"W latach 80. nie drugiej takiej organizacji, która podnosiłaby kwestię niepodległości Polski". Grzegorz Wołk o KPN
2022-01-16, 19:00
- KPN jest o tyle ciekawym przykładem opozycji lat 80. XX wieku, że w zasadzie nie było drugiej organizacji, która tak głośno podnosiłaby w sferze publicznej kwestię odzyskania przez Polskę niepodległości - mówił w Polskim Radiu 24 historyk dr Grzegorz Wołk z Instytutu Pamięci Narodowej.
Posłuchaj
Konfederacja Polski Niepodległej została założona w 1979 roku przez Leszka Moczulskiego, Romualda Szeremietiewa i Tadeusza Stańskiego. Jej członkowie wywodzili się z Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela.
KPN stała się najbardziej represjonowanym środowiskiem w Polsce w okresie powstania i działalności "Solidarności", co wynikało przede wszystkim z jej jawnego charakteru. Służba Bezpieczeństwa miała więc ułatwione zadanie i aktywnie z tego korzystała. 6 marca 1981 roku Prokuratura Wojewódzka w Warszawie wniosła do Sądu Wojewódzkiego oskarżenie o próby obalenia przemocą ustroju PRL przeciwko czterem działaczom KPN: Tadeuszowi Jandziszakowi, Moczulskiemu, Tadeuszowi Stańskiemu i Romualdowi Szeremietiewowi. - Paragrafy z których byli sądzeni przewidywały nawet karę śmierci. Moskwa naciskała na to, żeby liderów KPN aresztować i wytoczyć im procesy. Sam proces był wyjątkowym wydarzeniem, sala rozpraw była miejscem ciekawych wystąpień. Oskarżeni bronili się i pozwalali sobie na wiele, włączenie z wyśmiewaniem prokuratora. To były niesłychane jak na realia PRL. Przed rewolucją "Solidarności" niemożliwe, oskarżonym nie dawno takiej swobody wypowiedzi. Liderzy KPN wykorzystywali to z pełną premedytacją. Fragmenty ich wystąpień były przedrukowywane przez legalne pisma "Solidarności", co sprzyjało się rozprzestrzenianiu się niepodległościowego programu KPN. Spontanicznie powstały nowe komórki partii - tłumaczył historyk.
Oskarżeni otrzymali następujące wyroki: Moczulski 7 lat, Szeremietiew i Stański po 5 lat, a Jandziszak 2 lata w zawieszeniu na 5 lat. W 1986 roku miał miejsce drugi proces przywódców KPN, jednak kilka miesięcy później, na mocy drugiej amnestii, zostali oni zwolnieni z aresztu. - KPN jest o tyle ciekawym przykładem opozycji lat 80. XX wieku, że w zasadzie nie było drugiej organizacji, która tak głośno podnosiłaby w sferze publicznej kwestię odzyskania przez Polskę niepodległości -
Posłuchaj
Posłuchaj
Do 1989 roku partia działała w konspiracji, nie brała udziału w obradach Okrągłego Stołu. Do końca lat 90. XX wieku odgrywała znaczącą rolę w polskiej polityce.
Więcej w nagraniu.
* * *
Audycja: "Przekładaniec Jachowicza"
Prowadzi: Jerzy Jachowicz
Gość: dr Grzegorz Wołk (historyk, IPN)
Data emisji: 16.01.2022
Godzina emisji: 17.35