Historia

Zdzisław Najder – dla władz PRL był amerykańskim szpiegiem

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2020 05:30
W 1982 roku Zdzisław Najder został dyrektorem polskiej sekcji Radia Wolna Europa. Odpowiedź władz PRL była błyskawiczna. Najder został pozbawiony polskiego obywatelstwa, a później skazany na karę śmierci.
Zdzisław Najder, aut. Cezary p (16.05.2008), WikipediaCreativeCommons
Zdzisław Najder, aut. Cezary p (16.05.2008), Wikipedia/CreativeCommons

90 lat temu, 31 października 1930 roku urodził się Zdzisław Najder. Opozycjonista w czasach PRL, historyk literatury i znawca twórczości Josepha Conrada. W latach 1982-1987 był dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

W opozycji

Z komunistyczną władzą Najder zderzył się już podczas studiów. Jako Bogusław Grodzicki pisał w "Tygodniku Powszechnym". W 1952 roku za tę działalność nie został dopuszczony do magisterium i wyrzucono go ze studiów. Dopiero dwa lata później udało mu się dokończyć studia.

Na przełomie 1975 i 1976 roku Zdzisław Najder założył Polskie Porozumienie Niepodległościowe. – Myśmy sobie powiedzieli, że chcemy wyobrazić sobie Polskę niepodległą – tłumaczył działacz opozycyjny w audycji Pawła Wojewódki. – W PRL żyliśmy, nie emigrowaliśmy, tolerowaliśmy, ale PRL nas mało interesował.

W Radiu Wolna Europa

Stanowisko dyrektora polskiej sekcji Radia Wolna Europa zaproponował mu Jan Nowak-Jeziorański.

– Zastanawiałem się nad tą propozycją przez trzy lata, bo nie chciałem emigrować z Polski, a zostanie dyrektorem oznaczało odcięcie od kraju nie wiadomo na jak długo, może na całe życie – przyznał Zdzisław Najder w rozmowie z Krzysztofem Grzesiowskim.


Posłuchaj
10:20 Zdzisław Najder_Rozmowa Dnia.mp3 – Dyrektor radia był z definicji szpiegiem. Miałem być odstrzelony dla przykładu – mówi Zdzisław Najder, aud. Krzysztofa Grzesiowskiego "Rozmowa dnia". (PR, 12.01.2011)

 

W momencie wprowadzenia w Polsce stanu wojennego przebywał w Oksfordzie. Tam dowiedział się, że jest poszukiwany. – Postanowiłem ostatecznie przyjąć propozycję, żeby zostać dyrektorem sekcji polskiej RWE, będąc przekonany, że Tadeusz Mazowiecki został zastrzelony, dlatego, że taka wiadomość poszła w świat – wspominał Najder w rozmowie z Tomaszem Sakiewiczem w 2007 roku.

Zdzisław Najder funkcję dyrektora polskiej sekcji RWE pełnił od 1982 do 1987 roku. Jak funkcjonowało Radio Wolna Europa w latach przemian w Polsce?


Posłuchaj
16:13 Zdzisław Najder o RWE.mp3 Zdzisław Najder o rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa w 55. rocznicę jej powstania, aud. Tomasza Sakiewicza "Gość Sygnałów Dnia". (PR, 4.05.2007)

 

Rzekoma kolaboracja z wywiadem amerykańskim była zarzutem, który pozwolił władzy PRL 28 maja 1983 roku zaocznie skazać Zdzisława Najdera na karę śmierci.

– Ja jestem jedynym człowiekiem, który podczas pracy w Radiu Wolna Europa został skazany na śmierć – mówił Zdzisław Najder w audycji Krzysztofa Grzesiowskiego w 2011 roku. – Dyrektor radia był z definicji szpiegiem. Miałem być odstrzelony dla przykładu.

Po upadku komunizmu Zdzisław Najder powrócił do Polski. Wyrok śmierci wydany na niego przez władze PRL uchylono w 1989. Był doradcą Lecha Wałęsy i Jana Olszewskiego. W latach 1990-1991 był przewodniczącym KO przy Przewodniczącym "Solidarności" Lechu Wałęsie.

Posłuchaj, jak Zdzisław Najder wspomina czasy wielkich przemian w Polsce, swoją działalność opozycyjną i pracę w Radiu Wolna Europa

mb

Czytaj także

SKS zrodził się z buntu przeciw złu

Ostatnia aktualizacja: 15.05.2021 05:55
15 maja 1977 po żałobnej manifestacji nazwanej "czarnym marszem", u stóp Wawelu studenci utworzyli pierwszy Studencki Komitet Solidarności.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Nowak-Jeziorański. Legendarny kurier z Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 02.10.2023 05:45
109 lat temu urodził się Jan Nowak-Jeziorański. Legendarny kurier z Warszawy, pisarz i polityk, wieloletni dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ryszard Kukliński - człowiek, który wstrząsnął komuną

Ostatnia aktualizacja: 11.02.2016 07:00
11 lutego 2004 zmarł płk. Ryszard Kukliński. - Miłość żąda ofiary i wierności, wierności dla jednego Boga i jednej, jedynej ojczyzny - Polski - mówił w Polskim Radiu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Opowieść o ludziach Radia Wolna Europa

Ostatnia aktualizacja: 14.01.2016 00:50
- Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa funkcjonowała jak dobrze zorganizowany oddział wojska, który miał wygrać bitwę i to zrobił. A ja ten oddział, tych ludzi opisałem - mówi dla portalu PolskiegoRadia.pl Lechosław Gawlikowski, były zastępca dyrektora polskojęzycznej redakcji RWE, autor wydanej właśnie książki "Pracownicy Radia Wolna Europa. Biografie zwykłe i niezwykłe".
rozwiń zwiń