Historia

Proces księży krakowskiej kurii. Komuniści uderzają w Kościół

Ostatnia aktualizacja: 26.01.2024 05:45
Agentura Watykanu i gniazdo amerykańskich szpiegów - taki obraz Kościoła starała się wykreować propaganda okresu stalinizmu. Jej ofiarami padli księża z krakowskiej kurii. Pokazowy proces czterech z nich i trzech osób świeckich zakończył się 26 stycznia 1953 roku.
Ława oskarżonych w procesie Kurii Krakowskiej, 21-26 stycznia 1953. W ostatnim rzędzie od lewej: Edward Chachlica, ks. Wit Brzycki, przed nimi ks. Jan Pochopień, w pierwszym rzędzie: Michał Kowalik, ks. Franciszek Szymonek, ks. Józef Lelito, źr. Instytut Pamieci Narodowej (Institute of National Remembrance), Wikimedia Commonsdp
Ława oskarżonych w procesie Kurii Krakowskiej, 21-26 stycznia 1953. W ostatnim rzędzie od lewej: Edward Chachlica, ks. Wit Brzycki, przed nimi ks. Jan Pochopień, w pierwszym rzędzie: Michał Kowalik, ks. Franciszek Szymonek, ks. Józef Lelito, źr. Instytut Pamieci Narodowej (Institute of National Remembrance), Wikimedia Commons/dp

Proces miał dwa główne cele. Po pierwsze chodziło o skompromitowanie Kościoła Katolickiego w Polsce i przedstawienie go jako instytucji działającej dla wrogich państwu sił, po drugie: o kompromitację środowisk emigracyjnych, z które miały zlecać kapłanom szpiegostwo.

Jedyna siła przeciw stalinizmowi

Państwo znajdowało się wówczas w szczytowym okresie stalinowskiego koszmaru, niepodległościowe podziemie zostało niemal doszczętnie rozbite, a jedyną organizacją, która była w stanie sprzeciwić się sowietyzacji Polski był właśnie Kościół Katolicki.

Prześladowania Kościoła

Kościół stał się celem ataków komunistycznej władzy. Bezpieka próbowała rozsadzić instytucję od środka insprując powstanie ruchu "księży patriotów". Gdy to zawiodło, władza skupiła się na brutalnych metodach. Represje dotykały zarówno szeregowych kapłanów, jak i biskupów, czego symbolem stały się: proces biskupa Czesława Kaczmarka oraz internowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego w 1953 roku.

Śmierć "księcia Niezłomnego", abp Adama Sapiehy w 1951 roku, ośmieliła władze do ataku na kurię krakowską. Ofiarą prześladowań padł bp Eugeniusz Baziak - najpierw więziony, później zmuszony do opuszczenia kurii.

Skompromitować emigrację

Po drugie władze chciały oczernić środowiska emigracyjne, zwłaszcza Radę Polityczną (namiastkę parlamentu na wychodźstwie), jako organizację sprzyjającą "zachodniemu imperializmowi" i budującą siatkę szpiegów na terenie komunistycznej Polski. Działał w niej zbiegły z Polski Jan Szponder, który nawiązał kontakt z byłymi współpracownikami z konspiracyjnej Narodowej Organizacji Wojskowej. Wśród nich był kapłan krakowskiej kurii, ksiądz Józef Lelita.

Nagonka

Procesowi księży z Karkowa towarzyszyła nagonka medialna na kurię. Główna propagandystka stalinizmu Wanda Odolska grzmiała na antenie Polskiego Radia: - W urzędach kurii preparowało się wywiadowcze raporty, które następnie poprzez szeregowych szpiclów rodzaju księdza Lelity, czy księży notariuszów, wysyłane były do centrali amerykańskiego wywiadu!

"Sprzymierzone z amerykańskim wywiadem wojennym watykańskie ekspozytury nienawidzą Polski" czy "Sprawa wygląda z pozoru paradoksalnie, ponieważ nasz ludowy rząd stwarza wszelkie warunki do swobodnego kultywowania wiary" - to kolejne tezy z przepełnionego fałszem felietonu Odolskiej.


