Historia

Związek Jaszczurczy - pruska szlachta przeciwko Krzyżakom

Ostatnia aktualizacja: 24.02.2023 05:35
Jeszcze przed bitwą pod Grunwaldem świeckie rycerstwo zamieszkujące państwo zakonu krzyżackiego podejmowało próby wywalczenia sobie praw, a nawet przyłączenia swoich ziem do Polski. Takie cele stawiał sobie Związek Jaszczurczy.
Ruiny zamku w Radzyniu Chełmińskim, na którym powołano Związek Jaszczurczy, fot. Łukasz Niemiec, źr. Wikimedia CommonsCC 3.0
Ruiny zamku w Radzyniu Chełmińskim, na którym powołano Związek Jaszczurczy, fot. Łukasz Niemiec, źr. Wikimedia Commons/CC 3.0

24 lutego 1397 roku powstał Związek Jaszczurczy, organizacja, która miała na celu ochronę praw rycerstwa przed uciskiem krzyżackim, a w późniejszej fazie: przyłączenie ziemi chełmińskiej do Polski.

Założycielem bractwa był chorąży ziemi chełmińskiej Mikołaj z Ryńska. Związek początkowo działał jawnie, dając nawet dowody wierności Krzyżakom: Mikołaj brał udział w kilku wyprawach zakonu i w pertraktacjach z Władysławem Jagiełłą. Być może wtedy w umyśle Mikołaja pojawił się plan przyłączenia ziemi chełmińskiej do Polski.

- Chrystianizacja Litwy po unii w Krewie spowodowała, że najistotniejszy cel istnienia państwa zakonnego przestał mieć znaczenie (…). Kryzys ideowy tego państwa zaważył w stopniu decydującym na jego przyszłości – mówił prof. Wojciech Fałkowski w programie Andrzeja Sowy z cyklu "Historia Polski". Posłuchaj audycji poświęconej sytuacji zakonu krzyżackiego na przełomie XIV i XV wieku.


Posłuchaj
07:26 historia polski (60) - średniowiecze___747_03_iv_tr_3-3_98665671da5dc45[00].mp3 Gawęda historyczna profesora Wojciecha Fałkowskiego na temat sytuacji państwa zakonu krzyżackiego na przełomie XIV i XV wieku w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Historia Polski". (PR, 26.03.2003)

 

Prawdziwe cele członków Związku Jaszczurczego ujawniły się dopiero w trakcie bitwy pod Grunwaldem, podczas której chorągiew Mikołaja walczyła po stronie krzyżackiej. W krytycznym momencie walki, Mikołaj postanowił zarządzić odwrót swojego oddziału. Krzyżacy poczytali to jako zdradę i rycerze Związku Jaszczurczego musieli uchodzić ze swoich włości i uciekać do Polski.

Na swoje dobra powrócili, korzystając z chaosu, jaki ogarnął państwo zakonne po klęsce grunwaldzkiej. Ich sytuację pozornie poprawił pokój toruński, który zapewniał amnestię wszystkim, uznanym przez strony konfliktu za zdrajców.

Mimo to, w połowie maja 1411 roku, Mikołaj z Ryńska został podstępnie uwięziony podczas wieczerzy u wójta lipienieckiego i przewieziony do Grudziądza. Tam, po 4 dniach został bez procesu i ostatniej posługi, ścięty.

Pozostali członkowie Związku Jaszczurczego powrócili do domów po obaleniu Wielkiego Mistrza Henryka von Plauena. Członkowie organizacji weszli w skład Związku Pruskiego, który miał na celu złamanie monopolu zakonników na piastowanie urzędów w państwie i który zorganizował antykrzyżackie powstanie, doprowadzając do wybuchu wojny trzynastoletniej.

bm


Zobacz więcej na temat: HISTORIA Krzyżacy
Czytaj także

Jadwiga Andegaweńska - święta królowa

Ostatnia aktualizacja: 27.03.2015 07:00
17 lipca 1399 roku zmarła Jadwiga Andegaweńska, królowa Polski i żona Władysława Jagiełły. Jaka była naprawdę najmłodsza córka Ludwika Węgierskiego i pięknej Elżbiety Bośniaczki?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zamek w Malborku - największa twierdza Europy

Ostatnia aktualizacja: 05.08.2019 06:05
Krzyżacy chcieli zaćmić potęgą swego państwa, przepychem i bogactwem przybyszy z całej Europy. We wnętrzach Malborka było to możliwe.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Koronowo. Zwycięstwo w cieniu Grunwaldu

Ostatnia aktualizacja: 10.10.2023 05:45
"Wygrana pod Koronowem była mniejsza, niż pod Grunwaldem, ale wszelako ze względu na niebezpieczeństwo, wytrwałość i zapał walczących można ją wyżej kłaść nad grunwaldzką" – pisał o starciu Jan Długosz.
rozwiń zwiń