Historia

Tatarzy krymscy. Rdzenni mieszkańcy półwyspu

Ostatnia aktualizacja: 18.05.2022 05:40
Tatarzy zamieszkiwali Krym od XIII wieku. Od 1783 roku półwysep był integralną częścią Rosji. Szansę na zmianę tej sytuacji Tatarzy dostrzegli dopiero w 1917 roku.
Wesele w rodzinie tatarskiej. Tatarzy wysieleni z Krymu dekretem Stalina w 1944 roku zaczęli powracac na połwysep na początku lat dziewiećdziesiątych. Krym, Ukraina, 1992 r.
Wesele w rodzinie tatarskiej. Tatarzy wysieleni z Krymu dekretem Stalina w 1944 roku zaczęli powracac na połwysep na początku lat dziewiećdziesiątych. Krym, Ukraina, 1992 r.Foto: Forum

- Po rewolucji październikowej Tatarzy krymscy próbowali utworzyć własne, niezależne państwo – mówił gość audycji Krystyny Bednarz.


Posłuchaj
14:10 tatarzy krymscy___pr iii 129850_tr_0-0_12167481140fdc08[00].mp3 Audycja Krystyny Bednarz poświęcona Tatarom krymskim. (PR, 6.09.1993)

 

Kres tym marzeniom przyniosło zajęcie Krymu przez Armię Czerwoną w 1920 roku. Mieszkańców półwyspu, w tym Tatarów, nie ominął żaden z koszmarów wprowadzania komunizmu: masowe mordy, głód, przymusowa kolektywizacja rolnictwa, wynaradawianie i niszczenie kultury, brutalne rozprawy z religią (również z muzułmańskimi duchownymi).

Społeczność krymską podzieliła niemiecka okupacja. Po strasznych doświadczeniach z bolszewizmem, część krymskich Tatarów uznała zajęcie półwyspu przez Wehrmacht w 1941 roku za szansę na normalizację, a nawet uzyskanie niepodległości. Z drugiej strony: wielu Tatarów wstąpiło do sowieckiej partyzantki działającej na półwyspie. Wierność tych ostatnich nie przeszkadzała Stalinowi uznać całej ludności tatarskiej za kolaborantów. 

18 maja 1944 roku rozpoczęła się deportacja Tatarów krymskich do Azji Środkowej. W ramach tej akcji przesiedlono blisko 200 tys. osób.

- To była inicjatywa Ławrientija Berii - słyszymy w audycji z 1993 roku. - Tatarzy byli deportowani do Azji Środkowej i na Sybir, a w ich miejsce osiedlano Rosjan i Ukraińców.

Czytaj także:

Ławrientij Beria – oberpolicmajster Stalina

Wywożono wszystkich: mężczyzn, kobiety i dzieci. Deportowanych traktowano w nieludzki sposób. Dochodziło do zbrodni, jak ta na Morzu Azowskim, gdzie umyślnie na pełnym morzu zatopione zostały łodzie z tatarskimi wysiedleńcami na pokładzie.  

Tatarzy trafiali głównie za Ural oraz do Uzbeckiej i Kazachskiej SRR. Przez długie lata nie mogli wrócić do swojej ojczyzny.

- Jeszcze w czasach Związku Radzieckiego formalnie Tatarom pozwalano wracać, a faktycznie robiono wszystko, by oni nie wracali - słyszymy w audycji.

Możliwość powrotu przyniósł dopiero rozpad ZSRR. Dziś Tatarzy stanowią ok. 12 proc. populacji półwyspu. Po wybuchu protestów na Ukrainie w 2013 roku, Tatarzy jednoznacznie opowiadali się za pozostaniem Krymu w składzie państwa. Najgłośniejsze protesty w związku z tym odbyły się w marcu 2014 roku.

Posłuchaj audycji poświęconej krymskim Tatarom.

bm

Czytaj także

Wojna krymska – upadek Świętego Przymierza

Ostatnia aktualizacja: 04.10.2023 05:30
Trzyletnia wojna krymska doprowadziła do upadku Świętego Przymierza i ostatecznie pogrzebała idee Kongresu Wiedeńskiego. Rozpoczął się w ten sposób proces, prowadzący do rekonstrukcji sojuszy i kształtowania się nowego układu sił w Europie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kim są polscy Tatarzy? Cofnąć się trzeba do XIII wieku

Ostatnia aktualizacja: 12.03.2024 05:40
345 lat temu, 12 marca 1679, król Jan III Sobieski nadał Tatarom wsie: Kruszyniany, Nietupa, Łużany i część Poniatowicz. Jednak tatarskie osadnictwo jest znacznie wcześniejsze, a historia polskiej społeczności potomków Mongołów znacznie bogatsza.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hymn Ukrainy. Co łączy go z "Mazurkiem Dąbrowskiego"?

Ostatnia aktualizacja: 26.02.2024 05:55
97 lat temu "Mazurek Dąbrowskiego" został ogłoszony hymnem państwowym. Jego pierwszy wers jest bliźniaczo podobny do słów wiersza, który stał się tekstem hymnu Ukrainy. To podobieństwo dużo mówi o sytuacji obu narodów w drugiej połowie XIX wieku. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ukraina barwna i europejska. Jarosław Iwaszkiewicz o swojej małej ojczyźnie [POSŁUCHAJ]

Ostatnia aktualizacja: 02.03.2024 06:00
– Wieczorami siedziałem w kuchni, przy palącym się pod płytą ogniu, i słuchałem pięknych ukraińskich bajek, gadek i legend – tak pod koniec lat 50. XX w. w Polskim Radiu wspominał swoje dzieciństwo Jarosław Iwaszkiewicz. Ten znakomity polski poeta urodził się i wychował na terenach dzisiejszej Ukrainy. Fakt ten miał wpływ na całą jego twórczość.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Walczcie, a zwyciężycie!". Taras Szewczenko i ukraińska postawa wobec historii

Ostatnia aktualizacja: 09.03.2024 05:51
Jest poetą narodowym Ukrainy, symbolem ukraińskiej tożsamości, emblematem wolności. Twórcą tej rangi, co w Polsce Adam Mickiewicz. 9 marca 2024 roku mija 210. rocznica urodzin Tarasa Szewczenki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Uwolnić się od goryczy przeszłości". Jan Paweł II o pojednaniu Polaków i Ukraińców

Ostatnia aktualizacja: 24.02.2024 05:58
Papież Polak odegrał bardzo znaczącą rolę w procesie dialogu i pojednania polsko-ukraińskiego. Świadomy skomplikowanych, sięgających kilka stuleci w głąb, relacji między Polakami i Ukraińcami, pamiętający o tragicznych wydarzeniach z najnowszej historii, nie ustawał w próbach przypominania o fundamentalnej ewangelicznej zasadzie przebaczenia. Bo tylko ono, mówił, jest drogą do pokoju.
rozwiń zwiń