Rządy Czerwonych Khmerów

Komunistyczna partyzantka pod nazwą Czerwonych Khmerów, z poparciem Chin i Rosji przejęła władzę w Kambodży w 1975 roku. Bardzo szybko odsunięto od wszystkich stanowisk monarchistów, których zaczęto nazywać Białymi Khmerami. Kierowany przez Pol Pota reżim dążył do stworzenia społeczeństwa rolniczego, bez pieniędzy, medycyny i edukacji.

- Budujemy nowe społeczeństwo, modelujemy obywatela na swój własny wzór i stwarzamy absolutnie komunistyczne, równe państwo - przedstawiała ideologię Czerwonych Khmerów Magdalena Chodownik z Centrum Studiów Polska-Azja w audycji "Raport o stanie świata".

Mieszkańców miast wypędzono na wieś, a kraj zmieniono w wielki obóz pracy, mordując przede wszystkim ludzi wykształconych, uznawanych za wrogów rewolucji. Szacuje się, że w latach 1975-1979 z głodu, chorób i wycieńczenia zginęła prawie jedna czwarta liczącego 6 mln ludzi kraju. Kres ludobójstwu położyły wojska wietnamskie, które po krótkiej wojnie, w styczniu 1979, zajęły kraj i obaliły reżim Pol Pota.

- Pol Pot po upadku reżimu Czerwonych Khmerów uciekł do Tajlandii, gdzie był chroniony i spokojnie żył aż do 1997 roku. Dopiero wtedy został doprowadzony przed sąd – mówiła Magdalena Chodownik w programie Dariusza Rosiaka.

W kwietniu 1998 roku zmarł przywódca Czerwonych Khmerów Pol Pot. Osiem miesięcy później jego następca - Khieu Samphan poddał się i wraz z pozostałymi przywódcami organizacji wyraził żal z powodu zbrodni popełnionych w latach 70. W 1999 roku organizacja przestała formalnie istnieć.

Proces

Przez wiele lat współpracownicy Pol Pota żyli w spokoju w Kambodży, nie ponosząc żadnych konsekwencji.

- Premier Kambodży, Hun Sen, przez siedem lat również był Czerwonym Khmerem i działał w tej organizacji - tłumaczyła Magdalena Chodownik. - W związku z tym doprowadzenie przed sąd liderów Czerwonych Khmerów było niewygodne, wyjawiłoby bowiem kolejne fakty dotyczące jego współpracy z tą organizacją. Tak samo jak innych osób obecnych w rządzie, które z Czerwonymi Khmerami współpracowały.

Proces zbrodniarzy zaczął się w 2006 roku po sześciu latach negocjacji, zmian w prawie, przy licznych sprzeciwach ze strony władz.

Do niedawna jedynym ukaranym przez specjalnie powołany w Kambodży trybunał był Kaing Guek Eay, były naczelnik owianego złą sławą więzienia Czerwonych Khmerów - Tuol Sleng. W lipcu 2010 roku skazano go na dożywocie za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. W 2018 roku wyroki usłyszeli Nuon Chea, główny ideolog Khmerów oraz Khieu Samphan. Obu udowodniono popełnienie zbrodni ludobójstwa na Wietnamczykach, zaś Nuona Chea skazano dodatkowo za zbrodnię przeciwko ludzkości - udowodniono mu udział w mordzie na muzułmanach Czam.

mjm/bm

15 kwietnia 1998 zmarł Pol Pot, premier Kambodży, jeden z największych zbrodniarzy XX wieku. Twórca reżimu, który w latach 1975-1979 doprowadził do śmierci 1,5 miliona ludzi, co stanowiło w tym okresie blisko jedną czwartą kambodżańskiego społeczeństwa.

Saloth Sar

Całe życie Pol Pota osnute było tajemniczością, niedokładnością i wieloznacznością. Naprawdę nazywał się Saloth Sar i urodził się w latach 20. XX wieku. Ideałami marksizmu zafascynował się podczas studiów w Paryżu. We Francji zaczytywał się w pismach Sartre’a, u którego pociągały go stwierdzenia o absurdzie ludzkiej egzystencji. – Niepowodzenia w nauce wielu badaczy uznaje za przyczynę wprost zoologicznej nienawiści do ludzi wykształconych – mówił na antenie PR prof. Władysław Góralski.

Marsz Czerwonych Khmerów

W 1953 roku powrócił do Kambodży i wstąpił do komunistycznej partyzantki. Był jednym z założycieli Komunistycznej Partii Kambodży. Działalność Pol Pota nabrała rozpędu w 1970 roku, kiedy to doszło do zamachu stanu i obalenia dotychczasowego władcy Norodoma Sihanouka. Rządy przejął proamerykański gen. Lon Nol, a do kraju wkroczyły wojska Stanów Zjednoczonych i Wietnamu Południowego.

Sojusz z pokonanym królem i pomoc finansowa z Chin i od Vietcongu pozwoliła Pol Potowi zebrać pod swym dowództwem armię liczącą nawet pięćdziesiąt tysięcy ludzi. Paroletnia wojna domowa skończyła się wraz ze zdobyciem przez Czerwonych Khmerów Phnom Penhu 17 kwietnia 1975.

Demokratyczna Kampucza

Rok 1975 ogłoszono Rokiem Zerowym. Pol Pot, premier nazywany odtąd Bratem Numer Jeden, zmienił nazwę kraju na Demokratyczna Kampucza.

Pierwszym zarządzeniem tyrana był nakaz opuszczenia przez wszystkich mieszkańców dwumilionowej stolicy i przeniesienia się na tereny wiejskie. – Podjęto próbę budowy czystego społeczeństwa, nie skażonego zgnilizną mieszczaństwa i nauką – stwierdził prof. Góralski.

Wielki obóz pracy

Czteroletni plan budowy socjalizmu zakładał całkowitą kolektywizację i obowiązek pracy od 12 do 15 godzin dziennie. Całą gospodarkę oparto na pracy ręcznej w rolnictwie. Zniesiono walutę i zlikwidowano sklepy. Zamknięto szkoły i uczelnie. Zakazano wydawania gazet, książek i wstępu do świątyń. Każdy kto nie był niepiśmiennym chłopem stał się ideologicznym wrogiem i miał zostać unicestwiony.

Szacuje się, że w latach 1975-1979 z głodu, chorób i wycieńczenia zginęła prawie jedna czwarta liczącego 6 milionów ludzik kraju. Ponurym pomnikiem historii stało się więzienie Tuol Sleng (S-21), gdzie nieustannie prowadzono brutalne przesłuchania. Z szesnastu tysięcy uwięzionych przeżyło zaledwie kilka osób.

Kres dyktatury

Kres ludobójstwu położyły wojska wietnamskie, które po krótkiej wojnie, w styczniu 1979 roku zajęły Kambodże i obaliły reżim Pol Pota. On sam uciekł do Tajlandii, gdzie żył spokojnie aż do 1997 roku. Wytoczony wówczas proces zakończył się wyrokiem dożywotniego więzienia w formie aresztu domowego. Krwawy dyktator zmarł na atak serca 15 kwietnia 1998.

Posłuchaj audycji o jednym z największych tyranów XX wieku.

mjm