Historia

Makkartyzm - polowanie na czarownice

Ostatnia aktualizacja: 23.09.2017 06:00
- Makkartyzm nie polegał tylko na szukaniu sowieckich szpiegów. Makkartyzm polegał także na wprowadzaniu nastroju zagrożenia społecznego – mówił amerykanista, prof. Krzysztof Michałek o wydarzeniach w Stanach Zjednoczonych w pierwszej połowie lat 50. ubiegłego wieku.
Audio
  • Sylwetkę Josepha McCarthy'ego przedstawia prof. Krzysztof Michałek w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku" (14.09.1997)
Senator Joseph McCarthy
Senator Joseph McCarthyFoto: United Press, Wikimedia Commons/dp

67 lat temu, 23 września 1950 Kongres USA uchwalił ustawą o działalności antyamerykańskiej, która usankcjonowała masowe polowanie na sowieckich szpiegów. A zaczęło się ono 9 lutego 1950, gdy senator Joseph McCarthy oskarżył ponad 200 pracowników Departamentu Stanu o działalność szpiegowską na rzecz ZSRR.

- To był frontalny atak na administrację, która już od końca roku 1946 (kiedy McCarthy został senatorem - przyp.red.) broniła się przed podobnymi oskarżeniami - mówił prof. Krzysztof Michałek. - W marcu 1947 prezydent Truman wprowadził "Loyalty Order", zarządzenie badania lojalności pracowników administracji. Sprawdzono ponad 3 mln. osób. Posłuchaj dyskusji Sławomira Szofa i prof. Krzysztofa Michałka o McCarthy'm.

Julius

Na zdjęciu: Julius i Ethel Rosenberg, najsłynniejsza para radzieckich szpiegów, to oni byli odpowiedzialni za kradzież planów bomby atomowej, zostali skazani na karę śmierci. Fot. Roger Higgins/"New York World-Telegram and the Sun", źr. Wikimedia Commons/dp

Drugi Czerwony Strach

W Stanach Zjednoczonych panował wówczas okres drugiego "Czerwonego Strachu" (pierwszy taki atak masowej histerii miał miejsce w pierwszych latach po I wojnie światowej): społeczeństwo amerykańskie odczuwało strach, otwarcie spekulowano o rzeszy ponad 700 tys. szpiegów. Joseph McCarthy sprytnie wykorzystał obawy ludzi, na tym zaczął budować własną pozycję.

Armia szpiegów

Alger

Na zdjeciu: Alger Hiss w czasie odbywania kary w więzieniu Lewisburg, źr. Wikimedia Commons/dp

Obawy nie były bezpodstawne - już we wczesnych latach 40. FBI, kontrwywiad, a nawet zagraniczne służby specjalne informowały o działalności radzieckich szpiegów w USA. Ich siatka była niezwykle rozbudowana. Radzieckim agentem był m.in. Alger Hiss, urzędnik Departamentu Stanu pełniący funkcję Sekretarza Generalnego ONZ w chwili jego powstawania. McCarthy wystąpił ze swoją czarną listą dwa tygodnie po wyroku wydanym na Hissa.

Paranoja makkartyzmu

Makkartyzm zbierał obfite żniwo. - W latach 1950-54 zwolniono ponad 5 tys. osób z różnych szczebli administracji publicznej, czasami tylko dlatego, że przyjaźniły się z osobami o sympatiach lewicowych - mówił historyk. - Te oskarżenia zaszły bardzo daleko, tak daleko, że w 1952 roku osoby z najwyższych kręgów władzy były oskarżane o szpiegostwo.

McCarthy nie cofnął się przed oskarżeniem Sekretarza Stanu George’a Marshalla, a nawet prezydenta Harry’ego Trumana!  - Nigdy zaś McCarthy nie zdołał dowieść tych oskarżeń, bo było to niedorzecznością - komentował gość Sławomira Szofa w audycji "Postacie XX wieku" .

Makkartyzm przybrał niemal paranoidalny charakter, do tego stopnia, że sam senator, oraz prowadzona przez niego Komisji do Badania Działalności Rządu, stracili poparcie społeczne.

bm

Czytaj także

Truman idzie na wojnę z Sowietami

Ostatnia aktualizacja: 12.03.2015 07:00
W swoim orędziu amerykański prezydent poprosił Kongres o 400 milionów dolarów pomocy dla państw walczących z komunizmem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Plan Marshalla. Pomoc dla zrujnowanej Europy

Ostatnia aktualizacja: 05.06.2023 05:40
Państwa, które odniosły olbrzymie straty w wyniku II wojny światowej, otrzymały 13,5 miliarda dolarów. Polska, podobnie jak inne państwa podporządkowane ZSRR, ze względu na stanowisko Moskwy, nie mogła skorzystać z tych pieniędzy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szpiegowska misja pilota Powersa

Ostatnia aktualizacja: 01.05.2023 05:30
- Związek Radziecki nie dopuści do naruszania swej suwerenności i każdego agresora spotka należyta odprawa podobna do tej, jaka spotkała samolot amerykański - mówił w 1960 roku premier ZSRR Andriej Gromyko po zestrzeleniu maszyny Francisa Powersa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Douglas MacArthur. "Uważany przez Amerykanów za narodowego bohatera"

Ostatnia aktualizacja: 26.01.2024 05:35
Uważany jest za jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w dziejach nie tylko Stanów Zjednoczonych, ale całej historii powszechnej. 26 stycznia 1880 roku urodził się gen. Douglas MacArthur.
rozwiń zwiń