Historia

Rozpad Austro-Węgier – świt narodów

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2016 06:12
Z mapy Europy zniknęło jedno z największych państw, które cztery lata wcześniej rozciągało się na obszarze ponad 660 tysięcy kilometrów kwadratowych i liczyło ponad 50 milionów mieszkańców. Państwo przed wojną uważane za europejskie mocarstwo, decydujące o europejskiej, a więc i światowej polityce.
Audio
  • Rozpad Austro-Węgier - audycja z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej". Komentuje prof. Rafał Habielski (PR, 17.04.2011)
Budynek Parlamentu w Budapeszcie
Budynek Parlamentu w Budapeszcie Foto: Wikimedia Commons/CC-BY-SA-3.0/Dirk Beyer

31 października 1918 Węgry proklamowały niepodległość, co oznaczało rozpad Austro-Węgier.

Jesienią 1918 roku nikt już nie miał złudzeń co do tego, jak zakończy się wojna. Po klęsce Austriaków pod Vittorio Veneto ofensywa włoska przełamała front. Przestała funkcjonować armia, a całe dywizje oddawały się do niewoli.

Równocześnie z niekorzystną sytuacją międzynarodową postępował wewnętrzny rozpad monarchii habsburskiej. W początku października 1918 roku cesarz Karol I zwołał do Baden konferencję przedstawicieli wszystkich narodowości i stronnictw politycznych monarchii habsburskiej. Reprezentanci narodów słowiańskich zażądali pełnej suwerenności.

Na wysunięty przez Wiedeń projekt federacji było już za późno. Powołując się na zasadę samostanowienia, przedstawioną w programie pokojowym Woodrowa Wilsona kolejne państwa ogłaszały oderwanie się od Austro-Węgier.

Prezydent Stanów Zjednoczonych oświadczył, że "Ludom Austro-Węgier, których miejsce między narodami pragniemy ochronić i zabezpieczyć winna być przyznana całkowita możność autonomicznego rozwoju".

Oznaczało to jedno. Zarówno w wymiarze zewnętrznym, jak i wewnętrznym szanse na utrzymanie jedności monarchii były znikome. W połowie października 1918 roku rozpoczął się rozpad Austro-Węgier.

Niemcy austriaccy uchwalili utworzenie republiki niemiecko-austriackiej wchodzącej w skład "Wielkich Niemiec". Polscy posłowie do Rady Państwa poinformowali, że od tej chwili uważają się za obywateli wolnego i zjednoczonego państwa polskiego, choć formalnie jeszcze takie nie istniało. Ogłoszono powstanie królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, czyli przyszłej Jugosławii. O swoje upominali się także Czesi, Słowacy i Węgrzy.

Wielowiekowa monarchia austriacka przestała istnieć. Z mapy Europy zniknęło jedno z największych państw, które cztery lata wcześniej rozciągało się na obszarze ponad 660 tysięcy kilometrów kwadratowych i liczyło ponad 50 milionów mieszkańców. Państwo przed wojną uważane za europejskie mocarstwo, decydujące o europejskiej, a więc i światowej polityce rozpadło się na oczach świata.

O rozpadzie Austro-Węgier posłuchaj w audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej".


Czytaj także

Powstanie węgierskie było próbą wyrwania się z sowieckiej dominacji

Ostatnia aktualizacja: 23.10.2019 08:30
23 października 1956 wybuchło na Węgrzech powstanie, nazywane dziś rewolucją 1956 roku. Było ono dla Węgrów próbą zdobycia wolności i wyrwania się spod sowieckiej dominacji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wiosna Ludów – świt narodów europejskich

Ostatnia aktualizacja: 13.03.2014 06:00
Wiosna Ludów ukazała w Cesarstwie Austriackim silne antagonizmy i konflikty narodowościowe. Był to początek rozpadu imperium, w którego w skład wchodziło kilkanaście grup etnicznych z budzącą się świadomością narodową.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Franciszek Józef – król czy urzędnik?

Ostatnia aktualizacja: 18.08.2015 06:00
Podobno kiedy obejmował tron miał zapytać: "Czyżbym już nie miał żadnej młodości?". 68 lat rządów Franciszka Józefa ma tyle samo zwolenników, co krytyków.
rozwiń zwiń