Historia

Aleksander Karadziordziewić, król-dyktator

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2017 06:00
- Kierował się ideą scalenia Jugosławii i utworzenia narodu jugosłowiańskiego, co było mrzonką nie do zrealizowania – mówił o monarsze prof. Adam Koseski. Za to marzenie przyszło królowi zapłacić najwyższą cenę.
Audio
  • Postać Aleksandra I Karadziordziewicia w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku" przybliża prof. Adam Koseski. (PR 20.12.1998)
Serbski książę , a później król Jugosławii Aleksander Karaorević,
Serbski książę , a później król Jugosławii Aleksander Karađorđević, Foto: James Berry/Wikimedia Commons/dp

9 października 1934 kula zamachowca zakończyła życie Aleksandra I Karadziordziewicia, króla Jugosławii.

Strzelał Włado Czernozemski, członek organizacji terrorystycznej "Wewnętrzna Macedońska Organizacja Rewolucyjna". Komu mogło zależeć na śmierci monarchy? Lista jest długa.

Posłuchaj audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku".

Państwo południowych Słowian

Koncepcja powołania wspólnego państwa Słowian południowych sięga XIX wieku, ale doczekała się realizacji w latach I wojny światowej, kiedy to jej zwolennicy powołali Komitet Jugosłowiański. Pokłosiem ich działań było podjęcie decyzji o utworzeniu państwa z przedstawicielami serbskiej dynastii Karadziordziewiczów na tronie. 1 grudnia 1918 proklamowano Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Królem został Piotr I Karadziordziewicz, ale ze względu na zły stan zdrowia monarchy faktyczną władzę sprawował jego syn Aleksander. 

Sprzeczne interesy

Młody regent (wstąpił na tron po śmierci ojca w 1921 roku) zdobył szacunek jako zdolny dowódca podczas I wojny światowej. Jednak jego autorytet nie był wystarczający, aby pogodzić skłócone narody królestwa.  

- Regularnie dyskutowano o tym, jak ma wyglądać Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Ścierały się tendencje federalizmu państwowego i pluralizmu narodowego - wyjaśniał historyk w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku".

Król, który przeprowadził zamach stanu

Konflikt narodowy o prym w państwie zdominował życie publiczne. Doszło nawet do zastrzelenia w parlamencie trzech przedstawicieli Chorwackiej Partii Chłopskiej przez posła z Czarnogóry. Państwu groziła anarchia. 6 stycznia 1929 Aleksander zawiesił konstytucję, rozwiązał parlament i zlikwidował samorząd. Odtąd sprawował władzę dyktatorską.

- Na początku stycznia 1929 roku Aleksander Karadziordziewić dokonał zamachu stanu i oddał władzę w ręce swojego zaufanego człowieka gen. Petara Živkovicia - mówił prof. Adam Koseski.

Król-dyktator

Po zamach stanu państwo zostało przemianowane na Jugosławię. Dyktatorskie rządy Aleksandra (m.in. pogwałcenie tradycyjnego podziału terytorialnego i faworyzowanie Serbów w swoim otoczeniu) spowodowały ostrą reakcję nacjonalistów chorwackich (ustaszy) i macedońskich. To oni, przy tajnej pomocy Niemiec i Włoch niezadowolonych z profrancuskiej polityki Aleksandra, zorganizowali zamach, w którym zginął monarcha.

bm

Czytaj także

Josip Broz Tito - legendarny przywódca partyzancki czy krwawy dyktator?

Ostatnia aktualizacja: 04.05.2022 05:40
- Josip Broz Tito był bezwzględny i jako funkcjonariusz Kominternu pisał donosy na swych towarzyszy. Eliminował tych wszystkich, którzy mogli mu zagrozić – mówił Jerzy Woydyłło.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Radovan Karadżić – kat Bałkanów

Ostatnia aktualizacja: 30.07.2015 06:02
30 lipca 2008 oskarżony o zbrodnie wojenne były prezydent Serbskiej Republiki Bośni i Hercegowiny został przekazany Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu dla byłej Jugosławii w Hadze.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jugosławia – wybuchowa mieszanka narodów

Ostatnia aktualizacja: 21.11.2013 06:00
Po dwudziestu dniach rozmów – 21 listopada 1995 roku – przywódcy republik jugosłowiańskich, podpisali układ w Dayton. Porozumienie to kończyło wojnę domową w byłej Jugosławii – najkrwawszy konflikt zbrojny w powojennej Europie.
rozwiń zwiń