Historia

Tadeusz Malinowski. Organizator Błękitnej Armii i Armii Ochotniczej

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2023 05:45
135 lat temu, 14 lipca 1888 roku, urodził się Tadeusz Malinowski, generał, żołnierz Legionów Polskich, adiutant gen. Józefa Hallera, organizator Błękitnej Armii i Armii Ochotniczej w 1920 roku.
Tadeusz Malinowski
Tadeusz Malinowski Foto: NAC

Przed I wojną światową karierę wiązał z prawem. Studia w tym zakresie ukończył w Krakowie. Aplikację sędziowską przerwał mu wybuch Wielkiej Wojny. Od 1914 roku służył w Legionach. Walczył w oddziale płk. Zygmunta Zielińskiego.


Posłuchaj
12:29 Malinowski o akcesie i Miłotkowie.mp3 Generał Tadeusz Malinowski o akcesie do Legionów Polskich i walkach pod Mołotkowem 29 października 1914. (RWE 17.06.1971)

 

- Zdarzyło się tam płk. Zielińskiemu, że dostał pocisk kozacki w lewą pierś. Z przerażeniem, leżąc w okopie, zobaczyłem, jak chwycił się ręką za serce i nagle pochylił na koński kark. Jakaż była chwilę później radość, gdy pułkownik wyjął z uśmiechem grubą i srebrną papierośnicę. Utkwiła w niej kula kozacka – wspominał generał na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

Droga do Francji

Po traktacie brzeskim, który kończył udział Rosji w I wojnie światowej i zostawiał sprawę Polski formalnie otwartą, a de facto w gestii państw centralnych, jako że tereny Królestwa Polskiego zostały po niemieckiej stronie granicy, przebił się na wschód, gdzie przyłączył się do formowanego II Korpusu Polskiego.

- Wiosna tego roku była pełna uroku i entuzjazmu. Byliśmy na Sienkiewiczowskich szlakach: Chocim, Kamieniec Podolski (...) Wjeżdżając do Humania na czele szwadronu straży przedniej zostałem niespodzianie zasypany naręczami bzu i fiołków przez masę harcerzy i ludności miasta, okazało się, że wzięto mnie za gen. Hallera - wspominał generał.


Posłuchaj
06:47 Malinowski o Błękitnej Armii.mp3 Wspomnienia gen. Tadeusza Malinowskiego o przedostaniu się do Francji i formowaniu Błękitnej Armii, fragment audycji "Legenda Błękitnej Armii". (RWE, 2.07.1967)

 

Szczęście odwróciło się od Malinowskiego wkrótce pod Kaniowem, gdzie 11 maja 1918 rozegrała się bitwa między Polakami i Niemcami. Z niewoli udało mu się zbiec i odnaleźć gen. Hallera. Wraz z nim przedostał się do Francji, gdzie organizował Błękitną Armię jako szef Oddziału Organizacyjnego. Razem z jej jednostkami powrócił do Polski w 1919 roku.

Wojna polsko-bolszewicka

Lato 1920 roku przyniosło zagrożenie ze wschodu w postaci nacierającej armii bolszewickiej. Zwycięstwo nad czerwonym potopem ze wschodu wymagało wysiłku całego społeczeństwa. Malinowski pełnił wówczas służbę w Sztabie Armii Ochotniczej.

- Generał Haller zaraz na początku polecił mi zaprosić na zebranie szereg literatów i pisarzy oraz plastyków polskich i zaapelować do nich o napisanie odpowiednich odezw wzywających pod broń i opracowanie afiszów propagandowych. Zebranie, które zorganizowałem pod koniec czerwca, dało znakomity rezultat - mówił generał. - Wychodząc z zebrania Kornel Makuszyński powiedział mi: "Teraz nareszcie czuję się żołnierzem".


Bitwa Warszawska - zobacz serwis specjalny:
BITWA warszawska 1920 serwis specjalny.jpg

W czasie bitwy warszawskiej 1920 roku walczył z Armią Konną Siemiona Budionnego.-Walki polegały na ciągłej szarpaninie – mówił Tadeusz Malinowski.


Posłuchaj
08:05 Malinowski_bitwa warszawska.mp3 Wspomnienia gen Tadeusza Malinowskiego - na temat bitwy pod Warszawą w sierpniu 1920 podczas wojny polsko-bolszewickiej. (RWE, 18.06.1970)

 

Sztabowiec i organizator

Gwiazdek generalskich dosłużył się w 1930 roku. W międzyczasie zajmował szereg stanowisk dowódczych. W 1936 został zastępcą Szefa Sztabu Głównego i kierownikiem Sekretariatu Komitetu Obrony Rzeczpospolitej, jednego z trzech – obok Głównego Inspektoratu i Ministerstwa Spraw Wojskowych - organów dowódczych armii.

Po klęsce wrześniowej przedostał się do Francji, gdzie działał w Komisji Ewakuacyjnej Rodzin Ministerstwa Spraw Wojskowych. Podobną funkcję sprawował po ewakuacji do Wielkiej Brytanii. Tam, w 1942 roku został I zastępcą wiceministra obrony narodowej.

Po wojnie pozostał na emigracji. Przez dwa lata po zakończeniu konfliktu kierował Funduszem Społecznym Żołnierzy. W okresie od 18 stycznia do 11 sierpnia 1954 roku sprawował urząd kierownika Ministerstwa Obrony Narodowej w gabinecie Jerzego Hryniewskiego. Zmarł 4 maja 1980 w Londynie.


bm

Czytaj także

Sąd nad Felicjanem Sławojem Składkowskim

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2022 05:35
- Dobry człowiek, dobry żołnierz, dobry Polak. Ci, co zrobili go premierem, zwichnęli mu umysł, pozbawili poczucia uczciwości żołnierskiej, wyrządzając mu tym największą osobistą krzywdę – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bolesław Wieniawa-Długoszowski – pierwszy ułan II RP

Ostatnia aktualizacja: 01.07.2023 05:55
"Żarty się skończyły, zaczęły się schody" - miał powiedzieć Wieniawa, stając na swym koniu przed schodami restauracji Adria. Wcześniej założył się, że konno wjedzie na pierwsze piętro. Wygrał. To tylko jedna z anegdot pokazujących fantazję jednej z najciekawszych postaci polskiego dwudziestolecia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Roman Odzierzyński – od armat po fotel premiera

Ostatnia aktualizacja: 09.07.2015 06:00
40 lat temu, 9 lipca 1975 zmarł Roman Odzierzyński, wojskowy i polityk, w latach 1950-1954 premier Rządu RP na Uchodźstwie.
rozwiń zwiń