Historia

Wojna Jom Kippur – Bliski Wschód w ogniu

Ostatnia aktualizacja: 06.10.2023 05:38
6 października 1973 roku połączone siły Egiptu i Syrii zaatakowały Izrael w dniu żydowskiego święta Jom Kippur.
Izraelska artyleria na stanowiskach podczas syryjskiej wojny arabsko-izraelskiej (12 października 1973)
Izraelska artyleria na stanowiskach podczas syryjskiej wojny arabsko-izraelskiej (12 października 1973)Foto: he Central Intelligence Agency, Wikipedia/dp

Najechały one półwysep Synaj i Wzgórza Golan, które pozostawały pod kontrolą Izraela od czasu wojny sześciodniowej w 1967 roku.

Dopiero 25 października 1973 pod naciskiem Związku Radzieckiego prezydent Egiptu Anwar as-Sadat zgodził się na ogłoszenie zawieszenia broni, kończąc międzynarodowy kryzys, choć konfliktu na tych terenach nie zażegnano do dziś.

Wojska
Wojska egipskie przeprawiają się przez Kanał Sueski podczas wojny Jom Kippur, 7 października 1973, źr. Central Intelligence Agency, Wikipedia/dp

Oko za oko

Pod koniec 1972 roku egipski prezydent Sadat publicznie oświadczył, że Egipt jest zobowiązany do wszczęcia wojny z Izraelem i jest gotów "poświęcić milion egipskich żołnierzy" do odzyskania ziem.

– Od 6 października trwają nieustanne starcia z użyciem czołgów i lotnictwa w rejonie Kanału Sueskiego, Wzgórz Golan i nad znacznym obszarem powietrznym – słyszymy w relacji z 14 października 1973 w audycji "7 dni w kraju i na świecie". – U podnóża wznowienia walk trwają problemy nierozstrzygnięte od 1967 roku, gdy Izrael w wyniku agresji zagarnął terytoria arabskie.


Posłuchaj
03:15 Wznowienie walk w rejonie Kanału Sueskiego i Wzgórz Golan.mp3 Posiedzenie Rady Bezpieczeństwa ONZ- wystąpienie ministra spraw zagranicznych Egiptu Mohammeda el-Zayyata i apel sekretarza generalnego ONZ Kurta Waldheima, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 14.10.1973)

 

Przez pierwsze dni wojny ramadanowej (tak też nazywa się ten konflikt) Egipcjanie i Syryjczycy posuwali się naprzód, później szala zwycięstwa przechyliła się na korzyść Izraela. Syryjczycy zostali wyparci z całego terytorium Wzgórz Golan.

Przepychanka na najwyższych szczeblach

W konflikt na Bliskim Wschodzie zaangażowany był cały świat. Związek Radziecki stanął po stronie Egiptu, który zadeklarował dążenia do socjalizmu. ZSRR zapewniał Sadatowi pomoc gospodarczą i wojskową, w tym najnowsze technologie. Z kolei Stany Zjednoczone wsparły Izrael. Zawieszenie broni w konflikcie w dużej mierze zależało więc od porozumienia dwóch mocarstw.

Sekretarz generalny ONZ Kurt Waldheim apelował do stron konfliktu: "Jestem głęboko zaniepokojony poważną groźbą dla światowego pokoju i bezpieczeństwa, która wyniknąć może z obecnej sytuacji. Apeluję do wszystkich zainteresowanych: nie jest jeszcze za późno, wstrzymajcie się od przelewu krwi!".

Prezydent
Prezydent Richard Nixon (po lewej) na spotkaniu z sowieckim ambasadorem Anatolym Dobryninem w Białym Domu (październik 1973) rozmawiają o sytuacji na Bliskim Wschodzie, źr. The Central Intelligence Agency, Wikipedia/dp

16 października 1973 prezydent Egiptu Anwar as-Sadat podkreślał na specjalnym posiedzeniu parlamentu: "Egipt zgodzi się na zawieszenie broni pod warunkiem, że Izrael wycofa się ze wszystkich terytoriów, które zajął podczas wojny w roku 1967".

Z kolei premier Izraela, Golda Meir wygłosiła w Knesecie wojownicze przemówienie pod adresem państw arabskich: "Działania wojenne mogą ustać dopiero, gdy armia syryjsko-egipska zostanie rozgromiona".

Po zbombardowaniu i ostrzelaniu izraelskich pozycji obronnych, na wschodnim brzegu Kanału Sueskiego zaczęli lądować egipscy komandosi. Izraelczycy uderzyli w przerwę pomiędzy dwiema armiami, które przekroczyły Kanał Sueski. Egipcjanie zostali odcięci i zmuszeni do przyjęcia warunków zawieszenia broni.


