Myśl endecka w okresie PRL. Prof. Żaryn: używana jako sposób do legitymizacji władzy komunistycznej
2020-08-30, 13:02
- Część ludzi, którzy w warunkach krajowych po 1956 roku odwoływali się do Narodowej Demokracji i jej programu, używali argumentów, które mogły zalegitymizować władzę komunistyczną w ramach dialogu ze społeczeństwem - powiedział prof. Jan Żaryn, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.
Punktem wyjścia w audycji było pytanie dotyczące tego, czy to endecja stworzyła w Polsce naród polityczny obejmujący chłopów, grupę społeczną większą od szlachty. Prof. Jan Żaryn podkreślił, że był to proces, w którym trudno wskazać jednego "zasłużonego w tym dziele".
Posłuchaj
Powiązany Artykuł
Organizacja Bojowa PPS – zbrojne ramię Piłsudskiego
- Jednak bez wątpienia Liga Narodowa, która powstała w kwietniu 1893 roku, podjęła się zadania mieszczącego się w dwóch pojęciach: wszechpolskości i wszechstanowości, czyli że jest jeden naród polski obejmujący trzy zabory, nie ma trzech polityk polskich, ale jedna wspólna, której celem jest odzyskanie niepodległości. Jest też jeden naród, którego interesy są ponad interesami jakichkolwiek grup społecznych - wskazał historyk.
Także dzięki Lidze Narodowej, z której wyrosła Narodowa Demokracja, nie powiódł się zaborcom proces wypłukiwania warstw ludowych z polskości odbywający się za sprawą bardzo silnej germanizacji i rusyfikacji, na co zwrócił uwagę prof. Żaryn.
Stronnictwo emigracyjne i jego zapatrywanie na drogę do niepodległości
Prof. Żaryn podkreślił, że w okresie PRL myśl narodowa była kontynuowana na emigracji, gdzie poprzez strukturę, a także prasę istniało bardzo silne stronnictwo narodowe.
Powiązany Artykuł
Rząd Jędrzeja Moraczewskiego – pierwszy gabinet Polski niepodległej
- Ta myśl narodowa była bardzo ściśle powiązana z jasnym projektem, czyli tylko i wyłącznie niepodległa Polska jest w stanie zabezpieczyć interesy narodu polskiego, Sowieci zaś okupują kraj za pomocą komunistów, a największym orężem, który naród posiada w kraju jest Kościół katolicki z prymasem Stefanem Wyszyńskim na czele. Stronnictwo emigracyjne postrzegało to jako drogę ku niepodległości - zaznaczył historyk.
Sposób na legitymizację władzy komunistycznej?
Część ludzi, którzy w warunkach krajowych po 1956 roku odwoływali się do Narodowej Demokracji i jej programu, używali argumentów, które mogły zalegitymizować władzę komunistyczną w ramach dialogu ze społeczeństwem.
- Jednym z takich ważnych argumentów mogących dotrzeć do zwolenników potencjalnego elektoratu Narodowej Demokracji była konstatacja natury politycznej, że tylko dzięki Sowietom mamy ziemie zachodnie i północne. Możemy je zagospodarować i dzięki temu polskość zostanie wczepiona tak głęboka, że nikt nie odbierze nam tej rzeczywistości - przypomniał rozmówca Roberta Tekielego.
Więcej o myśli narodowo-demokratycznej w okresie PRL w całej rozmowie z prof. Janem Żarynem.
* * *
Audycja: "PRL - historia prawdziwa"
Prowadzi: Robert Tekieli
Gość: prof. Jan Żaryn, historyk, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego
Data emisji: 30.08.2020
Godzina emisji: 11.08
Polskie Radio 24/db