Historia

75 lat temu powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Ostatnia aktualizacja: 14.12.2023 05:35
– Towarzysze! Obecny kongres zjednoczeniowy to wielkie i radosne przeżycie dla każdego człowieka pracy w naszym kraju – mówił 15 grudnia 1948 prezydent Bolesław Bierut. – Na tę chwilę, wielką i radosną długo czekała cała polska klasa robotnicza.
I Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), od lewej: minister przemysłu i handlu Hilary Minc, prezydent Bolesław Bierut, premier Józef Cyrankiewicz,
I Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), od lewej: minister przemysłu i handlu Hilary Minc, prezydent Bolesław Bierut, premier Józef Cyrankiewicz, Foto: PAP/CAF (21.12.1948)

14 grudnia 1948 roku rozpoczął się kongres zjednoczeniowy Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Partii Robotniczej. Powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, która rządziła Polską Ludową nieprzerwanie, aż do częściowo wolnych wyborów w 1989 roku.

PZPR była przede wszystkim organem administracyjnym wpływającym na wszystkie dziedziny życia społecznego i gospodarkę. W szczytowym momencie liczyła trzy miliony członków.

Z PPS i PPR

Rozkład sił w PZPR nie był równy, de facto nowa partia była przedłużeniem PPR-u.

– Kongres zjednoczeniowy w 1948 roku był zwieńczeniem dłuższego procesu – mówił historyk dr Dariusz Stola w aud. Katarzyny Kobyleckiej w 1996 roku. – W gruncie rzeczy był to pewien akt rytualny. Opera ku czci nowo powstałej partii, przewodniczącego Bieruta i oczywiście Józefa Stalina. 


Posłuchaj
08:15 Powstanie_PZPR.mp3 O powstaniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej mówi historyk dr Dariusz Stola, aud. Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Polska” (18.11.1996)

 

Żeby osłabić znaczenie dawnego PPS-u w nowej partii przyjęto uchwałę o wykluczeniu członków stanowiących tzw. chwiejny element. Co ciekawe, to PPS był procentowo bardziej robotniczą partią niż PPR.

Jedna partia, cała władza

Zjazd zjednoczeniowy odbył się w dniach 15-21 grudnia 1948 w auli Politechniki Warszawskiej.

– Z wyrazami serdecznych i gorących uczuć braterstwa we wspólnej walce przybyli na nasz kongres przedstawiciele mas pracujących partii komunistycznych – witał wszystkich Bolesław Bierut. – Zarówno z najodleglejszych, jak i z najbliższych krajów świata, z delegacją bohaterskiej i przodującej komunistycznej partii ZSRR na czele.


Posłuchaj
02:02 Bolesław_Bierut_powstanie PZPR.mp3 Przywitanie uczestników I zjazdu PZPR przez prezydenta Bolesława Bieruta, z cyklu "Głosy naszej historii”. (PR, 15.12.1948)

 

Aż do wyborów w 1989 roku PZPR miała status partii państwowej. Najważniejszą rolę w PZPR pełniły: Komitet Centralny, Biuro Polityczne oraz ich sekretariaty. Od woli partii zależała obsada najważniejszych stanowisk we wszelkich instytucjach państwowych.

Bolesław Bierut przemawiał na kongresie przez pięć godzin.

– Tylko klasa robotnicza zdolna jest stanąć na czele mas wyzyskiwanych i uciskanych – mówił nowy szef partii do zebranych. – Potrafi znieść zwyrodniały system kapitalistyczny, wyzwolić na zawsze całe społeczeństwo od wyzysku, ucisku i walk klasowych; zbudować nowy system wytwarzania, oparty o świadomą gospodarkę planową. Już 100 lat temu była to teoria naukowa, dziś jest to rzeczywistość.

Jak rodziła się PZPR? - posłuchaj archiwalnych dźwięków z 1948 roku.


mb

Czytaj także

Poprawki nanosił Stalin, ostateczną wersję opracował Bierut

Ostatnia aktualizacja: 22.07.2014 06:00
Dziś mijają 62 lata od uchwalenia Konstytucji PRL. Posłuchaj archiwalnych oraz współczesnych nagrań radiowych poświęconych temu fasadowemu dokumentowi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław Mikołajczyk – bohater czy tchórz?

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2023 05:40
Czy polityk powinien walczyć o dobro kraju za wszelką cenę, nawet za cenę własnej wolności, czy życia? Dziś trudno rozstrzygnąć ten dylemat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Likwidacja Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego

Ostatnia aktualizacja: 07.12.2023 05:41
7 grudnia 1954 roku reżim komunistyczny w Polsce ogłosił sensacyjny dekret o likwidacji znienawidzonego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Święto Pracy – esencja propagandy PRL

Ostatnia aktualizacja: 01.05.2023 05:45
- Największą rangę święto miało w okresie stalinowskim. Wówczas do obchodów 1 maja szykowano się już w marcu. Wydział propagandy KC PZPR przygotowywał scenariusz, hasła i trasę pochodu. Przygotowywała się także Służba Bezpieczeństwa - mówił na antenie Polskiego Radia historyk, prof. Marcin Zaremba.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nowa Huta miała być miastem bez Boga

Ostatnia aktualizacja: 23.06.2023 05:40
"Budujemy Nową Hutę, pomocy udzieli nam Związek Radziecki" – tak propaganda komunistyczna przedstawiała kulisy budowy Nowej Huty.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Plan sześcioletni – propaganda komunistów

Ostatnia aktualizacja: 21.07.2023 05:30
Plan sześcioletni, jak mówił Bolesław Bierut, to program nie tylko gospodarczy, lecz równocześnie ideologiczny, polityczny, społeczno-ustrojowy. Plan, który stworzy mocne i niewzruszone podstawy nowego ustroju społecznego w Polsce – podstawy socjalizmu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Śmierć Stalina – ulga dla świata i krokodyle łzy komunistów

Ostatnia aktualizacja: 05.03.2024 05:45
Józef Stalin zmarł 71 lat temu, 5 marca 1953 roku. Ludzie w wolnym świecie odetchnęli z ulgą. W krajach zniewolonych przez komunizm również, chociaż oficjalnie musieli zaakceptować ostatnie tchnienie kultu jednostki wykorzystane w propagandowej żałobie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dzierżyński - czerwony kat obalony

Ostatnia aktualizacja: 17.11.2023 05:45
- Feliks Dzierżyński uosabiał policję polityczną, więc cała nienawiść do niej skierowała się przeciwko niemu, przeciwko jego wizerunkom, przeciwko jego pomnikom. To, że można było podnieść rękę na ów symbol i tej ręki nikt nie odrąbał, oznaczało, że zmieniła się cała historyczna epoka - mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz.
rozwiń zwiń