Historia

Unikalne obiekty odkryte przez archeologów na terenie grodu Chodlik pod Lublinem

Ostatnia aktualizacja: 21.09.2021 05:30
Kilkaset średniowiecznych fragmentów skorup ceramicznych, groty strzał i oszczepów oraz srebrną figurkę przedstawiającą człowieka odnaleziono w czasie wykopalisk w obrębie grodziska, na którym prace archeologiczne trwają od 60 lat.
Makieta grodziska Chodlik zaprezentowana  w ramach Chodlikowskiego Spotkania Archeologicznego w 2012 roku
Makieta grodziska Chodlik zaprezentowana w ramach Chodlikowskiego Spotkania Archeologicznego w 2012 rokuFoto: PAP/Wojciech Pacewicz

Słowiański gród w Chodliku istniał od VIII do X w. Otoczony był trzema wałami. Było to jedno z największych założeń obronnych okresu plemiennego. Obok znajdowało się kilka osad i cmentarzysk kurhanowych. W 2020 i 2021 r. archeolodzy przeprowadzili wykopaliska w jednym z miejsc wytypowanych podczas badań geofizycznych, które umożliwiają "zajrzenie" pod powierzchnię ziemi bez ingerencji fizycznej. Uwagę badaczy przykuły prostokątne w planie kształty, które ukazały się im na aparaturze badawczej.

"Chcieliśmy sprawdzić, czy na terenie grodu znajdował się zabudowa mieszkalna i zweryfikować naszą wiedzę dotyczącą końcowej fazy funkcjonowania założenia" - powiedział PAP dr Łukasz Miechowicz z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, który kieruje badaniami.

W trakcie prac badawczych prowadzonych w dwóch ostatnich sezonach archeolodzy odkryli kilkaset fragmentów naczyń glinianych oraz militaria (groty strzały oraz oszczepu), elementy stroju i ozdoby. Wśród tych ostatnich są wykonana z brązu zapinka pierścieniowata i lunula, czyli zawieszka o kształcie półksiężyca. Wykopano również ołowiany pionek do gry.

"Najbardziej intrygującym znaleziskiem jest jednak srebrna figurka antropomorficzna. Mierzy 5 cm wysokości. Postać ma splecione dłonie na wysokości klatki piersiowej lub coś w nich trzyma. Przedstawienie twarzy jest niestety nieczytelne, widoczne są za to wyraźnie zaznaczone palce stóp" - zrelacjonował dr Miechowicz.

Z informacji przekazanych przez badaczy wynika, że figurkę znaleziono na głębokości ok. 20 cm, na poziomie wczesnośredniowiecznej warstwy kulturowej. Na razie archeologom nie udało się ustalić, jakie było przeznaczenie tego unikatowego przedmiotu. Do tej pory nie znaleźli też podobnego zabytku w publikacjach na temat innych stanowisk archeologicznych z tego okresu.

Odkryte fragmenty naczyń ceramicznych pochodzą z VIII-X w., co potwierdziło wcześniejsze ustalenia archeologów dotyczących wieków założenia obronnego. Ich wielka liczba oznacza zdaniem dr. Miechowicza, że miejsce to tętniło życiem. Z kolei militaria odkryto u podstawy wału zewnętrznego.

"Zabytki te mogą być śladem akcji zbrojnych. Kotlina Chodelska jest bardzo silnie ufortyfikowanym mikroregionem osadniczym – znajdują się tu 4 położone bardzo blisko siebie grody, dodatkowe fortyfikacje w postaci wału podłużnego, krzyżowały się tu dwa ważne szlaki handlowe. Z pewnością było to miejsce bogate i stanowiło łakomy kąsek" - powiedział naukowiec.

W tym roku u podstawy wału w Chodliku archeolodzy znaleźli też dwa wczesnośredniowieczne denary. Zdaniem ekspertów pochodzą one z początku XI w. Do tej pory badacze uważali, że gród przestał istnieć w X w. "Wówczas osadnictwo przesunąć się miało kilka kilometrów na zachód w kierunku Wisły, gdzie na pewno w XI w. funkcjonowały grody i osady w Kłodnicy i Podgórzu. Nowe znaleziska monet dają impuls do badań nad zagadnieniem chronologii grodu w Chodliku i jej ewentualnego przesunięcia do XI w., tu liczymy także na wyniki datowań bezwzględnych metodą radiowęglową" – dodał Miechowicz. Do tej pory sądzono, że grodzisko w Chodliku przestało istnieć w momencie powstania państwa piastowskiego. Powód jego kresu do dziś pozostaje jednak zagadką. Być może przyczyniła się do tego katastrofa naturalna, być może zbrojny najazd.