Posłuchaj
02:49 Bliskowschodni konflikt - walki w rejonie Wzgórz Golan .mp3 Bliskowschodni konflikt: walki w rejonie Wzgórz Golan, wystąpienie prezydenta Egiptu Anwara Sadata w Parlamencie, wystąpienie premiera Izraela Goldy Meir w Knesecie, zwiększenie amerykańskiej pomocy dla Izraela, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 21.10.1973)

 

Koniec konfliktu?

Choć siły izraelskie wyszły z wojny zwycięsko, przeświadczenie przegranej pozostało. Kraj okazał się nieprzygotowany na atak, a winę za to ponosiła według społeczeństwa premier Golda Meir. Kilka miesięcy później rozpoczęły się protesty przeciwko rządowi. W kwietniu 1974 roku izraelska premier podała się do dymisji.

Pod koniec 1973 roku rozpoczęła się konferencja pokojowa w Genewie, na której szeroko poruszano problem konfliktu na Bliskim Wschodzie.18 stycznia 1974 zawarto ostateczne porozumienie izraelsko-egipskie o wycofaniu wojsk izraelskich z zachodniego brzegu Kanału Sueskiego na Półwysep Synaj.


Posłuchaj
02:40 Sytuacja w rejonie Suezu i Wzgórz Golan.mp3 Sytuacja w rejonie Suezu i Wzgórz Golan, rozmowy z udziałem dowódcy sił ONZ, generałem Ensio Siilasvuo, informacja radia moskiewskiego na temat egipskich warunków dla wznowienia rozmów z Izraelem, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 9.12.1973)

Posłuchaj
01:09 Przygotowania do genewskiej konferencji .mp3 Przygotowania do genewskiej konferencji w sprawie Bliskiego Wschodu, spotkanie prezydentów Sadata i Asada, podróż po krajach arabskich Henry Kissingera, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 16.12.1973)

  

Trudna sytuacja na Bliskim Wschodzie nie zakończyła się wraz oficjalnym zakończeniem wojny Jom Kippur. Przełom nastąpił 4 lata później, kiedy 19 listopada 1977 prezydent Egiptu Anwar as-Sadat przybył z oficjalną wizytą do Izraela. Było to wydarzenie bez precedensu – żaden przywódca arabski nigdy nie odwiedził Izraela. 17 września 1978 oba państwa podpisały w Camp David w USA przełomowe porozumienie, które następnie doprowadziło do zawarcia 26 marca 1979 traktatu pokojowego. Izrael zwrócił Egiptowi półwysep Synaj, a ostatnie oddziały izraelskie wycofały się stamtąd 25 kwietnia 1982 roku.

mb/im

Czytaj także

Gaza - Hamas triumfuje

Ostatnia aktualizacja: 23.11.2012 15:16
Każda ze stron zakończonej właśnie 8-dniowej wojny między Izraelem a palestyńskim Hamasem uważa się za zwycięzcę. Będąc w Gazie, można po raz kolejny przekonać się, jak bezsensowna jest spirala nienawiści na Bliskim Wschodzie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gamal Abdel Naser - budował "socjalizm arabski"

Ostatnia aktualizacja: 25.02.2015 06:00
- Jego filozofia rewolucji była pianą ubitą z marksistowskich cytatów, zachodniego liberalizmu i islamu - mówił angielski historyk Paul Johnson.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Konflikt na Bliskim Wschodzie. Izrael ostrzelany z terytorium Syrii

Ostatnia aktualizacja: 14.05.2021 23:01
Z terytorium Syrii wystrzelono w kierunku Izraela trzy rakiety - informuje izraelska armia. Jedna z rakiet spadła na terenie Syrii. Wcześniej granicę z Izraelem usiłowały sforsować dziesiątki Libańczyków. Izraelska armia odpowiedziała ogniem artyleryjskim i zabiła jednego z protestujących.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Napięta sytuacja na Bliskim Wschodzie. Z Syrii wystrzelono rakiety w kierunku Izraela

Ostatnia aktualizacja: 09.04.2023 03:02
Izraelski rzecznik wojskowy poinformował w nocy z soboty na niedzielę, że z Syrii wystrzelono 3 rakiety w kierunku Izraela, z których tylko jedna zdołała osiągnąć terytorium izraelskie. Atak, rzadki z tego kierunku, nastąpił po serii aktów przemocy w Jerozolimie, Tel Awiwie i w rejonie Strefy Gazy.
rozwiń zwiń