Historia

Partyzanci z ”Ruchu” aresztowani

Ostatnia aktualizacja: 20.06.2015 06:23
W odróżnieniu od innych organizacji niepodległościowych nie chcieli walczyć o ”socjalizm z ludzką twarzą” – ich celem było obalenie ustroju i uznanie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej za twór nielegalny.
Audio
  • Rozmowa Bogdana Molińskiego z Waszyngtonu z Andrzejem Czumą - działaczem politycznym, współtwórcą konspiracyjnej organizacji opozycyjnej Ruch, jednym z przywódców Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, doradcą NSZZ "Solidarność".
  • "Działalność grupy opozycyjnej RUCH" - rozmowa Piotra Sawickiego z Emilem Morgiewiczem - działaczem opozycji demokratycznej.
Andrzej Czuma
Andrzej Czuma

20 czerwca 1970 rozpoczęły się aresztowania działaczy antykomunistycznej organizacji "Ruch". Wyroki, jakie zapadły w procesie,  były najwyższymi jakie wydano za działalność polityczna od 1954 roku.

Obalić komunizm

Organizacja powstała w 1965 roku. Cztery lata później przyjęto deklarację programową, zatytułowaną ”Mijają lata…”. Autorami byli Andrzej Czuma i Łukasz Czuma we współpracy ze Stefanem Niesiołowskim, Emilem Morgiewiczem, Benedyktem Czumą i innymi uczestnikami zjazdów ”Ruchu” w latach 1967-1968. Podstawą deklaracji było odrzucenie komunizmu i uznanie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za twór nielegalny. Odróżniało to ”Ruch" od innych organizacji opozycyjnych, które dążyły do reformy socjalizmu (tzw. "socjalizm z ludzką twarzą"). Założeniem było obalenie ustroju na drodze masowych wystąpień społecznych. W najbardziej aktywnym okresie działalności organizacja liczyła ok. 100 członków.

Prasa i sabotaż

Podstawą działalności ”Ruchu” było wydawanie  podziemnych czasopism. We wrześniu 1969 roku zaczął się ukazywać "Biuletyn". Drugim pismem był "Informator", jednak wkrótce zrezygnowano z jego redagowania.

Największą trudnością w tego typu działalności był brak dostępu do powielaczy i maszyn drukarskich. Wszelkie urządzenia tego typu były przydzielane jedynie instytucjom i organizacjom działającym za zgodą władz komunistycznych, a przydziały papieru były ściśle kontrolowane. Trudno było nawet o zwykłe maszyny do pisania. Działacze ”Ruchu” zdecydowali się na ryzykowny krok – w latach 1969-1970 zdobyli kilka powielaczy i maszyn do pisania, wynosząc je z budynków różnych instytucji państwowych.

Cel: Lenin

Działalność organizacji nie ograniczała się jedynie do wydawnictw – wzorem konspiracji przeprowadzano akcje malowania haseł na murach, jednak najbardziej spektakularne było zrzucenie  w 1968 roku z Rysów, najwyższej góry w Polsce, umieszczonej tam tablicy, poświęconej Włodzimierzowi Leninowi. Akcję przeprowadzili Stefan Niesiołowski i Wojciech Majda.
Pamiątki po wodzu Wielkiej Rewolucji stały się ulubionym obiektem akcji dywersyjnych ”Ruchu”. Wiosną 1970 rozpoczęto przygotowania do podpalenia Muzeum Lenina w Poroninie. Akcja była zaplanowana jako protest przeciwko oficjalnym uroczystym obchodom setnej rocznicy urodzin Lenina. Nie doszła jednak do skutku – w czerwcu na skutek donosu Sławomira Daszuty, tajnego współpracownika SB, nastąpiły aresztowania.

Śledztwo i proces

W trakcie śledztwa SB natrafiła m.in. na archiwum organizacji. Zatrzymano ok. 100 osób, czyli większość jej członków. Do połowy 1971 roku kilkadziesiąt z nich wypuszczono. Ostatecznie sądzono 32 osoby w sześciu procesach. Ostatni z nich miał miejsce w dniach 21 września – 23 października 1971 roku. Zapadły następujące wyroki: Andrzej Czuma 7 lat, Stefan Niesiołowski 7 lat, Benedykt Czuma 6 lat, Marian Gołębiewski 4,5 roku, Bolesław Stolarz 4,5 roku, Emil Morgiewicz 4 lata.

W obronie skazanych

W obronie oskarżonych wystosowano do ministra sprawiedliwości tzw. List siedemnastu, który podpisali m.in. Jacek Bocheński, Zbigniew Herbert, Tadeusz Konwicki, Marek Nowakowski i Agnieszka Osiecka.

Z inicjatywy m. in. Jana Olszewskiego wystosowano kolejny list, tym razem do Rady Państwa. Podpisali go, poza sygnatariuszami Listu siedemnastu, także Stanisław i Maria Ossowscy oraz Marian Falski. Z prośbą o ułaskawienie, którą poparli prymas Stefan Wyszyński i kardynał Karol Wojtyła, zwróciła się matka braci Czumów. Interweniował też prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej, Alojzy Mazewski. Ostatni ze skazanych wyszli na wolność w 1974 roku na mocy amnestii.

Czytaj także

ROPCiO – laboratorium doświadczalne opozycji lat 80.

Ostatnia aktualizacja: 25.03.2024 05:45
25 marca 1977 roku utworzono Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Jego głównymi celami było poszanowanie, obrona i respektowanie praw człowieka oraz stworzenie szerokiego ruchu obywatelskiego. Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela był drugą - obok KOR - jawnie działającą organizacją opozycyjną.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ksiądz Jerzy Popiełuszko - ofiara zbrodniczego systemu

Ostatnia aktualizacja: 19.10.2018 10:00
Ks. Popiełuszko został uprowadzony i zamordowany 19 października 1984 roku w pobliżu Górska pod Toruniem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Karola Modzelewskiego zmagania z historią

Ostatnia aktualizacja: 13.03.2014 23:50
W piątkowej audycji "Piątek z Kisielem" będziemy gościć profesora Karola Modzelewskiego, historyka mediewistę, senatora I kadencji, w czasach PRL wielokrotnego więźnia politycznego.
rozwiń zwiń