do podwyżki były ściśle tajne. W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych powołano specjalny sztab kierowany przez wiceministra gen. Bogusława Stachurę. Cała operacja otrzymała kryptonim "Ćwiczenia Lato '76".

W czwartek 24 czerwca 1976 roku premier Piotr Jaroszewicz wygłosił w sejmie przemówienie, w którym wskazał na wielkie osiągnięcia rządu i podkreślił, że dalsze zamrożenie cen jest zbyt dużym obciążeniem dla państwa. Przedstawił projekt podwyżki cen i zapowiedział na kolejne dwa dni tzw. konsultacje społeczne.

Nowe ceny miały wejść w życie od poniedziałku 28 czerwca 1976 roku. W praktyce podwyżka była już wdrażana, bo wytyczne dotyczące zmian były już wcześniej przekazane do wszystkich województw. W myśl zakładanych podwyżek mięso i jego przetwory miały zdrożeć o średnio 69 procent, drób o 30 procent, masło i nabiał o 50 procent, a cukier o 100 procent. Rząd przewidywał rekompensaty, które jednak były bardzo niesprawiedliwe. Zarabiający najmniej, a więc poniżej 1300 złotych, mieli otrzymać 260 złotych, a ci z najwyższymi pensjami powyżej 8000 złotych – nawet 600 zł więcej.

"Ścieżki zdrowia" w Radomiu

Pierwsi protestujący robotnicy wyszli na ulice Radomia. To w tym mieście manifestacje miały największy zasięg, robotnicy starli się z milicją i spalili budynek Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Odpowiedź władz była niezwykle brutalna. Bezprecedensowe represje, osławione "ścieżki zdrowia" i pokazowe procesy sądowe.

Wydarzenia czerwca 1976 roku to pierwsze objawy narastającego kryzysu gospodarczego, który wstrząsnął autorytetem ekipy Edwarda Gierka. Protesty doprowadziły też do powstania Komitetu Obrony Robotników - pierwszej jawnej organizacji opozycyjnej.

W serwisie czerwiec76.polskieradio.pl o brutalnie spacyfikowanych protestach w Radomiu i Ursusie opowiadają świadkowie wydarzeń i historycy.

Ośrodek KARTA i Instytut Pamięci Narodowej udostępnił zdjęcia robione przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, na podstawie których milicja aresztowała strajkujących.

W czasie tych wydarzeń Polskie Radio było tubą władzy komunistycznej. Stało po stronie bijących, a nie bitych. Prezentujemy propagandowe dźwięki z Archiwum Polskiego Radia, a także przekaz, jaki zza żelaznej kurtyny niosło Radio Wolna Europa.

W serwisie prezentujemy też wydarzenia z pierwszych tygodni po pacyfikacji protestów. Tajne procesy robotników i wsparcie oskarżonych przez środowiska opozycji antykomunistycznej. Opowiadają o tym założyciele Komitetu Obrony Robotników i ich współpracownicy, m.in. Antoni Macierewicz, Zbigniew i Zofia Romaszewscy, Henryk Wujec i Mirosław Chojecki.

mjm/im

Czytaj także

Jan Józef Lipski. Bojownik o prawa człowieka

Ostatnia aktualizacja: 10.09.2023 05:50
– Kształcił siebie i innych, krzewił potrzebę świadomości obywatelskiej opartej na poszanowaniu praw człowieka. Promieniował optymizmem nawet wtedy, gdy nadzieja załamywała ręce – mówił o Janie Józefie Lipskim Tadeusz Nowakowski na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czerwiec 1976 - koniec cudu gospodarczego Gierka

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2015 07:05
Wprowadzone po cichu podwyżki cen żywności wywołały społeczne oburzenie. Przeciwko protestującym robotnikom w Radomiu władze komunistyczne wyprowadziły blisko 2 tysiące milicjantów, którzy na "ścieżkach zdrowia" brutalnie bili wyłapywanych na ulicach ludzi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czerwiec ’76 – wspomnienie buntu społecznego w Radomiu

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2017 14:00
41 lat temu rząd zapowiedział drastyczne podwyżki cen żywności, niektóre artykuły miały zdrożeć nawet o 100 proc. Radomscy robotnicy uznali, że to oznacza odebranie im godności i skazanie ich na wegetację. Następnego dnia przerwali pracę w zakłądach i wyszli na ulicę. O wydarzeniach Czerwca ’76 w Radomiu mówili w Polskim Radiu 24 Stanisław Kowalski (dzisiaj prezes Stowarzyszenia Radomski Czerwiec ’76), Tomasz Świtka (obecnie przewodniczący „Solidarności” Rolników Indywidualnych) i prof. Antoni Dudek.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rocznica wystąpień Czerwca '76 w Radomiu, Płocku i Ursusie

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2017 07:30
Czerwiec ’76 to fala strajków i demonstracji ulicznych. Protesty rozpoczęły się 25 czerwca 1976 roku. Uczestniczyło w nich około 80 tysięcy osób w 90 zakładach pracy. Nad przyczynami i skutkami tego buntu społecznego lub, jak chcą niektórzy, powstania robotniczego, zastanawiali się w audycji Nos Kleopatry 2017 dr Paweł Sasanka z Instytutu Pamięci Narodowej oraz Dariusz Kupiecki z Komitetu Obrony Robotników.
rozwiń zwiń