Dzięki prowadzonym od 60 lat badaniom w Chodliku wiadomo, że gród był potężny i stanowił najprawdopodobniej najważniejszy punkt i centrum osadnictwa w regionie. Należy też do najstarszych tego typu obiektów na terenie historycznej Małopolski. W Kotlinie Chodelskiej znajdował się jeden z ważniejszych wczesnośredniowiecznych "węzłów" komunikacyjnych. Krzyżowały się tu dalekosiężne szlaki wiodące ze wschodu na zachód oraz z północy na południe – od dorzecza Bugu do Wielkopolski oraz szlak wiślany.

Ostatnie prace w Chodliki prowadzone były przy współpracy z członkami Towarzystwa Historycznego "Pasja". "Współpraca układa nam się rewelacyjnie, uważam, że wspólne inicjatywy archeologów oraz detektorystów przynoszą same korzyści" - ocenił szef wykopalisk.

Obecnie trwający projekt naukowy w Chodliku możliwy jest dzięki istnieniu terenowej stacji badawczej mieszczącej się w budynku dawnej szkoły podstawowej. Badacze prowadzą zbiórkę (https://zrzutka.pl/chodlik), która ma umożliwić wyremontowanie wiekowego budynku i zaadoptowanie go również na potrzeby muzealne i miejsce popularyzacji nauki.

PAP/mc

Czytaj także

Mikołajki: odkryto pozostałości prehistorycznych osad i dawnych cmentarzy

Ostatnia aktualizacja: 13.08.2021 05:40
Podczas budowy kompleksu apartamentów odkryto cenne stanowisko archeologiczne, które skrywa ślady osady z neolitu, osady z okresu wpływów rzymskich, a także dwa cmentarze - jeden z początku XVIII w., gdy przez Mazury przeszła dżuma, drugi z okresu XVII-XIX w.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Monety sprzed 600 lat odkryte pod podłogą. Wystawa w Kazimierzu Dolnym

Ostatnia aktualizacja: 17.08.2021 05:30
246 unikalnych monet, odnalezionych podczas remontu posadzki kazimierskiej fary, można po raz pierwszy oglądać na wystawie w Dworze z Gościeradowa w Kazimierzu Dolnym. Zaprezentowano m.in. denar Kazimierza Wielkiego i denar Ludwika Węgierskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Archeolodzy odkryli pozostałości domostwa sprzed 5 tysięcy lat

Ostatnia aktualizacja: 19.08.2021 05:40
W czasie wykopalisk prowadzonych w położonej w północnej Mołdawii osadzie Gordineşti polsko-mołdawski zespół archeologów odkrył pozostałości domostwa sprzed około 5 tysięcy lat. Dzięki badaniom geofizycznym wiadomo, że zabudowania znajdujące się w obrębie osiedla powstały wokół pustego placu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rolnik odkopał skarb archeologiczny z epoki brązu

Ostatnia aktualizacja: 20.08.2021 05:30
Skarb został odkryty pod koniec lipca, kiedy rolnik z powiatu sulęcińskiego w województwie lubuskim odkrył pod warstwą orną zabytki archeologiczne. Są związane z kulturą unietycką, datowaną na okres wczesnej epoki brązu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kujawsko-pomorskie: odnaleziono nóż bojowy sprzed 1200 lat

Ostatnia aktualizacja: 23.08.2021 05:50
Niezwykle rzadki nóż bojowy, pochodzący najprawdopodobniej ze Skandynawii, odkryli archeolodzy we Wdeckim Parku Krajobrazowym. Znaleziono go przypadkowo, bo w czasie poszukiwań pola bitwy późniejszego o kilka stuleci.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bursztynowy naszyjnik - skarb na budowie drogi

Ostatnia aktualizacja: 24.08.2021 05:40
Podczas prac archeologicznych prowadzonych przy budowie drogi pod Ełkiem odkryto m.in. bursztynowy naszyjnik z 34 korali i zawieszki w kształcie serca.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sensacyjne odkrycie w Pompejach. Odnaleziono grobowiec z na wpół zmumifikowanymi szczątkami człowieka

Ostatnia aktualizacja: 30.08.2021 05:50
Ciało wraz z włosami, kośćmi i fragmentem ucha, odnaleziono w grobowcu pochodzącym z czasów bezpośrednio poprzedzających zagładę miasta. Jest wyjątkowe, bo pochodzą z czasów, gdy Rzymianie palili zwłoki zmarłych. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Naukowcy przebadają szczątki rycerzy poległych w bitwie pod Grunwaldem

Ostatnia aktualizacja: 16.09.2021 05:40
Prawie 40 tysięcy kości uczestników słynnej bitwy z 1410 roku zostanie poddanych badaniom antropologicznym. Dzięki nim będzie można ustalić nie tylko, jak rycerze wyglądali, lecz także, co jedli i na co chorowali. 
rozwiń zwiń