Historia

Wincenty Kadłubek. Pierwszy rodzimy kronikarz

Ostatnia aktualizacja: 08.03.2024 05:36
Co wspólnego z historią Polski mieli Juliusz Cezar lub Aleksander Macedoński? Zdaniem krakowskiego dziejopisarza - wiele. To również w "Kronice" mistrza pierwszy raz wspomniana jest Wanda i smok wawelski.
Mistrz Wincenty, zwany Kadłubkiem, źr. Wikimedia Commonsdp
Mistrz Wincenty, zwany Kadłubkiem, źr. Wikimedia Commons/dp

8 marca 1223 roku zmarł mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem, biskup krakowski, autor "Kroniki polskiej" - drugiego w dziejach naszego kraju dzieła historiograficznego.

Pierwszy magister

Choć opus magnum mistrza Wincentego było wyjaśnianie pradziejów Polski, o początkach życia samego kronikarza wiadomo niewiele. Nieznana jest dokładna data urodzenia duchownego, ani z jakiego rodu pochodził. Wiadomo za to, skąd wziął się tytuł "mistrz".

- Magister (łac. mistrz) wskazuje, że był człowiekiem wykształconym i to nie w jakiejś szkole katedralnej, ale na którymś z już wówczas działających uniwersytetów - wyjaśniał gość audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska" i "Kronika niezwykłych Polaków" historyk dr hab. Grzegorz Myśliwski. - W owym czasie działały dwa uniwersytety, w Paryżu i w Bolonii(…) Był zapewne pierwszym człowiekiem w Polsce, który nosił tytuł magistra.


Posłuchaj
04:53 kronika polska wincentego kadłubka.mp3 Audycja z cyklu "Kronika polska" Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego, o kronice i postaci Kadłubka mówi dr hab. Grzegorz Myśliwski. (PR, 22.01.2001)

 

Biskup krakowski

Wiadomo, że otrzymał sakrę biskupa krakowskiego w 1208 roku.

- Był pierwszym biskupem w Polsce, który został wybrany w sposób kanoniczny, tzn. przez duchowieństwo, a nie przez mianowanie książęce - mówił dr hab. Grzegorz Myśliwski.

Wincenty
Na zdjęciu: Wincenty Kadłubek - fragment obrazu z kościoła cystersów w Jędrzejowie, źr. Wikimedia Commons/dp

Ze stanowiska ustąpił dobrowolnie w 1217 roku. Do dziś historycy spierają się na temat przyczyn rezygnacji z sakry biskupiej Kadłubka, wśród branych pod uwagę hipotez są spory z kurią i władcą (Mistrz Wincenty był czołową postacią obozu reform w polskim Kościele, dążył do uniezależnienia go od władzy świeckiej).

Fantastyczna kronika

Wykształcony duchowny zwrócił na siebie uwagę księcia Kazimierza II Sprawiedliwego. To na jego polecenie zaczął pisać swoje dzieło. "Kronika" Kadłubka jest dziełem poniekąd, używając dzisiejszej terminologii, propagandowym: chodziło o przedstawienie w jak najlepszym świetle rodu Piastów, jak i samego Kazimierza, znaleźć w niej można wiele fantastycznych historii, takich jak zwycięskie wojny Polan z wojskami Aleksandra Wielkiego, czy wspomnienia o smoku wawelskim.

Kazimierz
Na zdjęciu: Kazimierz II Sprawiedliwy - wyobrażenie pędzla Jana Matejki, źr. Wikimedia Commons/dp

- Wbrew tytułowi, dzieło Wincentego Kadłubka nie jest kroniką, a stanowi mieszaninę różnych form - wyjaśniał historyk. - Gdy czyta się jego "Kronikę", czasem czyta się ją jak bajkę, znajdujemy tam różne niewiarygodne opowieści, w które już nikt nie wierzy. A wiec: czy Kadłubek był rzeczywiście uczonym z prawdziwego zdarzenia, czy po prostu bajarzem, mitologiem dziejów polskich? Żeby to ocenić, trzeba uwzględnić poziom wiedzy ludzi jego czasów. Ta wiedza była niezwykle skromna, a metody dowodzenia historycznego zupełnie inne, niż te stosowane dzisiaj.  


Posłuchaj
07:18 wincenty kadłubek - pierwszy rodzimy kronikarz.mp3 Postać Wincentego Kadłubka w audycji z cyklu "Kronika niezwykłych Polaków" Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego przybliża dr hab. Grzegorz Myśliwski. (PR, 21.01.2002)

 
Co, zdaniem Kadłubka, wspólnego z Lublinem miał Juliusz Cezar? Posłuchaj audycji.

bm

Czytaj także

Katedra na Wawelu – historia Polski zapisana w kamieniu

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2024 05:50
– Mam zawsze świadomość, że wchodzę do sanktuarium narodu, że wchodzę do pierwszego kościoła Rzeczypospolitej, że to jest świętość najwyższej rangi – mówił wieloletni kustosz i proboszcz wawelskiej katedry, ks. prałat Janusz Bielański.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Akademia Krakowska. Najstarszy uniwersytet w Polsce

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2023 05:40
12 maja 1364 roku król Kazimierz Wielki wydał przywilej fundacyjny Akademii Krakowskiej. Tak powstała pierwsza polska uczelnia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa pod Cedynią. Upokorzona duma teutońska

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2023 05:35
W 972 roku wojska margrabiego Hodona bez porozumienia z cesarzem przeprawiły się na ziemie Mieszka I. Szacuje się, że przeciwko polskiemu władcy ruszyło do 3000 pieszych i ponad 1000 konnych rycerzy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Długosz. Ojciec polskiej historiografii, wychowawca królów

Ostatnia aktualizacja: 19.05.2023 05:40
Jan Długosz, najwybitniejszy kronikarz w dziejach polskiego średniowiecza, zmarł w Krakowie 19 maja 1480 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz III Wielki. Ostatni Piast na polskim tronie

Ostatnia aktualizacja: 05.11.2023 05:55
Historia nadała mu przydomek "Wielki", jako jedynemu polskiemu królowi. – Rzadko, który władca był w stanie stworzyć tak pozytywny bilans swojego panowania – mówił prof. Henryk Samsonowicz w audycji Polskiego Radia z 2001 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław Łokietek - wielki mały człowiek

Ostatnia aktualizacja: 02.03.2024 05:50
2 marca 1333 roku zmarł Władysław Łokietek. Zjednoczenie państwa po trwającym ponad sto lat okresie rozbicia dzielnicowego to niewątpliwy sukces tego władcy. Koronacja, która miała miejsce w styczniu 1320 roku, to zwieńczenie trwającej dwie dekady drogi do tego celu. Drogi pełnej wzlotów i upadków. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dr Michał Szczerba: średniowiecze to okres, który trzeba odczarować

Ostatnia aktualizacja: 28.06.2022 11:30
- Sama nazwa "wieki średnie" powstała w epoce renesansu, w której dominowały inne, przeciwstawne zagadnienia ideologiczne. Tak naprawdę był to okres pełen zabawy, radości - mówił w "Poranku Dwójki" dr Michał Szczerba, kierownik krakowskiego projektu "Średniowiecze da się lubić!".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Co kryją piwnice Wawelu? Po 500 latach wejdą tu pierwsi zwiedzający

Ostatnia aktualizacja: 23.02.2023 05:40
- Będzie to opowieść przekształceniach i rekonstrukcjach, ale tak naprawdę o budowaniu najważniejszego miejsca w historii Polski - mówił PAP dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu prof. Andrzej Betlej, zapowiadając nową turystyczną trasę.
rozwiń zwiń