Historia

Henryk Rzewuski. Talent na miarę Sienkiewicza

Ostatnia aktualizacja: 03.05.2023 05:40
Henryk Rzewuski był klasycznym przykładem konserwatyzmu szlacheckiego, opartego na zasadach prowokacyjnej niemal apologii tego, co było dawniej. Nieprzeciętny talent gawędziarza łączył z iście fotograficzną pamięcią.
Henryk Rzewuski
Henryk RzewuskiFoto: Wikimedia Commons/domena publiczna

232 lat temu, w 1791 roku urodził się Henryk Rzewuski, pisarz i publicysta, krytyk Rzeczpospolitej i szlacheckich obyczajów.

Już w kołysce otrzymał patent na chorążego regimentu Potockich. Po ojcu odziedziczył dobra Cudnowskie na Wołyniu, pychę rodową oraz poglądy ugruntowane wychowaniem przez emigrantów z rewolucyjnej Francji i wpływami współczesnej myśli konserwatywno-klerykalnej.

Nieprzeciętny talent gawędziarza łączył z iście fotograficzną pamięcią, która wedle świadectwa Mickiewicza mieściła, obok dat i najdrobniejszych szczegółów, nawet herby, przydomki i koligacje wszystkich domów szlacheckich Rzeczpospolitej.

Henryk Rzewuski był klasycznym przykładem konserwatyzmu szlacheckiego, opartego na zasadach prowokacyjnej niemal apologii tego, co było dawniej. Urodził się w 1791 roku, w dniu uchwalenia Konstytucji 3 Maja, której był otwartym krytykiem.

Życiorys miał barwny. W 1809 roku brał udział w wojnie z Austrią, później wyjechał do Rzymu, gdzie spotkał się z Mickiewiczem. Opowiadał mu różne zdarzenia z życia szlachty. W ten sposób powstały "Pamiątki Pana Seweryna Soplicy". Dzieło, którego autorstwa przez wiele lat się wypierał.

Po powrocie z zagranicy Rzewuski przeszedł wyraźną ewolucję poglądów. Zaczął propagować serwilizm. Był urzędnikiem do specjalnych poruczeń przy gubernatorze warszawskim, co ściągnęło na niego kolejną infamię ze strony społeczeństwa.

Wcześniej oburzył tekstami publikowanymi pod pseudonimem Jarosza Bejły, w których potępiał oświeceniowe ideały, dążenia niepodległościowe Polaków. Zbulwersował opinię publiczną także "Pamiętnikami Bartłomieja Michałowskiego". Naczelną zasadą tego utworu, który wielu później przyjmowało za autentyczny, była całkowita lojalność wobec kolejnych rządców zasiadających w Warszawie. W tym utworze znajdujemy nawet pochwałę konfederacji targowickiej.

W 1825 roku podróżował z Adamem Mickiewiczem po Krymie, a jego opowieści miały wpłynąć na decyzję poety o pracy nad "Panem Tadeuszem".

- Rzewuski reprezentował talent literacki na miarę Sienkiewicza, który został później zmarnowany na skutek dziwnego regresu , jego fanaberii, lekceważącego stosunku do społeczeństwa, przeszłości narodowej i własnego talentu – mówił na antenie Polskiego Radia gość audycji z cyklu "Anegdoty i fakty".


Posłuchaj
29:21 henryk rzewuski - autor _pamiątek soplicy____f 37099_tr_0-0_117164281cf4c928[00].mp3 Henryk Rzewuski - audycja Elizy Bojarskiej z cyklu "Anegdoty i fakty". (PR, 07.08.1986)

 

mjm

Czytaj także

Masoneria, czyli wolni murarze

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2017 06:19
Do masonerii należeli: George Washington, Stanisław August Poniatowski, Tadeusz Kościuszko i wiele innych czołowych postaci z kart historii. Współtworzyli Konstytucję Stanów Zjednoczonych, Konstytucję 3 maja i francuską Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Kim byli wolnomularze?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Michał Czajkowski vel Sadyk Pasza. Tragiczny romantyk

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2024 05:33
Czajkowskiemu marzyło się odrodzenie Rzeczypospolitej, które dokonałoby się szablami Kozaków. Romantyczna idea zaprowadziła go aż do Turcji. Dziś 138. rocznica śmierci tego pisarza, poety i romantyka. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rajmund Rembieliński - kawaler Różanego Krzyża

Ostatnia aktualizacja: 12.02.2017 06:03
"Służąc samemu tylko krajowi przez lat 24 poczciwie i wiernie, bez chęci ubliżenia komukolwiek, wyznać to muszę, że w dysponowaniu moją osobą nie jestem w stanie nawet na moment podlegać żadnemu wpływowi anarchii, stronnictwa lub interesu prywatnego".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mickiewicz i Słowacki na jednym przyjęciu, czyli pojedynek wieszczów

Ostatnia aktualizacja: 25.12.2023 05:45
25 grudnia 1840 roku na paryskim spotkaniu towarzyskim, nazwanym później "ucztą u Januszkiewicza", spotkali się dwaj wielcy polscy poeci. Między twórcami, których łączyły raczej skomplikowane relacje, doszło do szczególnego poetyckiego pojedynku.
rozwiń zwiń