Posłuchaj
11:19 sejm ustawodawczy___3524_01_iv_tr_3-3_9869422__1259_tr_6-6_99587692bf11d50[00].mp3 Felieton-nagonka Wandy Odolskiej, propagandzistki systemu, o procesie księży kurii krokowskiej. (PR, 26.01.1953)

 

Księża, po brutalnych przesłuchaniach, przyznali się do zarzucanych im czynów. Sąd skazał na karę śmierci Edwarda Chachlicę, Michała Kowalika i księdza Józefa Lelitę. Kary zamieniono na dożywocie. Podobną karę miał odbyć ks. Franciszek Szymonek. Notariusze Kurii - ks. Wit Brzycki i ks. Jan Pochopień - zostali skazani kolejno na 15 i 8 lat więzienia.

bm

Czytaj także

70 lat temu bezpieka aresztowała prymasa Stefana Wyszyńskiego

Ostatnia aktualizacja: 25.09.2023 05:50
25 września 1953 roku bezpieka osadziła prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego w małym klasztorze w Rywałdzie, niedaleko Lidzbarku. Klasztor został przebudowany na więzienie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Siostry zakonne miały trafić do obozów pracy - taki był cel akcji "X-2"

Ostatnia aktualizacja: 03.08.2023 05:45
Cała akcja była ukrywana. Przygotowania do jej przeprowadzenia objęte były ścisłą tajemnicą. Nadano jej kryptonim "X-2".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ks. Józef Tischner - patron rozumu, który uczył odwagi myślenia

Ostatnia aktualizacja: 27.04.2014 15:50
- Do stawiania pytań, których nie wypada stawiać lub których zabraniają nam stawiać, potrzebna jest odwaga myślenia. Ks. Tischner ją miał. Podobnie jak umiejętność rozmowy z ludźmi z tłumu. Dlatego był tak skuteczny jako duszpasterz Solidarności - mówił Karol Modzelewski, laureat tegorocznej Nagrody Znaku i Hestii im. ks. Józefa Tischnera.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Abp Ignacy Tokarczuk, "biskup niezłomny" i "podpora dla opozycjonistów" w PRL

Ostatnia aktualizacja: 02.01.2022 11:35
- Posługa duszpasterska arcybiskupa Ignacego Tokarczuka była niezwykle ważna dla Kościoła katolickiego w Polsce i jego kondycji w momencie, gdy upadał komunizm  - powiedział na antenie Polskiego Radia 24 dr Mariusz Krzysztofiński, historyk, IPN w Rzeszowie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kardynał Bolesław Kominek. Autor listu biskupów polskich do niemieckich

Ostatnia aktualizacja: 10.03.2024 05:45
- Jakże niełatwa była droga życiowa tego patriotycznego kapłana, zanim przywiodła go tutaj, do stóp tronu papieskiego - mówił Tadeusz Nowakowski z Radia Wolna Europa, relacjonując konsystorz, podczas którego papież Paweł VI mianował arcybiskupa Bolesława Kominka kardynałem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Millenium kontra Tysiąclecie. Jak władze PRL przegrały walkę o rząd dusz

Ostatnia aktualizacja: 14.04.2023 05:45
Gdy 57 lat temu prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński zainaugurował kościelne uroczystości jubileuszowe Millenium Chrztu Polski, I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka rozpoczął obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego. Władze komunistyczne robiły wszystko, by przeciwstawić się religijnemu charakterowi ważnej dla narodu rocznicy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stefan Wyszyński w trudnym dialogu z komunistami

Ostatnia aktualizacja: 25.10.2022 11:30
- Jeśli chodzi o kwestię porozumienia, 1950 rok, trzeba rozpocząć od uwagi, że był to element szerszej wizji prymasa Wyszyńskiego dogadywania się z władzami w sposób pokojowy, do kiedy jest to możliwe - mówił w audycji "Rzeczypospolite" prof. Rafał Łatka, autor książki "Prymas Stefan Wyszyński w realiach PRL".
rozwiń zwiń