Historia

Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji

Ostatnia aktualizacja: 02.02.2024 05:38
- Stał się symbolem kapłana patrioty, który jeszcze w czasach świetności Rzeczypospolitej potrafił przewidzieć jej upadek, który miał nastąpić na skutek różnych wad szlacheckich – powiedziała na antenie Polskiego Radia prof. Jolanta Choińska-Mika. 
Jan Matejko, Kazanie Skargi, 1864
Jan Matejko, Kazanie Skargi, 1864 Foto: Wikimedia Commons

Piotr Skarga, urodzony 2 lutego 1536 roku, pochodził z drobnej szlachty mazowieckiej. Wykształcenie zdobywał jak wielu spośród Mazurów w Akademii Krakowskiej. Wybrał karierę duchowną i przyjął święcenia kapłańskie. U schyłku lat. 60. XVI wieku wstąpił do nowicjatu jezuitów w Rzymie.


Posłuchaj
07:04 kazania skargi___1527_01_iv_tr_0-0_11257500c70c8b92[00].mp3 Audycja historyczna o kazaniach jezuity Piotra Skargi - opowiada prof. Jolanta Choińska-Mika (PR, 11.04.01).

 

Po powrocie do kraju pracował w kolegiach jezuickich w Pułtusku, a następnie w innych jezuickich szkołach m.in.: w Jarosławiu, Poznaniu, Lwowie.

Był pierwszym rektorem Akademii Wileńskiej . Prowadził bardzo aktywną działalność z racji niezwykłych umiejętności organizatorskich. Założył między innymi kolegia jezuickie w Rydze, Dorpacie i Połocku.

W połowie lat 80. przeniósł się do Krakowa, gdzie został przełożonym domu zakonnego św. Barbary. Tam rozwinął niesłychanie ożywioną, zakrojoną na szeroką skalę działalność duszpasterską i charytatywną. W 1588 roku został nadwornym kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy. Funkcję tę pełnił blisko 24 lata.

Piotr Skarga zostawił po sobie także bogaty dorobek pisarski. Pierwsze jego teksty powstawały jeszcze w czasie jego pobytu w Wilnie.

Piotr
Na zdjęciu: Piotr Skarga fot. Wikipedia

Więcej niż kaznodzieja

Ceniony jako kaznodzieja pozostawił po sobie także liczne zbiory kazań. Najpopularniejsze z nich to: "Kazania na niedziele i święta", "Kazania przygodne", "Kazania o siedmiu sakramentach". Dzieła te wielokrotnie wznawiano.

Piotr Skarga był znakomitym polemistą, który poświęcił swój talent literacki służbie Kościoła walczącego z reformacją. W związku z tym jeden z badaczy nazwał go szermierzem kontrreformacji .

- To był zapalczywy Mazur, często mówił szybciej, nim pomyślał. Piotr Skarga dziś byłby pewnie dziennikarzem - twierdził prof. Janusz Tazbir oceniając cechy osobowości słynnego kaznodziei.

Legendą obrosły jego "Kazania sejmowe". Wbrew tytułowi nie zostały one ogłoszone. Był to traktat polityczny, ubrany w formę kazań, który ukazał się po raz pierwszy w 1597 roku. W "Kazaniach sejmowych" Skarga opowiadał się za wzmocnieniem władzy króla, a ograniczeniem sejmu. Najbardziej radykalne w tym zbiorze było kazanie o monarchii. Dlatego też władze jezuickie uznały, że należy je usunąć z kolejnej edycji dzieła.

- Piotr Skarga przeszedł do narodowej legendy przede wszystkim chyba dzięki Matejce, który niezwykle sugestywnie przedstawił królewskiego kaznodzieję w scenie, gdy natchniony proroczym duchem wieszczy upadek Rzeczypospolitej – powiedziała w audycji historycznej Andrzeja Sowy prof. Jolanta Choińska-Mika z Instytutu Historii UW.

mjm

Czytaj także

Kazania ks. Skargi były "zbyt szokujące, żeby brać je poważnie”

Ostatnia aktualizacja: 27.09.2012 14:57
- Na długo przed upadkiem Rzeczpospolitej on to przewidział. Ale nie był brany poważnie – tłumaczył w radiowej Jedynce ks. dr Aleksander Jacyniak.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sejm Czteroletni zwany Wielkim

Ostatnia aktualizacja: 06.10.2023 05:42
Sejm Czteroletni dawał nadzieję na zmiany w Rzeczypospolitej. Miał przywrócić suwerenność i przyspieszyć reformy gospodarcze kraju. Posłowie rozpoczęli obrady 6 października 1788 roku.
rozwiń zwiń