Formowanie się systemu komunistycznego w PRL
2019-03-22, 21:51
- Od 1948 roku rozpoczęło się wejście w okres Polski totalitarnej. (...) W latach 60. istniało 54 tys. komórek partii komunistycznej - powiedział prof. Andrzej Paczkowski, badacz dziejów nowożytnych. W audycji "W Gruncie Rzeczy" rozmowa o narodzinach i formowaniu się systemu komunistcznego w PRL.
Posłuchaj
Przyczynkiem do rozmowy jest wydanie książki prof. Krystyny Kersten pt. „Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948”. Prof. Andrzej Paczkowski wskazał, że zakres dat, którymi zostały objęte wydarzenia przedstawione w publikacji, jest w pełni naturalny. To właśnie w 1943 roku miał swój początek projekt tzw. satelizacji Polski, czyli objęcia jej swoimi rządami.
– Natomiast w 1948 roku nastąpiło zakończenie tego wstępnego okresu. Zaczął się wtedy pełny stalinizm, sowietyzacja, plany wieloletnie, centralizacja gospodarki, likwidacja niezależnych organizacji, a także podporządkowywanie sobie całego życia publicznego. Doszło również do rozbudowy aparatu bezpieczeństwa, który obejmował kontrolą nie tylko przeciwników politycznych. Od 1948 roku rozpoczęło się wejście w czas Polski totalitarnej – wyjaśnił historyk.
Prof. Andrzej Paczkowski podkreślił, że o totalitaryzmie w najnowszej historii Polski możemy mówić w odniesieniu do lat 1948-1956. Później zapanował autorytaryzm posttotalitarny. Charakteryzował się on m.in. obecnością instrumentów władzy totalitarnej takich jak policja polityczna, kontrola nad społeczeństwem oraz system jednopartyjny. – Odnosił się on do partii masowej, obecnej niemal wszędzie. Warto pamiętać, że w latach 60. istniało w Polsce 54 tys. komórek partii komunistycznej, od przedszkola do domów starców mówiąc umownie. Dwie instytucje, czyli masowa monopartia i aparat bezpieczeństwa pozostały do 1989 roku. Z tego względu jądro totalitarne było obecne w PRL przez cały czas – dodał.
Czy Polska była w rzeczywistości krajem totalitarnym? Taka była myśl przewodnia jednego z referatów, który wygłosiła prof. Krystyna Kersten. Pytała czy państwo będące zależnym może być jednocześnie totalitarne, czyli panujące nad każdą dziedziną życia. Prof. Andrzej Paczkowski przypomniał, że Polska w okresie PRL nie panowała nawet nad samą sobą.
– Dlatego możemy w tym wypadku użyć pojęcia totalitaryzmu satelickiego, narzuconego przez Związek Sowiecki. Za tym szła również centralizacja władzy, podporządkowanie centrum dyspozycji państwowej wszystkich organizacji społecznych. Istniało coś, co dzisiaj nazywamy społeczeństwem obywatelskim, ale wówczas nie było ono obywatelskie, nad wszystkim czuwała partia. Ważna była także tzw. etatyzacja gospodarki. To państwo było głównym pracodawcą przez co uzależniało swoich obywateli od tego, że zapewniało im prac – wskazał gość Polskiego Radia 24.
Więcej na temat narodzin systemu komunistycznego w Polsce w okresie PRL w całej rozmowie.
Audycję "W Gruncie Rzeczy" prowadził Rafał Dudkiewicz.
Polskie Radio 24/db
-----------------------------------