Historia

Kazimierz Skarżyński. Autor pierwszego raportu o Katyniu

Ostatnia aktualizacja: 10.06.2023 05:45
10 czerwca 1962 roku zmarł Kazimierz Skarżyński, Sekretarz Generalny Polskiego Czerwonego Krzyża w czasie II wojny światowej i autor pierwszego raportu o zbrodni katyńskiej.
Portret Kazimierza Skarżyńskiego
Portret Kazimierza SkarżyńskiegoFoto: Emanek/Wikimedia Commons/ CC 3.0

Kazimierz Skarżyński, autor tego raportu, pochodził z zamożnej, ziemiańskiej rodziny. Przed II wojną światową kierował jedną z największych firm papierniczych w Polsce. W 1940 roku został Sekretarzem Generalnym Polskiego Czerwonego Krzyża.

- Wszystkie polskie organizacje i instytucje zostały przez Niemców zlikwidowane. Jedyną instytucją niezależną w Generalnym Gubernatorstwie pozostał Polski Czerwony Krzyż – wyjaśniała Jolanta Adamska, współautorka książki "Zbrodnia Katyńska. Mord, kłamstwo, pamięć" w audycji Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Naukowy zawrót głowy".

Masowe groby w Katyniu zostały odkryte w 1943 roku po agresji III Rzeszy na ZSRR. Niemcy chcieli wykorzystać sprawę zbrodni do rozbicia porozumienia polsko-radzieckiego. Zdawali sobie sprawę, że wyniki badań ich ekspertów nie będą wiarygodne. Polski Czerwony Krzyż został zaproszony do udziału w badaniach trzy godziny przed odlotem samolotu do Katynia.

 - Prezydium  PCK znalazło się w bardzo trudnej sytuacji, ponieważ w interesie narodu i rodzin pomordowanych było dokonanie ekshumacji i identyfikacja ofiar - mówiła historyk.

ZBRODNIA KATYŃSKA - ZOBACZ SERWIS SPECJALNY:
Zbrodnia Katynska_1200x660 e (1).png

Na szefa zespołu wyznaczony został Kazimierz Skarżyński. Postawił Niemcom warunki - członkowie ekipy PCK nie będą udzielali wywiadów na potrzeby niemieckiej propagandy, a w przypadku nacisków, które spowodują, że badania nie będą mogły być obiektywne, zespół przerwie pracę.

20 kwietnia 1943 roku Zarząd Główny PCK przesłał do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Genewie raport Kazimierza Skarżyńskiego z pobytu w Katyniu.

Opracowany przez Skarżyńskiego tajny raport ukazał się w czerwcu 1943 roku. W kraju został po raz pierwszy opublikowany w lutym 1989 roku. O jego losach posłuchaj w audycji Bartosza Panka z cyklu "O wszystkim z kulturą".


Posłuchaj
36:54 kazimierz skarżyński___v2016004123_tr_0-0_12986802233f3558[00].mp3 Audycja Bartosza Panka z cyklu "O wszystkim z kulturą" poświęcona postaci Kazimierza Skarżyńskiego. (PR, 7.04.2016)

 

Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Warszawy, Kazimierz Skarżyński ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem. Przeczuwał, że udział w ekshumacji ofiar katyńskich to bilet do więzienia NKWD. Sekretarz Generalny PCK zdecydował się uciekać z kraju.

Przez krótki czas przebywał w Londynie, a następnie w Norymberdze, gdzie prawdopodobnie miał zeznawać przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym. Tak się jednak nie stało. Osiadł w Kanadzie, gdzie spędził resztę życia.

Posłuchaj wspomnień jego córki w audycji Katarzyny Kobyleckiej.

bm

Czytaj także

Zbrodnia katyńska - zagłada polskich elit

Ostatnia aktualizacja: 03.04.2020 05:50
3 kwietnia 1940 roku do Katynia wyruszyły pierwsze transporty polskich jeńców wojennych przetrzymywanych w obozach jenieckich na terytorium Związku Radzieckiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Mackiewicz. "Ostrze jego pióra było wyraźnie antysowieckie"

Ostatnia aktualizacja: 31.01.2024 05:55
Pisarz i dziennikarz, który jako jeden z pierwszych widział masowe groby w Katyniu, był po wojnie odtrącony przez część polskiej emigracji i środowisk Armii Krajowej. Wszystkiemu winne były zarzuty o kolaborację z Niemcami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

76 lat temu NKWD rozpoczęło likwidację obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie

Ostatnia aktualizacja: 03.04.2016 08:04
W ciągu sześciu tygodni rozstrzelano 14 587 jeńców. Zamordowano również ok. 7 300 Polaków przetrzymywanych w więzieniach na obszarze przedwojennych wschodnich województw RP.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Janina Lewandowska. Jedyna kobieta-ofiara Katynia

Ostatnia aktualizacja: 22.04.2023 06:00
Przed młodą i pełną pasji pilotką świat stał otworem. Jej życie zostało brutalnie przerwane przez radziecką zbrodnię.
rozwiń zwiń