08:19 krzysztof arciszewski - polak w brazylii ___1360_02_iv_tr_0-0_10802486643f5164[00].mp3 Audycja Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków". (PR, 22.04.2002)
7 kwietnia 1656 roku zmarł Krzysztof Arciszewski, podróżnik, generał i holenderski wicegubernator Brazylii.
Arciszewski przyszedł na świat w rodzinie ariańskiej. W młodości służył na dworze hetmana polnego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła. Został skazany na banicję i infamię za zabójstwo Kacpra Jaruzela Brzeźnickiego, adwokata, którego oskarżał o machinacje finansowe przy rodzinnym majątku Arciszewskich.
Udał się do Niderlandów. Tam, dzięki pieniądzom swojego protektora, studiował historię i techniki artyleryjskie. Swoją wiedzę mógł sprawdzić w praktyce podczas wojny hiszpańsko-holenderskiej, która była jednym z epizodów wojny trzydziestoletniej.
W 1625 roku Arciszewski przebywał incognito w Polsce. Był wplątany w spisek mający na celu usunięcie z tronu Zygmunta III Wazy.
Pod koniec lat 20. XVII wieku przebywał we Francji. Kalwinizm nie przeszkadzał mu w zdobywaniu dla katolickiego kardynała Richelieu protestanckiej twierdzy La Rochele.
Arciszewski był już wtedy cenionym dowódcą. Jego doświadczenie postanowili wykorzystać Holendrzy, którzy skierowali go do walki w Brazylii. Tam odniósł szereg spektakularnych zwycięstw. Za zdolności i osobistą odwagę nagrodzono go stopniem admiralskim i tytułem wicegubernatora Brazylii.
Do Rzeczpospolitej powrócił w 1646 roku na zaproszenie Władysława IV Wazy. Król uczynił go zwierzchnikiem polskich wojsk artyleryjskich.
- Miał bardzo duże zasługi dla polskiej artylerii. Wybudował szereg arsenałów. Wprowadził niemalże wzorcowy ład w tej broni, a także wprowadził budowę czegoś, co nazywano mostołodziami. Był to odpowiednik dzisiejszych pontonów – mówiła prof. Jolanta Choińska-Mika.
Człowiek, który niemal całe życie spędził na polach bitew, zmarł w spokoju 7 kwietnia 1656 roku. U kresu życia osiadł w rodzinnych dobrach, gdzie zajmował się snuciem opowieści o dalekich krajach i pisaniem poezji.
bm
