Prof. Andrzej Nowak w PR24: trudno wyobrazić sobie istnienie Rosji bez despotyzmu i autokracji
2022-05-09, 10:20
- Jeśli spojrzymy na wiele setek lat kształtowania się Rosji (..), to widzimy, że rzeczywiście trudno wyobrazić sobie jej istnienie oraz trwanie bez despotyzmu i bez autokracji - skomentował na antenie Polskiego Radia 24 historyk prof. Andrzej Nowak.
Prof. Andrzej Nowak skomentował na antenie Polskiego Radia 24 stosunki Warszawy i Moskwy, odwołując się do swojej najnowszej książki pt. "Rosja i Polska. Sąsiedztwo wolności i despotyzmu X-XXI w." Jego zdaniem "nie ma determinanty, która przypisywałaby genetycznie Polakom wolność, a Rosjanom niewolę", jednak - jak wskazał - są dzieje historyczne.
- Jeśli spojrzymy na wiele setek lat kształtowania się Rosji oraz Polski, to widzimy, że rzeczywiście trudno wyobrazić sobie nasz kraj bez wolności, bez pojęcia obywatelstwa, bez - czasem nawet za daleko posuniętej - nieufności wobec własnej władzy i potencjalnych jej nadużyć. A w przypadku Rosji trudno sobie wyobrazić sobie jej istnienie oraz trwanie bez despotyzmu i bez autokracji - skomentował.
Jak dodał, w szczególne istnienie Rosji doskonale wprowadza motto rosyjskiego pisarza i dramaturga Michaiła Lermontowa, które mówi o tym, że "mentalność, zgodnie z którą akceptuje się przemoc własnej władzy jako konieczną, jest zawsze uzasadniana pewnego rodzaju pociechą - niech ja będę niewolnikiem, ale przynajmniej niewolnikiem cara wszechświata". - A więc te podboje i skuteczność imperialna są jakąś pociechą, wynagrodzeniem i zarazem uzasadnieniem tego pogodzenia się z autokracją - wyjaśnił.
"Wpływy rosyjskie na duszę polską"
Gość audycji opowiedział także o genezie trudnych relacji polsko-rosyjskich. - Wydaje mi się, że zderzenie historyczne z Rosją, które miało miejsce w dziejach państwa polsko-litewskiego od XV w. raczej budowało w nas, przez pierwsze dwa stulecia tego konfliktu, poczucie własnej racji, szacunku dla własnego ustroju, który oparty jest na wolności i na tym, że możemy mówić to, co chcemy we własnym kraju. To budziło siłę oporu - wskazał.
Dodał, że niepokojące zjawiska, które polski filozof i historyk Marian Zdziechowski określił mianem "wpływów rosyjskich na duszę polską" zaczęły się pojawiać około XVIII w. - To, co dzieje się później - to złamanie siły oporu związane z kumulującymi się od stulecia pewnymi wydarzeniami - sprawia, że na progu XVIII w., kiedy Rosja modernizuje się na wzór północnoeuropejski, zaczyna być postrzegana nie tylko jako siła armii, ale także jako siła, która powołuje się na hasło rezonujące w polskich elitach - że Rosja reprezentuje wyższą organizację i nowoczesność, której nam zabrakło - powiedział.
Prof. Andrzej Nowak skomentował, że "to wtedy zaczął się kompleks, narodzony w polskich elitach za pomocą propagandy, a mówiący o tym, że Polska jest czarną dziurą na mapie oświecenia". - Dopiero wtedy zaczęło się zwątpienie w Polskę i w rodzime tradycje. To jest ten przełomowy moment, od którego zaczynają się "wpływy rosyjskie na duszę polską" - dodał.
Posłuchaj
Więcej w nagraniu.
***
Audycja: "Poczytnik"
Prowadzący: Krzysztof Masłoń, Tomasz Zapert
Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk)
Data emisji: 08.05.2022
Godzina emisji: 22.06
ng